عینك های آفتابی

سالهاست كه از عینكهای آفتابی چه بصورت مد و یا جهت تامین راحتی بیشتر در مقابل نور شدید، استفاده می­شود. چشم پزشكان معتقدند دلیل دیگری نیز برای استفاده از عینكهای آفتابی وجود …

سالهاست كه از عینكهای آفتابی چه بصورت مد و یا جهت تامین راحتی بیشتر در مقابل نور شدید، استفاده می­شود. چشم پزشكان معتقدند دلیل دیگری نیز برای استفاده از عینكهای آفتابی وجود دارد كه آن هم تامین سلامت طولانی مدت چشمها در موقعیت­های مختلف است.

نتایج چندین مطالعه ده ساله اخیر نشان میدهد كه ساعتها اقامت در شرایط آفتابی و بدون حفاظ كافی در مقابل چشم شانس بروز بیماریهای چشم را افزایش میدهد.

در سال ۱۹۸۸، گروهی از چشم پزشكان مطالعه­ای را بر روی ۸۳۸ ماهیگیر خلیج Chesapeake انجام دادند كه سالها عمر خود را بر روی آب گذرانده بودند. ماهیگیرانی كه هیچگونه حفاظ چشمی نداشتند در مقابل كسانی كه از عینك آفتابی یا كلاه لبه­دار استفاده می­كردند ۳ برابر بیشتر به كاتاراكت (آب مروارید) مبتلاشده بودند. كاتاراكت درواقع كدورت عدسی چشم طبیعی است .

براساس این مطالعه و مطالعات دیگر، درحال حاضر چشم پزشكان توصیه می­كنند كه هرگاه تا حدی درمقابل آفتاب قرار می­گیرید كه احتمال برنزه شدن پوست و یا سوختگی ناشی از آفتاب نیز بالا می­رود، از عینكهای آفتابی جاذب اشعه ماورا بنفش استفاده نمایید، بویژه اگر در ارتفاعات و یا در نزدیكی استوا زندگی می­كنید.

انواع مختلف عینكهای آفتابی

كارخانه­های سازنده برای حفاظت چشم در مقابل اثرات مضر آفتاب، طرحهای جدیدی را ارائه كرده­اند. این سازندگان قول حفاظت چشم در مقابل اشعه ماورا بنفش یا دیگر انواع تشعشات طبیعی را می­دهند ولی باید توجه داشت كه حفاظت در مقابل بعضی از این شعاع­ها از اهمیت بیشتری برخوردار است.

عینكهایی كه ۹۹% اشعه ماورا بنفش را جذب می­كنند

توصیه می­شود همواره عینكی را خریداری كنید كه این خاصیت را داشته باشد. حضور طولانی مدت در مقابل اشعه ماورا بنفش، یا اولترا ویوله (UV) و آفتاب با برخی بیماریهای چشمی ارتباط دارند.

چه عدسیهای پلاستیكی و چه عدسی های شیشه ای تا حدی اشعه ماورا بنفش را جذب می­كنند، ولی جذب UV توسط این عدسی­ها را میتوان با اضافه نمودن موادی شیمیایی به ماده اصلی لنز و یا پوشاندن لنز با ماده­ای مخصوص ارتقا داد.

همواره عینكی را خریداری كنید كه ۹۹ تا ۱۰۰% اشعه UV را جذب كند. بعضی كارخانه­های سازنده برچسب­هایی را بروی عینك محصول خود نصب می­كنند با این مضمون كه جذب UV تا بیش از ۴۰۰ نانومتر صورت می­گیرد كه این نیز به معنای همان جذب ۱۰۰% شعاع UV است.

عینكهایی كه ۹۰% اشعه مادون قرمز را بلوك می­كنند

طول موج­های مادون قرمز بخش غیرقابل رویت نور بوده (طول موج آنها بلند­تر از طول موج نور قابل رویت است) و سبب تولید گرما می­شوند.

بخش مادون قرمز نور خورشید ناچیز بوده و چشم نیز این طول موج را بخوبی تحمل می­كند. ادعای بعضی كارخانه -های سازنده عینكهای أفتابی در جهت حفاظت چشم در مقابل اشعه مادون قرمز است و حال آنكه تحقیقات موجود رابطه محكمی را بین بیماریهای چشمی و اشعه مادون قرمز نشان نداده­اند.

عینكهای بلوك كننده نور آبی (Blue- blocking)

اینكه نور آبی هم برای چشم مضر باشد هنوز مورد بحث است. عدسیهایی كه نور آبی را بلوك می­كنند ته رنگی كهربایی داشته و سبب می­شوند محیط اطراف برنگ زرد یا نارنجی دیده شود. لنزهای رنگی سبب می­ شوند كه اشیا دور بویژه در شرایطی مثل برف و یا غبار واضح­تر دیده شوند. از این نظر عینكهای كهربایی مزبور بیشتر توسط اسكی بازان، شكارچیان، قایقرانان و یا خلبانان استفاده می­شود.

عینكهای پلاریزه

عدسیهای پلاریزه خیرگی نور خورشید را كه انعكاس یافته از سطوح صافی مثل سنگفرش خیابانها و یا سطح آب باشند از بین می­برند. از این نظر در مواردی مثل رانندگی و یا ماهیگیری می­توانند بسیار مفید باشند.

پلاریزاسیون عدسیهای مزبور هیچ تاثیری بر جذب اشعه UV نخواهد داشت، ولی بسیاری از عدسیهای پلاریزه امروزی خاصیت جذب اشعه UV را نیز دارند. برچسب عینك مورد نظر خود را از این نظر بررسی كنیدكه آیا حداكثر خاصیت جذب UV را دارد یا خیر؟

عینكهای آینه­ای ( Mirror-coated)

پوشش آینه­ای در واقع لایه نازكی از مواد فلزی مختلف است كه بروی سطح عدسیهای معمولی پرداخت شده است. گرچه پوشش مزبور مقدار نور ورودی به چشم شما را كاهش می­دهد، قابلیت كاملی در حفاظت چشم شما در مقابل اشعه UV نخواهد داشت.

عینكهای كمربندی (Wrapround)

عینكهای كمربندی طوری طراحی شده­اندكه مانع ورود نورهای درخشان از كناره­های قاب و رسیدن آنها به چشم می­شوند. مطالعات نشان داده­اند كه آنقدر شعاع UV از اطراف قاب عینكهای معمولی وارد چشم می­شوند كه می­توانند اثر سودبخش عدسیهای حفاظت كننده را كاهش دهد. از این نظر عینكهای آفتابی كمربندی كه قاب بزرگی دارند و چشم را از تمامی زاویه­ها حفاظت می­كنند مفیدند.

عینكهای سایه روشن (Gradient)

رنگ عدسیهای سایه روشن از بالا به پایین و یا از بالا و پایین تا وسط تغییر می­كند و در واقع سایه روشن می­شود. عدسیهای سایه روشن تك سایه ( تیره در بالا و روش­تر در پایین ) می­توانند خیرگی نور آسمان را از بین برده و در عین حال امكان دید مناسبی را از قسمت پایینی فراهم ­كنند. این عینكها برای ورزش شیرجه هم مناسب هستند زیرا جلوی دید شما از تخته شیرجه را تاریك نمی­كنند. ولی عینكهای مزبور برای شرایط برفی و یا در ساحل دریا مناسب نیستند، خصوصاً اگر قسمت پایینی آنها روشن باشد. لنزهای سایه روشن دو سایه (تیره در بالا و پایین و روشن در وسط ) ممكن است برای ورزشهایی از قبیل قایقرانی و یا اسكی كه شعاعهای نورانی از سطح آب یا برف برمی­گردد مناسب تر باشند.

عینكهای فتوكرومیك

یك عینك فتوكرومیك بطور اتوماتیك در نور درخشان تیره شده و در نور كم روشن­تر می­شود. در اكثر موارد تیره شدن عینك ظرف نیم دقیقیه صورت می­گیرد و حال آنكه روشن­تر شدن آن حدود ۵ دقیقه طول می­كشد. از نظر رنگ نیز بصورت یكنواخت و یا سایه روشن عرضه می­شوند. گرچه عینكهای فتوكرومیك ممكن است از نظر جذب UV عینكهای آفتابی خوبی باشند، ولی ممكن است برای انطباق آنها با شرایط مختلف نوری مدت زمانی بطور ناخواسته صرف شود.

عینكهای تراش داده شده و صیقلی

بعضی عینكهای غیر طبی توسط كارخانه­های سازنده­شان طوری تراش داده وصیقل می­شوند كه كیفیت نهایی عدسی آنها تا حد مناسبی ارتقا یابد. البته عینكهایی كه از تراش و صیقلی بودن مناسبی برخوردار نیستند به چشم شما آسیبی نمی­زنند. قبل از هر چیز مطمئن شوید كه عدسی عینك مورد نظر شما ساخت مناسبی داشته باشد. جهت قضاوت در مورد كیفیت عینك غیر طبی خود، به چیزی مستطیل شكل مثل موزاییك كف اتاق خود نگاه كنید. عینك را در فاصله دلخواه نگاه داشته و یك چشم خود را بپوشانید. عینك را به آهستگی و از یك سمت به سمت دیگر و سپس به بالا و پایین حركت دهید. اگر خطوط در تمام موقعیت ­ها مستقیم بنظر برسند، عدسی مناسبی را انتخاب كرده­اید. ولی اگر خطوط در هم می­روند، خصوصاً اگر این خطوط در میدان مركزی عدسی اینگونه بنظر می­رسند، عینك دیگری را امتحان كنید.

