بی اشتهایی عصبی چیست

افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی نسبت به فرم ظاهری شان بسیار حساس هستند و حتی هنگامی که به طرز خطرناکی لاغر شده اند, خود را چاق تصور می کنند

افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی نسبت به فرم ظاهری شان بسیار حساس هستند و حتی هنگامی که به طرز خطرناکی لاغر شده اند، خود را چاق تصور می کنند. بی اشتهایی عصبی عبارت است از یک اختلال روانی که طی آن بیمار علی رغم گرسنگی ، از خوردن غذا به حد کافی امتناع می کند و به قدری وزن کم می کند که لاغر و نحیف می شود. این بیماری معمولاً به دنبال رژیم گرفتن عادی برای کاهش وزن آغاز می شود. فرد بیمار بسیار کم غذا می خورد و از توقف رژیم لاغری پس از وزن کم کردن خودداری می کند. دریافت ذهنی و تصور فرد از بدن خود دچار اشکال می شود به طوری که علی رغم لاغری زیاد، هنوز فکر می کند که چاق است . از جمله اختلالات مربوط به غذا خوردن است که غالباً در نوجوانان و زنان رخ می دهد. دلیل ایجاد این دو اختلال، وسواس فکری بیمار نسبت به افزایش وزن است.

در میان جوانان نسل امروز داشتن اندام باریک و لاغر از لحاظ زیبایی یک ارزش به شمار می آید و در نتیجه ی تبلیغاتی که برای لاغری می شود و با وجود امتیازهایی که برای لاغر شدن بیان می شود، بسیاری از نوجوانان - حتی آنهایی که وزن عادی دارند- با هراس از چاقی، به رژیم های لاغری و کاهش وزن روی می آورند. در حقیقت بی اشتهایی عصبی، اختلالی است که در آن فرد علیرغم گرسنگی، هیچ رغبتی به خوردن غذا ندارد. این ناهنجاری روانی که مشخصه ی آن ناسازگاری و رویگردانی از غذاست، باعث ایجاد یک محدودیت عمده نسبت به غذا می شود. لذا با توجه به شیوع روزافزون این پدیده، پرداختن به آن از اهمیت خاصی برخوردار است. این بیماری در سا ل ۱۸۷۴ نام گذاری و برای اولین بار علائم آن توصیف شد. این اختلال تقریباً یک درصد نوجوانان و عمدتاً دخترها را گرفتار می کند (میزان ابتلای زنان ۲۵-۱۵ ساله به بی اشتهایی عصبی حدود یک در ۱۰۰ نفر است)، هرچند که بروز آن در پسرها نیز رو به افزایش است.

