هائیتی زیر آوار است

وقتی فقر بهداشتی به کمک زلزله می آید

دیگر حتی از نجات معجزه‌آسای قربانیاتی که روزها زیر آوار مدفون بوده‌اند خبری به گوش نمی‌رسد. در روزهای نخستین، ماجرای زنده بیرون کشیدن چند نفر تنها خبرهای امیدبخشی بود که از فضای وحشت‌آلود هائیتی به بیرون می‌آمد. اما حالا آن روزها نیز گذشته است و تنها چیزی که باقی‌مانده، اجساد روی هم افتاده در گوشه و کنار خیابان و خرابه‌های بی‌انتهاست...

از قرار معلوم شدت زلزله ۷ ریشتری پورتوپرانس را باید به توان هزاران مشکل زمینه‌ای هائیتی رساند تا حجم واقعی خسارت‌ها پدیدار شود. وضعیت نابه‌سامان سیاسی و اقتصادی، ضعف مفرط شبکه خدمات بهداشتی و نبودن هرگونه نظام امدادی منسجم موجب شده است تا دولتمردان هائیتی بعد از گذشت یک هفته حتی از به خاک‌سپاری بهداشتی اجساد برجا مانده ناتوان باشند.

با وجود تمامی این مشکلات، نبود امنیت مهم‌ترین عامل در توقف ارایه خدمات اورژانسی است. پلیس هائیتی رسما ناتوانی خود را از برقراری امنیت و پایان دادن به سرقت‌های مسلحانه در خرابه‌های پایتخت اعلام کرده است. نبودن امنیت حتی فرود آمدن هلی‌کوپترهای حاوی مواد غذایی را نیز با مشکل روبه‌رو ساخته است. حجم کمک‌های ارسالی ایالات‌متحده به هائیتی یک تنه با محموله‌های ارسالی از تمامی کشورهای دیگر برابری می‌کند. سازماندهی ارسال این کمک‌ها را علاوه بر باراک اوباما، دو رییس‌جمهور پیشین آمریکا یعنی بیل کلینتون و جرج بوش نیز برعهده دارند. با وجود این برخی از کشورها همچون فرانسه و برزیل از ایفای نقش پدرسالارانه آمریکا در هائیتی ناخوشنودند. آمریکا کنترل فرودگاه پورتوپرانس را برعهده گرفته است و قصد دارد برای برقراری امنیت در این کشور ۱۰ هزار نیروی نظامی نیز به هائیتی اعزام نماید. با وجود این ناتوانی دولت مرکزی هائیتی در سازماندهی کمک‌ها باعث شده تا عملا هواپیماهای بسیاری در نوبت تخلیه بار باشند و ترافیک پدید آمده در فرودگاه اجازه فرود آمدن سایر هواپیماها را سلب کند.

● زلزله همچنان ادامه دارد

کارشناسان امدادرسانی در سوانح طبیعی همچون زلزله، براساس روزهای سپری شده از این حوادث اولویت‌های خدمت‌رسانی خود را تغییر می‌دهند. تجربه‌های حاصل از سایر زمین‌لرزه‌ها حاکی از آن است که در ۷۲ ساعت اول، یکی از بزرگ‌ترین موج‌های مرگ و میر مصدومان و مجروحان رخ می‌دهد. دکتر تمام آلودات، متخصص پزشکی اورژانس و عضو فدراسیون جهانی صلیب سرخ در ژنو با اشاره به این موضوع از ضعف شبکه‌های خدمت‌رسانی در هائیتی خبر می‌دهد و می‌گوید: «متاسفانه ما زمان طلایی امدادرسانی را از دست داده‌ایم و حالا با انبوهی از اجساد مواجه‌ایم که در صورت وجود داشتن یک سیستم امدادرسانی در این کشور می‌توانستند زنده باشند.»

کمک‌رسانی اورژانس به مصدومان، اسکان موقت مجروحان و بازماندگان و مقابله با بیماری‌های عفونی واگیردار را می‌توان ارکان خدمت‌رسانی تیم‌های امدادی به شمار آورد. عدم رسیدگی سریع به مصدومانی که دچار زخم‌های باز و شکستگی اعضا شده‌اند به سادگی می‌تواند تنها یک هفته بعد از زلزله عفونت‌های مرگباری را در پی داشته باشد. دکتر الیور برنارد، مدیر موسسه انسان‌دوستانه (پزشکان جهان) از فرانسه هم دقیقا نگران فجایعی است که از این پس رخ خواهند داد: «ما در حال وارد شدن به فاز بسیار حساس پس از زمین‌لرزه هستیم. در حال حاضر برای متوقف کردن این روند نیاز به یک بسیج عظیم جهانی داریم.» یک موسسه غیردولتی آمریکایی نیز در وب‌سایت خود تلاش کرده است مهم‌ترین اولویت‌های پزشکی هفته دوم بعد از زلزله را استخراج کند. این موسسه کادر درمانی مورد نیاز را جراحان‌ تروما، متخصصان شکسته‌بندی، پزشکان اورژانس، اتاق عمل‌های سیار و تیم‌های هماهنگ اتاق عمل عنوان کرده است.

● از ژاپن تا هائیتی

تمامی این اظهارنظرها نشان از وضعیت اسفبار بهداشتی هائیتی حتی پیش از زمین لرزه دارد. هائیتی یکی از فقیرترین کشورهای نیمکره غربی به حساب می‌آید. جمعیت ۸/۹ میلیون نفری این کشور سال‌هاست که با اپیدمی ایدز و سل دست و پنجه نرم می‌کنند. هائیتی همچنین بالاترین میزان مرگ و میر مادران در هنگام زایمان را نیز در قاره آمریکا نصیب خود کرده است. تنها نیمی از جمعیت این کشور به آب آشامیدنی سالم دسترسی دارند و از آن بدتر، کمتر از ۲۰ درصد ساکنان هائیتی در مناطقی با سیستم فاضلاب بهداشتی زندگی می‌ کنند با وجود تمامی این معضلات، زلزله هفت ریشتری پورتوپرانس حتی به این زیرساخت‌های ضعیف بهداشتی نیز رحمی نکرده است.

به گفته دکتر پاول گاروود، مدیربخش اقدام در بحران سازمان جهانی بهداشت، از هشت بیمارستان و مرکز بهداشتی موجود در پایتخت و حوالی آن تقریبا همگی تخریب و برخی کامل نابود شده‌اند. راه‌ها همچنان به دلیل آوار بسته‌اند و آمبولانس‌های سازمان جهانی بهداشت عملا امکان دسترسی به نواحی مورد نیاز را ندارند. اوضاع به‌گونه‌ای است که کارکنان بهداشتی گاه با پای پیاده به مرکز اصلی ذخیره دارویی می‌روند و تجهیزات مورد نیاز خود را تهیه می‌کنند. با وجود این سازمان جهانی بهداشت پیشاپیش نگران هفته‌های پیش‌روست. اسهال خونی، سرخک، بیماری‌های منتقله از حشرات، سل، تب خون‌ریزی‌دهنده، آنفلوآنزا و سایر عفونت‌های تنفسی همگی در کمین بازماندگانی هستند که مجروح و ضعیف‌اند یا در وضعیت نامساعد همچنان در گوشه خیابان‌ها روز خود را به شب می‌رسانند. نکته قابل توجه آن است که حتی در شرایط مساعد نیز پورتوپرانس یکی از نواحی آندمیک برای تب خون‌ریزی‌دهنده و اسهال‌های عفونی به حساب می‌آمده است.

دکتر آلودات در این مورد برای تشریح وضعیت موجود می‌گوید: «حتی در یک روز خوب و آفتابی هم سطح اسفبار بهداشتی هائیتی یکی از بزرگ‌ترین معضلات این کشور به حساب می‌آید، چه برسد به موقعیتی که امروز در آن قرار داریم.» به اعتقاد کارشناسان مدیریت بحران، نبود زیرساخت‌های امدادرسانی و پیش‌بینی تمهیدات مقاوم‌سازی به‌طور مستقیم با میزان تلفات ناشی از زمین لرزه مرتبط هستند. چنانکه در آخرین زمین لرزه که در شمال کشور ژاپن با شدت ۲/۷ ریشتر رخ داد تنها ۳ نفر جان باختند. دکتر بریژیت واست، عضو گروه (پزشکان بدون مرز) فرانسه هم تنها راه فرار از فجایع بعدی را مهیا ساختن محل اسکان، آب و غذای سالم عنوان می‌کند. اقدامی که لااقل در هائیتی کار چندان ساده‌ای به‌نظر نمی‌رسد.

منبع: AP و رویترز

دکتر یاشا نهرینی