وقتی حرفه یی ها از تازه کارها می آموزند

نگاهی به نقش اخترشناسان آماتور در کشف های جدید

بسیاری از بزرگان جهان نجوم عمیقاً باور دارند علم نجوم بدون حضور و کمک اخترشناسان تازه کار و آماتور شاید هیچ گاه به جایگاه کنونی خود دست نمی یافت زیرا بسیاری از کشفیات این افراد تحول بزرگی در علم جذاب نجوم ایجاد کرده است. به گزارش مهر تمامی افراد مشهور جهان فعالیت های خود را در زمینه های مختلف از مرحله یی آغاز کرده اند که به آنها تازه کار یا آماتور گفته می شده است، مرحله یی که شاید تنها به دلیل نامش توجه چندانی به افراد آن نشود و در موارد خاص استفاده زیادی از اطلاعات افراد آماتور به عمل نیاید.

اما به جرات می توان گفت حداقل در علم نجوم، افراد آماتور نقش بسیار مهمی را بر عهده داشته و دارند زیرا با دقت بسیار بالایی که برای یادگیری و اندوختن تجربه صرف می کنند گاه موفق به کشف وقایعی می شوند که اخترشناسان کارکشته با چندین بار بررسی و مشاهده قادر به یافتن آن نخواهند بود، کشفیاتی که می تواند جهان علم را متحول سازد. آخرین نمونه چنین موفقیتی به چند هفته قبل بازمی گردد، زمانی که یکی از اخترشناسان آماتور در استرالیا توجه جهان را نسبت به پدیده یی غیرطبیعی در سیاره مشتری جلب کرد. در ادامه بزرگ ترین کشفیات ستاره شناسان جوان و آماتور در جهان علم نجوم مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

● کشف زخم سیاره مشتری

چند هفته قبل توجه دانشمندان سرتاسر جهان به یافته «آنتونی ولزلی» اخترشناس جوان استرالیایی که مشاهده پدیده یی ناشناخته را در قطب جنوب سیاره مشتری به سازمان ناسا گزارش کرده بود، جلب شد. دانشمندان شاید هیچ گاه نتوانند ابعاد جرمی را که با سیاره برخورد کرده است، دریابند و سیاره نیز به خودی خود ترمیم خواهد شد، اما بسیاری معتقدند این کشف بسیار منحصر به فرد و بزرگ است. «استفان ماران» مسوول مطبوعاتی انجمن نجوم امریکا معتقد است کشف حفره مشتری یکی از بهترین دستاوردهای اخترشناسان آماتور به شمار می رود. به گفته وی در اواسط دهه ۱۹۹۰ ستاره دنباله دار Levy۹ با برخورد با مشتری نشان داد سیاره های جهان از جمله زمین در برابر برخورد دیگر اجرام کیهانی بسیار آسیب پذیرند. کشف اخیر نیز نشان می دهد چنین پدیده هایی یک بار برای تمام عمر رخ نداده و وقوع آنها امری طبیعی به شمار می رود.

● کشف کهکشان نخود سبز

چند هفته قبل گروهی از اخترشناسان داوطلب از سرتاسر جهان در دانشگاه ییل موفق به کشف گروهی از کهکشان های نایاب به نام نخودهای سبز شدند. اخترشناسان آماتور طی این پروژه با جست وجو در میان پایگاه های اطلاعاتی تصویری آنلاین به دسته بندی کهکشان ها پرداختند. این پروژه در سال ۲۰۰۷ در انگلستان آغاز شده و حدود ۲۳۰ هزار داوطلب در آن شرکت دارند. به گزارش مهر طی این بررسی ها اخترشناسان نوعی ناشناس از کهکشان ها را شناسایی کردند که به دلیل کوچکی و درخشش سبزرنگ، نام نخود سبز برای آنها انتخاب شد. این کهکشان ها که در دسته کهکشان های بسیار فعال ستاره ساز قرار دارند ۱۰ بار از کهکشان راه شیری کوچک تر و ۱۰۰ بار کم حجم ترند. با این حال با توجه به حجم کوچک، کهکشان های نخود سبز با سرعتی ۱۰ بار بیشتر از کهکشان زمین ستاره سازی می کنند. از میان یک میلیون کهکشان دسته بندی شده این پروژه ۲۵۰ کهکشان نخود سبز کشف شده است و به اعتقاد متخصصان یافتن این میزان از این کهکشان های سبز کوچک، توسط دیگر افراد هرگز ممکن نبود.

● کشف اورانوس توسط «هرشل» تازه کار

تنها اخترشناسان آماتور مدرن نیستند که به دستاوردهای قابل توجهی در زمینه نجوم دست یافته اند. زمانی که «ویلیام هرشل» در سال ۱۷۸۱ موفق به کشف سیاره اورانوس شد، موسیقیدانی متوسط به شمار می رفت که تنها برای سرگرمی رو به نجوم آورده بود. پس از کشف این سیاره وی به سرعت مورد توجه جامعه علمی آن زمان قرار گرفت و به سرعت به پادشاه «جرج سوم» معرفی شد و وی حقوقی را برای «هرشل» تعیین کرد. وی سیاره اورانوس را با استفاده از تلسکوپ دست ساز خود کشف کرده است.

● کشف ستاره دنباله داری که به مشتری حمله کرد

در سال ۱۹۹۳ «کارولین» و «جین شومیکر» به همراه «دیوید لوی» ستاره دنباله داری را کشف کردند که در مدار سیاره مشتری در حرکت بود. پس از گذشت یک سال ستاره دنباله دار «شومیکر- لوی ۹» با سیاره مشتری برخورد کرده و نگرانی هایی را در رابطه با احتمال برخورد اجرام کیهانی به زمین برانگیخت. درحالی که «لوی» اکنون از اخترشناسان مشهور به شمار می رود، در زمان کشف این ستاره دنباله دار ستاره شناسی آماتور و نویسنده مقالات علمی به شمار می رفت. وی قطعاً یکی از بهترین نویسندگان کتاب های ستاره شناسی علمی به شمار می رود. وی در ادامه فعالیت های خود ۲۲ ستاره دنباله دار دیگر را نیز کشف کرده و خود را در مقام سوم کشف بیشترین ستاره های دنباله دار در جهان قرار داد.

● تحول طراحی تلسکوپ ها

«جان دابسون» یکی از تاثیرگذارترین اخترشناسان آماتور در جهان به شمار می رود، اما نه به دلیل کشف پدیده یی جدید در آسمان بلکه به دلیل طراحی تلسکوپی که توانست رصد آسمان را بسیار آسان تر و قابل دسترس تر کند. به گزارش مهر تلسکوپ های دابسونی از دستاوردهای بسیار شگفت انگیز در زمینه نجوم به شمار می رود. «دابسون» در سال ۱۹۱۵ در چین متولد شده و پس از کسب مدرک شیمی در صنایع دفاعی مشغول به کار شد. اما به دلیل علاقه وافرش به علم نجوم، تصمیم گرفت تلسکوپی جدید طراحی کند. وی در سال ۱۹۵۶ اولین نمونه از تلسکوپ های دابسونی را با موادی ارزان قیمت و قابل دسترس تولید کرد و توجه بسیاری را به این ابداع جدید خود جلب کرد.

● کشف ستاره دنباله دار «هالی- باپ»

این ستاره اولین بار در سال ۱۹۹۵ کشف شد. «هالی- باپ» یکی از دورترین ستاره های دنباله داری بود که تا آن زمان توسط دانشمندان ردیابی شده بود. کاشفان این ستاره دوردست، «توماس باپ» از کارمندان یک کارخانه تولیدکننده مواد ساختمانی بود که با کمک «آلن هالی» از اخترشناسان حرفه یی موفق به کشف این ستاره شدند. «توماس باپ» اولین فردی بود که موفق به مشاهده ستاره دنباله دار شد. این دو نفر در عصر یک روز مشابه و به صورت جداگانه این ستاره را در ایالت های آریزونا و نیومکزیکو رصد کردند.

● کشف ابرنواختر توسط وزیر بازنشسته

«رابرت ایوانز» از زمان نوجوانی به علم نجوم علاقه مند شد اما هنگامی که زمان انتخاب حرفه فرا رسید، سمت وزارت را به اخترشناسی ترجیح داد. وی تاکنون موفق شده است رکورد کشف ابرنواختران (ستاره های انفجاری که برای اخترشناسان از اهمیت بالایی برخوردارند) را در جهان به نام خود ثبت کند. اکنون رصدخانه های اتوماتیک جایگزین تحقیقات انسانی شده اند، اما «ایوانز» با کمک گرفتن از شیوه های کلاسیک اخترشناسی موفق به ردیابی ۴۲ ابرنواختر شده است. براساس گزارش ای بی سی نیوز تحقیقات خستگی ناپذیر وی باعث شد به عضویت انجمن سلطنتی نجوم کانادا، اتحادیه بین المللی نجوم و دیگر سازمان های مرتبط درآید.