این گرسنگی تحمیلی، در اثر ترس از چاقی و تعبیر غلط از ظاهر شخص (چاق به نظر آمدن در حالی که شخص لاغر است) به وجود می آید. این اختلال با کوشش برای کم کردن وزن آغاز می شود، سپس با سرعت به ترس از چاقی و شیفتگی نسبت به لاغری تبدیل می شود. این گونه بیماران در مورد فرم بدن خویش دچار ابهام هستند. هر گونه افزایش وزن موجب دلهره و اضطراب شدید می شود و از دست دادن وزن این اضطراب را فرو می نشاند. در این عارضه، بیمار علاوه بر این که دریافت انرژی را اغلب به کمتر از ۶۰۰ کیلوکالری در روز می رساند، از طریق استحمام بیش از حد، ورزش اضافی، استفراغ عمدی، استفاده از مسهل ها و ملین ها، دفع را افزایش می دهد و وزن خود را کم می کند. این افراد معمولاً وابسته و مطیع هستند و رفتاری بچگانه دارند، غالباً اعتماد به نفس ندارند و به اظهار نظر دیگران درباره ی خود، اهمیت می دهند. با پیشرفت بیماری، بیماران تحریک پذیر و لجباز می شوند و کاهش وزن را تنها پناه و وسیله ی آرامش خود می یابند. در حقیقت در این بیماری، بین تصویر ذهنی افراد از خود و واقعیت فاصله می افتد.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند؟ کسانی که سابقه ی اضافه وزن مختصر دارند کسانی که با فشار اجتماعی برای لاغر بودن مواجه هستند، مثل هنرمندان کسانی که بیش از حد از دوستان تأثیر می پذیرند افراد خشک و مقرراتی افراد سخت کوش، کمال طلب و محافظه کار افرادی از خانواده ی طبقه ی متوسط و نیمه مرفه، که والدینشان به وضع ظاهری آنها اهمیت می دهند بی اشتهایی عصبی دارای چه علایمی کاهش حداقل ۱۵ درصد وزن بدن (نمایه ی توده ی بدن [BM] به کمتر از ۵/۱۷ برسد) اجتناب از خوردن غذا ترس زیاد از چاقی علاقه ی شدید به کاهش وزن و رژیم گرفتن تصور بدشکل بودن اندام استفاده نادرست از داروهای مدر، ملین و قرص های لاغری استفراغ عمدی استحمام بیش از حد ورزش شدید توقف قاعدگی در زنان عدم تحمل سرما چه عواقبی در انتظار مبتلایان به این اختلال است؟ سوء تغذیه، پوکی استخوان، اختلال در میزان آب و الکترولیت ها، بی نظمی و کاهش ضربان قلب، یبوست، کم خونی، ریزش مو یا نرم و ظریف شدن بیش از حد مو، خشن شدن پوست، رویش موی کرک مانند در صورت و تنه، بی قراری و فعالیت بیش از حد، افسردگی و انزوای اجتماعی، اختلالات مغزی، اِدِم (ورم)، کاهش غیرطبیعی درجه ی حرارت بدن، کاهش فشار خون، سنگ کلیه ، کاهش فیلتراسیون گلومرولی، و در نهایت خودکشی. هدف های درمانی چیست؟ هدف درمان این است که بیمار مجدداً الگوی مناسب غذاخوردن را سرلوحه قرار دهد تا وزن وی به حالت طبیعی باز گردد. بیمار می تواند با تمرینات مخصوص برای تغییر رفتار زیرنظر متخصص ، به این مهم دست یابد.انواع داروهای مورد استفاده در روانپزشکی مقداری موثر هستند، اما هیچ داروی مشخصی وجود ندارد که تأثیر آن بر این بیماری قطعی باشد. هیچ محدویتی بر آن وجود ندارد، اما توصیه می شود که از فعالیت بدنی زیاد یا ورزشی وسواس گونه برای کم کردن وزن خودداری شود. یک سئوال: کسی که مبتلا به بی اشتهایی عصبی شده نیاز به دارو درمانی داره یا روان درمانی یا هردو؟

کلا چطور میشه از این وضعیت خلاص شد و به حالت نرمال برگشت؟ دارو درمانی و روان درمانی هر دو توصیه می شود. تمامی بیماران مبتلا به بی اشتهائی عصبی , باید بوسیله روان پزشک و روان شناس مجرب تحت درمان قرار گیرند بیماران با وزن حد اقل ۶۵% وزن ایده آل بدن ممکن است به طور سرپائی با موفقیت درمان شوند. افراد زیر ۶۵% وزن ایده آل بدن , کاندید بستری و مراقبت های روان پزشکی و تغذیه ای خواهند بود چنانچه بیمار توانائی یا تمایل به مصرف ۵۰۰ کیلو کالر ی بیش از انرژی روزانه نداشته باشد استفاده از حمایت تغذیه ای تزریق محیطی یا تغذیه با کمک لوله باید در نظر گرفته شود. اگر این افراد تحت درمان قرار نگیرند پایان این اختلال به مرگ می انجامد .

گرداوری: امیرعلی منصوری