تهیه کنندگان سینما و رقابت در به دست گرفتن ابتکار عمل

این روز ها شاهد تحرک دوباره اتحادیه تهیه کنندگان هستیم به نظر می رسد این اتحادیه با طراحی و اجرای برنامه های مختلف سعی دارد باردیگر قدرت گذشته خود در عرصه تهیه و تولید سینما را به دست آورد

۱) این روز‌ها شاهد تحرک دوباره اتحادیه تهیه‌کنندگان هستیم. به نظر می‌رسد این اتحادیه با طراحی و اجرای برنامه‌های مختلف سعی دارد باردیگر قدرت گذشته خود در عرصه تهیه و تولید سینما را به‌دست آورد.

ساماندهی ساختاری در درون اتحادیه و ایجاد هسته‌های حرفه‌ای به منظور بررسی دایمی اوضاع و شرایط سینما در هر لحظه و طراحی برنامه‌ریزی مناسب با اتفاقات سینما همگی نشان از این مساله دارد که اعضای اتحادیه قصد دارند از رقبای خود در هر زمینه‌ای پیشی بگیرند.

۲) چندی قبل اتحادیه با انتشار نامه‌ای که بیشتر به بخشنامه شبیه بود، تلاش کرد به تمامی دست‌اندرکاران سینما خصوصا اهالی رسانه و مطبوعات نکته‌ای را در خصوص تفاوت‌های موجود میان فیلم سینمایی، فیلم تلویزیونی و تله فیلم یادآوری کند.

این نامه علاوه بر اینکه حامل ذکر یک نکته حرفه‌ای و ایجاد فرهنگ مشترک در عرصه سینما بود، وظیفه مهم دیگری را نیز بر عهده داشت و آن چیزی نبود جز اینکه بار دیگرنام اتحادیه را به عنوان مرجعی در تعیین فرهنگ مشترک تهیه‌کنندگی در سینما معرفی کند.

احتمالا این نامه اولین تلاش برای پرکردن خلایی است که سال‌ها در سینما وجود داشته و امروز به میمنت بروز رقابت در میان تهیه‌کنندگان ایجاد شده است. با وجود اینکه کانون تهیه‌کنندگان و مجمع فیلمسازان به دلیل اختلاف نظرمیان اعضای اتحادیه توسط برخی از اعضای باسابقه شکل گرفت اما به نظر می‌رسد تا انجام امور مقدماتی و سازماندهی خود از انجام برنامه‌های برون گروهی و برونگرا بازمانده‌اند.

انتظار می‌رفت این دو گروه با وجود داشتن انگیزه‌های جدید در زمینه قانونمند کردن سینمای ایران دست به ابتکاراتی بزنند اما چنین نشد و در این شرایط بهترین فرصت در اختیار اتحادیه قرار گرفت تا با ابتکارات به خرج داده (همان انتشار نامه و برگزاری نشست‌های تخصصی در خصوص تهیه‌کنندگی در سینما) موجودیت جدی خود را دراین عرصه اعلام نماید. آنهایی که پیگیر مسائل و اتفاقات پیش آمده در میان تهیه‌کنندگان هستند به خوبی به یاد می‌آورند که گروهی از تهیه‌کنندگان استقلال یافته در آن زمان اقدام به راه‌اندازی سایت نیز کردند اما گویا انگیزه اطلاع‌رسانی و حضور در میان خانواده بزرگ سینما خیلی زود از سوی متولیان سایت به فراموشی سپرده شد و دیگر به ندرت به‌روزرسانی شد. اقدامی که اگر ادامه می‌یافت می‌توانست برتری‌هایی را برای اعضای خود ایجاد کند. البته همین امر نشان از شروع یک رقابت در عرصه نرم‌افزاری دارد.

۳) آنچه مشخص است تولید بیش از ۷۰ فیلم سینمایی و بیش از چهار برابر آن در تولید فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی در سال، همواره از نبود یک دستورالعمل یا قانون مدون - در تعریف شرح وظایف هریک از اعضای درگیر در پیش تولید، تولید و پس از آن رنج برده و ضرر و زیان فراوانی را از لحاظ مادی و معنوی متحمل شده است.

تا کنون انتظار می‌رفت تهیه‌کنندگان به عنوان متولی اصلی تولید یک فیلم در تدوین چنین قوانینی پیش قدم شوند. اما همواره وجود این تصور در برخی از اعضا مبنی بر اینکه با قانونمند شدن در مناسبات سینما قیمت تمام شده یک اثر، روز به روز افزایش می‌یابد هرگز به فکر تدوین چنین قانونی نبودند.

شاید بشود گفت آنچه را که در تئاتر به عنوان «قرارداد تیپ» طراحی شده و اهالی تئاتر بسیار مایلند اجرایی شود اگر در سینما اتفاق می‌افتاد منطقی‌تر بود زیرا در سینما هم کارفرما (تهیه‌کننده) و هم کارکنان (اعضای صنوف سینما) همگی از بخش خصوصی هستند و باید علاقه دو طرف در سامان دادن سینما به یک میزان باشد؛ اما مسلم است با تدوین شرح وظایف هریک از صنوف سینمایی، امضای قرارداد‌های سفید به حداقل می‌رسد و این مهم‌ترین نگرانی صنوف سینماست. آنچه موجب غفلت شده این است که در یک دایره حرفه‌ای با مشخص بودن جایگاه هر یک از اعضا، نه یک عضو یا یک گروه از اعضا بلکه تمام اعضا منفعت خواهند برد.

۴) امروز با جداشدن خط و مشی اجرایی اتحادیه تهیه‌کنندگان، کانون تهیه‌کنندگان و مجمع فیلمسازان و متفاوت بودن علاقه‌مندی‌های هرگروه در تعریف اهداف خود رقابتی زیر پوستی در جریان است. رقابتی که مستقیم در رسته تهیه کنندگی قرار نمی‌گیرد بلکه تلاش برای به‌دست آوردن مناسباتی است که در آینده قدرت تاثیرگذاری هریک را رقم خواهد زد. اگر باردیگر توجه یکسویه و انحصاری به منافع تهیه‌کنندگان هدف اصلی اغلب تهیه‌کنندگان نشود.

حتما یکی از سه اجتماع تهیه‌کنندگان با بردن پیشنویس شرح قرارداد‌ها و ارائه تعاریف حرفه‌ای در تولید یک فیلم به فدراسیون تهیه کنندگان ابتکار عمل را تا مدت‌ها به دست خواهد گرفت و از امتیاز ویژه‌ای در میان دیگر صنوف سینمایی برخوردار خواهد شد که اگر هم چنین نشود هیچ بعید نیست تحقیقات در این خصوص در معاونت سینمایی به سرانجام برسد و این مرجع دست به اقدامی بزند.

عباس عبدالعلی‌زاده