اصولی که باید قبل, بعد و حین حجامت رعایت شود

ائمه ی معصوم در احادیث خود به خوراک مناسب برای قبل و بعد از حجامت اشاره فرموده اند

الف) خوراک قبل و بعد از حجامت:

ائمه‏ی معصوم در احادیث خود به خوراک مناسب برای قبل و بعد از حجامت اشاره فرموده‏اند که در اینجا برخی از آن‏ها را بیان می‏کنیم:

در روایتی از عبدالملک نوفلی آمده که بر امام صادق وارد شدم. در دست ایشان اناری دیدم. فرمود:

« اناری بیاور چرا که من از هیچ چیز به اندازه‏ی شریک گرفتن در انار ناراحت نمی‏شوم. سپس حجامت نمود و امر فرمود که حجامت کنم و من نیز حجامت کردم. سپس انار دیگری خواست...»

در روایت دیگری حمیری می‏گوید، « به امام صادق‏علیه السلام نامه نوشتم و عرض کردم که من خون و صفرا دارم. زمانی که حجامت می‏کنم، صفرا بر من غلبه می‏کند و زمانی که حجامت را به تأخیر می‏اندازم خون به من ضرر می‏رساند. نظر شما در این مورد چیست؟ سپس حضرت نامه نوشت به من که حجامت کن و برای اثر حجامت ماهی تازه بخور، دوباره مسئله را سؤال کردم. نوشت حجامت کن و ماهی تازه بخور با آب و نمک. این کار را انجام دادم و سلامت یافتم.»

البته از متن حدیث چنین برمی‏آید که دستور مصرف ماهی تازه برای چنین شخصی با وضعیت خاص خود بوده است نه برای همه‏ی مردم.

مرد دیگری روایت می‏کند که خدمت امام صادق‏علیه السلام بودم. حضرت، حجّام خواست و فرمود :

ابزار حجامت را بشوی و اناری خواست و میل فرمود و پس از این که از حجامت فارغ شد، انار دیگری خواسته، میل کرد و فرمود این کار مُرار (صفرا) را فرو می‏نشاند.

امام رضاعلیه السلام یک روز فرمود :

« ای معتب برای من ماهی تازه تهیه کن میخواهم حجامت کنم. تهیه کردم پس فرمود: ای معتب برای من سوپی درست کن. سوپ را برای ایشان درست کردم و حضرت از آن تناول فرمود.»

امام حسن عسکری‏علیه السلام می‏فرماید :

« بعد از حجامت انار شیرین میل کنید چون انار خون را آرام می‏کند و آن را در مسیر خود صاف می‏گرداند.»

امام رضا علیه السلام در رساله‏ی ذهبیّه، فرمایش مفصّلی در مورد خوراک بعد از حجامت دارند که قسمتی از آن را در اینجا می‏آوریم:

« پس از استحمام باید موضع فصد و حجامت را به وسیله‏ی پارچه‏ی کرکی یا ابریشمی یا دستمال نخی که لطیف و نرم باشد، پوشاند. بعد یک حبه از تِریاق اکبر (نام یک داروی قدیم) به اندازه‏ی ماش میل کند. پس از حجامت و فصد از آب میوه بنوشید و اگر میوه نیست از شربت بالنگ مصرف کنید و در جاهایی که این امکانات وجود ندارد، بالنگ را زیر دندانش بگیرد و روی آن جرعه‏ای آب نیم‏گرم بنوشد. اما در فصل سرما باید از سکنجبین عسلی استفاده شود که این شربت شما را از بیماری‏های خطرناک لقوه، برص، بهق و جذام به اراده‏ی خداوند ایمن خواهد داشت. سفارش می‏کنم که پس از حجامت یا فصد، آب انار را با مکیدن آن بنوشید. مکیدن آب انار خون را زنده و تن را با نشاط خواهد ساخت. پس از حجامت و فصد از خوردن غذاهای نمک‏دار به فاصله‏ی ۳ ساعت بپرهیزید چون اگر این پرهیز مراعات نشود بعید نیست که انسان به بیماری جرب دچار شود...»

ب) پرهیز از حجامت به هنگام گرسنگی :

از مجموعه‏ی احادیث و روایات برمی‏آید که حجامت باید در زمان سیری انجام شود و انجام آن هنگام گرسنگی مضرّ است از امام صادق‏علیه السلام روایت شده که:

« حجامت بعد از غذا خوردن باعث دفع عرق شده و قوّت‏بخش بدن است.»

حضرت صادق‏علیه السلام فرمود :

« از حجامت در حال گرسنگی بپرهیزید.»

حضرت، هم‏چنین فرمود:

« در حجامت بعد از خوردن طعام، خون جمع می‏شود و بیماری دفع می‏گردد اما اگر قبل از خوردن غذا حجامت انجام شود، خون دفع ولی بیماری در بدن می‏ماند.»

ج) دعای حجامت امام رضاعلیه السلام :

امام رضاعلیه السلام برای حجامت دعای خاصی ذکر فرموده‏اند. این مطلب اهمیت همراهی درمان روحی و دعادرمانی با درمان‏های جسمی در طبّ اسلامی را اثبات می‏کند. متن دعا چنین است :

« وقتی خواستی حجامت کنی، چهار زانو جلوی حجّام بنشین و بگو: اَعوذُ بِالّلهِ الکَریم فی حِجامَتی مِنَ العَینِ فِی الدَّم وَ مِن کُلّ سوءِ وَ الاَعلالِ وَ الاَسقام وَ الاَوجاعِ وَ الاَمراض وَ اَسئَلُکَ العافِیةَ وَ المُعافاة وَ الشِّفاءِ مِن کُلّ داء.» ]بحار، ج ۶۲ ص ۱۱۷]

یعنی: « به خداوند کریم پناه می‏برم از حجامتی که انجام می‏دهم از خونریزی و از تمام بدی‏ها و علتها و سختی‏ها و دردها و امراض و از تو عافیت و اسباب عافیت و شفای تمام بیماری‏ها را طلب می‏کنم.»

د) پرهیز از مقاربت و هیجان‏های عصبی قبل و بعد از حجامت :

امام رضاعلیه السلام در رساله‏ی ذهبیّه می‏فرماید :

« فصد و حجامت پس از عمل جماع خوب نیست. باید میان جماع و حجامت و فصد، حداقل دوازده ساعت فاصله باشد... پس از حجامت نباید بلافاصله به زنان نزدیک شد. به علاوه مقرر است که انسان بعد از حجامت، از حرکت زیاد و خشم و هیجان بپرهیزد»

نویسنده : دکتر رضا منتظر

منبع : کتاب "طب اسلامی گنجینه تندرستی" تالیف دکتر رضا منتظر