دستفروشی‌های پر پیامد!

از دیدگاه جامعه‌شناسی این موضوع از دو منظر منشا و پیامدها می‌تواند مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. منشا دستفروشی زنان بیشتر جنبه اقتصادی دارد و معمولا هدف آنان کسب درآمد در فضای …

از دیدگاه جامعه‌شناسی این موضوع از دو منظر منشا و پیامدها می‌تواند مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. منشا دستفروشی زنان بیشتر جنبه اقتصادی دارد و معمولا هدف آنان کسب درآمد در فضای عمومی و مطلوب است، زیرا مترو به عنوان یک فضای عمومی یک فضای اجتماعی کالبدی است که قابلیت آن را دارد تا به طور غیرخصوصی در اختیار همه قرار بگیرد.

از طرف دیگر به لحاظ فرهنگی و اجتماعی به دلایل مختلف همچون امنیت بالا، عدم شناسایی فرد در فضای گذری و.. مطلوب قشر زنان با توجه به فضای فرهنگی حاکم بر جامعه است. اما عمده توجه ما باید به پیامد‌های حاصل از آن باشد؛ پیامدهایی که در حوزه اجتماعی و روان‌شناسی اجتماعی قابل تحلیل و بررسی است. در حوزه روان‌شناسی اجتماعی، تاثیر‌گذاری روانی و عاطفی موضوع بر خود فرد و مخاطبان یعنی فرد فرد مسافران مورد توجه است. عمل دستفروشی توسط زن، روح و روان او را به لحاظ عاطفی تحت تاثیر قرار می‌دهد. اصولا فضای مبتنی بر روابط کسب و کار، محیطی پرآسیب و خسته‌کننده است که به مرور جنسیت زن را تحت تاثیر قرار داده و به دنبال آن حتی آسیب‌های خانوادگی را در پی خواهد داشت.

از سوی دیگر، جو ایجاد شده از سوی فروشنده، بر مخاطبان تاثیر روانی می‌گذارد، به طوری که معمولا عکس‌العمل‌ها در این فضا اقتصادی نیست، بلکه عاطفی و ترحم‌آمیز است و فضای عاطفی بر فضای اقتصادی غالب است که در نهایت سبب ایجاد حس دلزدگی و خستگی فکری مسافران می‌شود. البته با توجه به این‌که فضای مترو به عنوان یک فضای عمومی دارای مخاطبانی از قشرهای مختلف است، میزان این تاثیر متفاوت است، مثلا زنان با همذات‌پنداری سعی در پیدا کردن مقصر اصلی داشته و در نهایت به این نتیجه می‌رسند که شرایط موجود ناشی از ظلمی است که به زنان روا می‌دارند.

از دیگر پیامدهای اجتماعی دستفروشی زنان در مترو، تاثیر در جو عمومی و فضای حاکم بر آن از طریق گفت‌وگوهای گروهی و تسری در دیگر فضاهای عمومی است که مسافران بلافاصله بعد از سفر خود در آن قرار می‌گیرند. از جمله این فضاهای عمومی محیط‌های کاری، محفل‌های دوستانه، خانواده و... است که جو به وجود آمده در مترو به عنوان متغیرهایی در جهت‌دهی گفتمان‌ها و حتی نگرش‌ها آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این تغییر فضای گفتمان و تغییر نگرش در سطوح بالاتر نیز اتفاق می‌افتد و آرام‌آرام تعمیم داده می‌شود و ممکن است به نتیجه‌گیری‌های غیرواقعی و تا حدودی غیرمنصفانه یا مبتنی بر احساسات منجر شود، از جمله این‌که از حضور این همه زن دستفروش استنتاج می‌شود روح حاکم بر جامعه ناشی از ظلمی است که از دیرباز به زنان شده و می‌شود. بنابر‌این، بیم آن می‌رود تلقی جامعه از این معضل عوض شده و به آن با نگرش کاملا مثبت و بدون در نظر گرفتن پیامدهای آن نگاه شود.

عباس مهاجر اورسجی

کارشناس ارشد جامعه‌شناسی