شرایط پیوند کبد

اولین پیوند کبد روی انسان در سال ۱۹۶۳ صورت گرفت و انجام آن در ایران از حدود ۸ سال قبل توسط یک تیم جراحی فعال در شیراز آغاز شد. کبد عضوی توپر است که بالای شکم سمت راست، زیر ریه و دنده …

اولین پیوند کبد روی انسان در سال ۱۹۶۳ صورت گرفت و انجام آن در ایران از حدود ۸ سال قبل توسط یک تیم جراحی فعال در شیراز آغاز شد. کبد عضوی توپر است که بالای شکم سمت راست، زیر ریه و دنده قرار گرفته است.

این عضو بیش از ۴۰۰ نوع فعالیت روزانه را در بدن برعهده دارد. از جمله این فعالیت‌ها، کمک به هضم غذا، تولید صفرا، ذخیره و تولید چربی، قند، ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و فاکتور‌های انعقادی است.

علاوه بر آن، وظیفه از بین بردن و تجزیه مواد زائد، داروها و سم‌ها نیز بر عهده کبد است. همه افرادی که به هر دلیلی، دچار نارسایی پیشرفته کبدی می‌شوند نیازمند پیوند کبد هستند. در حال حاضر پیوند کبد یک روش درمانی استاندارد برای افزایش طول عمر بیماران مبتلا به نارسایی پیشرفته و غیرقابل‌بازگشت کبد است.

در ایران بیشترین علت نارسایی کبد، ویروس‌ هپاتیت به‌خصوص نوع B است. دلایل نارسایی کبد متعددند و از مهم‌ترین آنها می‌توان به هپاتیت‌ نوع B و C، بیماری‌های سیستم ایمنی کبد، کبدچرب، هپاتیت دارویی، هپاتیت ژنتیکی مثل بیماری هموکروماتوز و ویلسون و بعضی از انواع سرطان کبد اشاره کرد.

کبد را می‌توان از بیماران دچار مرگ مغزی یا قسمتی از کبد افراد سالم و بستگان بیمار گرفت. اگر اهداکننده زنده و سالم باشد، حدود ۵۰ درصد از کبد برداشته می‌شود (البته قابل ذکر است که طی ۶ تا ۸ هفته مجددا کبد به اندازه اولیه برمی‌گردد).

اهداکننده زنده، باید سالم و بین ۱۸ تا ۶۰ سال سن و گیرنده هم نباید بیشتر از ۷۰ سال داشته باشد. افراد الکلی، سیگاری و چاق اهداکنندگان مناسبی نیستند.

قبل از پیوند، کبد را حداکثر می‌توان بین ۱۲ تا ۲۰ ساعت خارج از بدن نگهداری کرد. طول مدت انتظار یک بیمار برای پیوند کبد به عواملی مانند گروه خون، شدت بیماری، قد و وزن و... بستگی دارد و نیاز به همخوانی HLA بافتی از نظر ژنتیکی نیست. بیمارانی که در لیست انتظار قرار می‌گیرند، باید تحت مراقبت دقیق پزشکی، تغذیه‌ای و ورزشی باشند و قبل از پیوند، واکسن‌های لازم را تزریق کنند.

۷۰ تا ۸۰ درصد بیماران بعد از پیوند طول عمر ۵ ساله دارند و باید به‌طور مداوم تحت مراقبت‌های پزشکی و دارویی باشند.

دکتر محسن مسعودی

فوق‌تخصص گوارش و کبد

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران