جرائم رایانه ای

ویژگی برجسته فناوری اطلاعات، تاثیری است که بر تکامل فناوری ارتباطات راه دور گذاشته و خواهد گذاشت. ارتباطات کلاسیک همچون انتقال صدای انسان، جای خود را به مقادیر وسیعی از داده …

ویژگی برجسته فناوری اطلاعات، تاثیری است که بر تکامل فناوری ارتباطات راه دور گذاشته و خواهد گذاشت. ارتباطات کلاسیک همچون انتقال صدای انسان، جای خود را به مقادیر وسیعی از داده ها، صوت، متن، موزیک، تصاویر ثابت و متحرک داده است. این تبادل و تکامل نه تنها بین انسان ها بلکه مابین انسان ها و رایانه ها و همچنین بین خود رایانه ها نیز وجود دارد. استفاده وسیع از پست الکترونیک و دستیابی به اطلاعات از طریق وب سایت های متعدد در اینترنت نمونه هایی از این پیشرفت هاست که جامعه را به طور پیچیده ای دگرگون ساخته اند.سهولت در دسترسی و جست وجوی اطلاعات موجود در سیستم های رایانه ای توام با امکانات عملی نامحدود در مبادله و توزیع اطلاعات، بدون توجه به فواصل جغرافیایی، منجر به رشد سرسام آور مقدار اطلاعات موجود در آگاهی که می توان از آن به دست آورد، شده است.

این اطلاعات موجب افزایش تغییرات اجتماعی و اقتصادی پیش بینی نشده شده است اما پیشرفت های مذکور جنبه خطرناکی نیز دارد که پیدایش انواع جرائم و همچنین بهره برداری از فناوری جدید در ارتکاب جرائم بخشی از آن به شمار می رود. به علاوه عواقب و پیامدهای رفتار مجرمانه می تواند خیلی بیشتر از قبل و دور از تصور باشد زیرا محدودیت های جغرافیایی یا مرزهای ملی آن را محدود نمی کنند. فناوری جدید مفاهیم قانونی موجود را دچار چالش هایی ساخته است. اطلاعات و ارتباطات راه دور به راحت ترین وجه در جهان جریان پیدا کرده و مرزها دیگر موانعی بر سر این جریان به شمار نمی روند. جنایتکاران غالباً در مکان هایی به غیر از جا هایی که آثار و نتایج اعمال آنها ظاهر می شود، قرار دارند. سوءاستفاده گسترده مجرمین به ویژه گروه های جنایتکار سازمان نیافته از فناوری اطلاعات سبب شده است که سیاستگذاران جنایی اغلب کشورهای جهان با استفاده از ابزارهای سیاست جنایی درصدد مقابله با آنها برآیند. تصویب کنوانسیون جرائم رایانه ای در اواخر سال ۲۰۰۱ و امضای آن توسط ۳۰ کشور پیشرفته، تصویب قوانین مبارزه با این جرائم توسط قانونگذاران داخلی و تشکیل واحدهای مبارزه با آن در سازمان پلیس بیشتر کشورهای پیشرفته و تجهیز آنها به جدیدترین سخت افزارها و نرم افزارهای کشف اینگونه جرائم و جذب و به کارگیری بهترین متخصصان در واحدهای مذکور، بخشی از اقدامات مقابله ای را تشکیل می دهد. تاکنون تعریف های گوناگونی از جرم رایانه ای از سوی سازمان ها، متخصصان و برخی قوانین ارائه شده که وجود تفاوت در آنها بیانگر ابهامات موجود در ماهیت و تعریف این جرائم است.

جرم رایانه ای یا جرم در فضای مجازی (سایر جرائم) دارای دو معنی و مفهوم است. در تعریف مضیق، جرم رایانه ای صرفاً عبارت از جرائمی است که در فضای سایبر رخ می دهد. از این نظر جرائمی مثل هرزه نگاری، افترا، آزار و اذیت، سوءاستفاده از پست الکترونیک و سایر جرائمی که در آنها رایانه به عنوان ابزار و وسیله ارتکاب جرم به کار گرفته می شود، در زمره جرم رایانه ای قرار نمی گیرند.

در تعریف موسع از جرم رایانه ای هر فعل و ترک فعلی که در اینترنت یا از طریق آن یا با اینترنت یا از طریق اتصال به اینترنت، چه به طور مستقیم یا غیرمستقیم رخ می دهد و قانون آن را ممنوع کرده و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است جرم رایانه ای نامیده می شود.

رضا جوالچی