سه شنبه, ۹ بهمن, ۱۴۰۳ / 28 January, 2025
مجله ویستا

چشم انداز خصوصی سازی در بیمه کشاورزی


چشم انداز خصوصی سازی در بیمه کشاورزی

کشاورزی به عنوان یکی از تأثیرگذاراترین فعالیت ها در اقتصاد کشور همواره به خاطر ریسک بالا در مقایسه با سایر فعالیت های اقتصادی, سرمایه های لازم برای تحقق یک بخش اقتصادی پویا را از خود دور می بیند, گسترش بیمه محصولات کشاورزی می تواند تحولی ژرف در توسعه بخش کشاورزی را به دنبال داشته باشد

● ویژگی‌های خطر بیمه‌پذیر

بدیهی است که هر برنامه‌ریزی به‌دلیل محدودیت منابع انجام می‌شود. لذا با توجه به شرایط باید در ارتباط با اولویت اهداف، منابع را برای اجراء اقتصاد برنامه‌ریزی کرد. همان‌طور که می‌دانیم بیمه عبارت از تضمین جبران سهمی از خسارت در مقابل خطرات تهدیدکننده غیرقابل پیشگیری است پس باید برای برطرف کردن خطرات قابل پیشگیری برنامه‌های مستقل دیگری تدارک دید.

بنا بر اعتقاد محققان، با وجود جاذبه بیمه، باید از تضمین بازده و یا پوشش تمامی خطرات اجتناب کرد؛ چون قابلیت اجرائی بیمه محدود بوده و از نظر کشاورزان، بیمه خطرات ویژه مهم‌تر است. خطراتی که توسط بیمه زیرپوشش قرار می‌گیرند، ویژگی‌های خاصی دارند، از این ویژگی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. خسارت پدیدآمده را بتوان ناشی از حادثه موردنظر دانست و ارزش‌گذاری کرد

۲. احتمال وقوع آن به سادگی محاسبه‌کردنی باشد

۳. رفتار بیمه‌گذار در وقوع سانحه با میزان خسارت ناشی از آن تأثیری نداشته باشد

باید توجه داشت که این ویژگی‌ها ممکن است با توجه به مجری طرح بیمه، تغییر کند مثلاً خسارت ناشی از هجوم آفات در قالب سه ویژگی مذکور نمی‌گنجد، ولی بخش خصوصی می‌تواند با ارائه برنامه‌های خاصی این چنین خطراتی را هم زیر پوشش بیمه قرار دهد.

در نگاه اول این گفته ساده‌لوحانه می‌نماید، چرا که در اغلب موارد هزینه بیمه بخش خصوصی سنگین‌تر از بخش دولتی است و بیمه‌گران خصوصی هم نگاه خود را بیشتر به کشاورزان بزرگ و تجاری معطوف می‌دارند، ضمن اینکه در بسیاری از کشورها بیمه‌گران خصوصی سلامت و دارائی کشاورزان را بیمه می‌کنند و از بیمه محصولات زراعی و دامی احتراز می‌جویند. لیکن با عنایت دقیق و خلاقانه می‌توان به حضور بخش خصوصی در این صنعت و البته تحت حمایت دولت امیدوار بود.

امروزه با پیشرفت تکنولوژی در کشاورزی و بهره‌گیری از نتایج تحقیقات در سطح مزرعه، بیمه‌گران فاکتورهای خوبی در راستای کاهش غرامت بیمه در دست دارند. برای نمونه در مثال بالا، هجوم آفات در وهله اول خطری بیمه‌ناپذیر است، ولی با به‌کارگیری نتایج تحقیقات در مدیریت تلفیقی آفات، می‌توان از خسارتی که در پیش است، کاست.

روشن است سرمایه‌گذاری بیمه‌گر خصوصی در جهت تحقیق و آموزش برای پیشگیری گسترده‌تر از خسارت می‌تواند به صرف مطلوب‌تر این سرمایه در راستای استراتژی‌های پیشگیری از خطر کمک کند.

● مشکلات بیمه

با آنکه سال‌ها از زمان تصویب قانون بیمه محصولات کشاورزی می‌گذرد، هنوز الگوی مناسبی برای تحقق کارکردهای مطلوب، به‌صورت بهینه تدوین و ارائه نشده است.

این نارسائی بیش از هر چیز مربوط به ضعف مطالعات علمی در خصوص برآورد میزان خسارت و تدوین سیاست‌های اجرائی در هر یک از موارد مربوط به مخاطرات محتمل در بخش کشاورزی است (رسول اف ۱۳۸۰)

در حالی‌که بیمه دارای پایه‌ای مبتنی بر ساز و کار علمی است و هر اقدامی بدون توجه به استدلال کارشناسی در چارچوب سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی دولت، عملی غیرمسئولانه می‌باشد. علاوه بر این، نارسائی عمده، تنگناهای دیگری که در اجراء طرح بیمه کشاورزی در کشور به چشم می‌خورد از این قرار هستند.

- نبود آمار و اطلاعات کافی و قابل اعتماد در مورد دامنه خسارت وارد بر محصولات

- دشواری تعیین میزان به خطر افتادن محصول و نبود روشی مدون برای برآورد خسارت

- فقدان نیروی انسانی متخصص و زبده برای کار در ادارات منطقه و در مقابل، نبود امکان به‌کارگیری کارگزاران بخش خصوصی

- محدودیت تبلیغات و آموزش در مورد ثمرات اجراء برنامه بیمه و در نتیجه انگیزه لازم برای تقاضای بیمه در بین کشاورزان

- عدم آشنائی کافی کشاورزان و فعالان بخش کشاورزی و بافرهنگ و فلسفه بیمه و مزایای آن (حکیمی، ۱۳۷۳)

افزون بر موانع و تنگناهای گفته شده که از نظر اجرائی، بیمه محصولات را با مشکل مواجه می‌کند، مسائل و مشکلات دیگری نیز وجود دارد که می‌بایست موردنظر قرار گیرند. از جمله این مسائل می‌توان به مالکیت‌های کوچک اراضی، مشکلات مربوط به زیربخش‌های کشاورزی، نظام‌های پیچیده اجتماع روستائی و غیره اشاره کرد.

تردیدی نیست که رفع نارسائی‌های یادشده مستلزم تنظیم سیاست‌ها و استراتژی‌های بیمه کشاورزی بر مبنای شناخت تجربه‌ها، موفق و مفید، جهانی و بومی‌سازی این تجربه‌ها، انجام مطالعه به‌منظور آگاهی از نگرش کشاورزان نسبت به بیمه کشاورزی و میزان استقبال آنها از این حرکت و در نهایت بسترسازی به‌منظور حضور بیش از پیش بخش خصوصی در این عرصه است.

روند خصوصی‌سازی در اکثر کشورها، حاکی از آن است که دلایل گرایش به واگذاری امور مختلف به بخش‌های غیردولتی را می‌توان در موارد زیر مشاهده کرد:

- نبود کارآئی لازم در خدمات ارائه شده توسط بخش خصوصی

- کاهش منابع مالی دولت و در نتیجه عدم تخصیص بودجه کافی به بخش‌های مزبور

- کمبود نیروی انسانی کارآمد در واحدهای دولتی

- تأمین منافع تجاری و کاستن هزینه‌های دولت

● چشم‌انداز خصوصی‌سازی در بیمه

براساس تجربه‌های بیمه در کشورهای مختلف اهمیت برنامه بیمه محصولات کشاورزی را باید از دید کشاورزان خرده‌پا و متوسطی بررسی کرد که بیشتر جمعیت کشاورز را در کشورهای در حال توسعه تشکیل می‌دهند.

نظر عمومی آن است که حمایت از کشاورزان خرده‌پا در مقابل زیان‌های ناشی از سوانح طبیعی و دیگر نیروهای مخرب طبیعی، امری کاملاً اجتناب‌ناپذیر است. از این‌رو بیمه محصولات کشاورزی ضروری و حیاتی است. افزون بر این تحقیقات نشان می‌دهد که به دو دلیل، حمایت مالی دولت در تداوم این برنامه نقش حساسی دارد.

نخست اینکه با توجه به اهمیت انکارناپذیر بخش کشاورزی در اقتصاد کشورهای در حال توسعه، برنامه بیمه کشاورزی نقش مهمی در گردش چرخ اقتصاد این کشورها ایفاء می‌کند و دوم، به‌رغم قابلیت‌های بی‌شمار بخش خصوصی در عرصه کشاورزی، این بخش به تنهائی نمی‌تواند در اجراء برنامه بیمه موفقیت چشمگیری کسب کند.

نگاهی به برنامه‌های بیمه کشاورزی در سراسر جهان نشان می‌دهد که بیشتر این نهادها یا متعلق به دولت است یا امور آنها را دولت اجراء می‌کند و کشور ما، نیز از این قاعده مستثنی نیست.

از طرفی تحولات اخیر در زمینه کوچک کردن دولت و واگذاری پروژه‌های مختلف به‌ویژه در بخش صنعت و خدمات به بخش غیردولتی و نتیجه‌بخش غیردولتی و نتیجه‌بخش بودن آن در بسیاری از موارد اغماض‌ناپذیر است. در کشاورزی هم حضور بخش غیردولتی در مواردی کارساز نشان داده شده است، اما در زمینه بیمه محصولات کشاورزی چطور؟

نتایج پژوهش‌ها گویای این نکته‌اند که سازمان‌های خصوصی می‌توانند یک نقش اساسی در تشویق و پیشرفت تغییرات تکنولوژی ایفاء کنند. لیکن این سازمان‌ها اشتیاق بیشتری جهت تمرکز فعالیت‌های خود بر کشاورزان بزرگ و عمده مالکان دارند (زمانی‌پور، ۱۳۷۹). این موضوع، تدوین خط‌مشی‌های ابتکاری از جانب دولت در راستای کنترل و محدود کردن فعالیت‌های نامناسب بخش خصوصی را امری ضروری جلوه می‌دهد.

تحقیقات مرتبط با چشم‌اندازهای آینده بیمه کشاورزی در ایران حاکی از آن است که تحقق وظیفه اصلی نظام بیمه کشاورزی و حفظ توان تولیدی کشاورزان مستلزم توجه به دو بعد عملیاتی مهم است.

نخست گذر تدریجی نظام بیمه کشاورزی از حالت دولتی به سمت نظامی مشارکت جو که با همکاری فعال بخش خصوصی اداره می‌شود و دوم، استفاده از شیوه‌ها و روش‌های مدرن و پویا در مدیریت بیمه محصولات کشاورزی (رسول اف، ۱۳۸۰)


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 2 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.