عینكهای ضد ضربه

تمام عینكهای آفتابی باید معیارهای تعیین شده از سوی انجمن فدرال غذا و داروی آمریكا (FDA) را تضمین نمایند. (در كشور ما تاكنون هیچگونه كنترلی روی عرضه این قبیل عینكها وجود نداشته و ندارد و استفاده از آنها بیشتر جنبه تزیینی داشته تا محافظتی ). هیچ لنزی در واقع نشكستنی نیست، ولی احتمال شكستن عدسیهای پلاستیكی بعد از برخورد یك توپ یا سنگ، نسبت به عدسیهای شیشه­ای كمتر است. جنس اكثر عدسیهای عینكهای آفتابی غیرطبی پلاستیك است. پلاستیك پلی­كربنات كه در بسیاری از عینكهای ورزشی مورد استفاده قرار می­گیرد، گرچه سفت است ولی به آسانی نیز خراش برمی­دارد. چنانچه قرار است عدسی از این جنس خریداری نمایید حتماً عینکی را انتخاب كنید كه خاصیت ضدخراش داشته باشد.

تیرگی لنز

یك عدسی متوسط معمولی برای استفاده­های معمولی روزمره مناسب است. ولی اگر قرار است از عینك خود در شرایط كاملاً نورانی و روشن استفاده كنید لنزی تیره­تر را انتخاب نمایید. رنگ و درجه تیرگی لنز به­هیچ وجه معیاری برای میزان توانایی جذب اشعه UV توسط آن عدسی نخواهد بود. بنابراین براساس رنگ عینك نمی­توان از توانایی آن در جذب اشعه­های مضر مطمئن شد.

كسانیكه در معرض خطرات بخصوصی قرار دارند

بعضی افراد استعداد بیشتری جهت ابتلا به بیماریهای چشمی ناشی از UV دارند. مبتلایان به بیماریهای بخصوصی (از قبیل دژنراسیون ماكولا یا دیستروفی­های شبكیه) لازم است در شرایط بیرون از خانه همواره از چشم خود محافظت نمایند.

بیمارانی كه تحت عمل كاتاراكت قراتر می­گیرند

در كشور ما سالانه بیش از هزاران نفر تحت عمل كاتاراكت قرار می­گیرند. در جریان این جراحی­ها، عدسی طبیعی چشم برداشته شده، و بدین ترتیب چشم تا حد بیشتری در معرض خطرات ناشی از UV قرار می­گیرد.

در جریان و یا بعد از عمل كاتاراكت، به­جای عدسی طبیعی چشم معمولاً یك لنز داخل چشمی (Intraocular Lens:IOL) قرار داده می­شود. عدسی­های داخل چشمی قدیمی نسبت به عینكهای معمولی یا عینكهای پلاستیكی، درصد كمتری اشعه UV را جذب می­كردند. كارخانه­های سازنده IOL در حال حاضر بسیاری از محصولات خود را بصورت جاذب اشعه UV می­سازند.

چنانچه كاتاراكت (آب مروارید) چشم شما عمل شده است و لنزهای داخل چشمی شما نیز از نمونه IOL های جدید جاذب اشعه UV نیست، توصیه می­شود از عینك آفتابی استفاده نموده و جهت اطمینان بیشتر از كلاه لبه­دار استفاده کنید. چنانچه هنگام عمل آب مروارید از عدسی­های داخل چشمی جهت جایگزینی استفاده نشده است احتمال صدمه اشعه ماورا بنفش به چشم شما وجود دارد.

استفاده كنندگان كنتاكت لنز

كنتاكت لنز به تنهایی چشم شما را در مقابل اشعه UV محافظت نمی­كند ولی در عین حال كنتاكت لنزهای بسیاری وجود دارد كه توانایی محافظت در مقابل UV را دارا هستند. چنانچه كنتاكت لنز شما قابلیت مقابله با اشعه UV را ندارد. باز هم لازم است جهت محافظت از چشم­های خود از عینك آفتابی استفاده كنید.

داروهای حساس كننده به نور

داروهای حساس كننده به نور (داروهایی كه پوست شما را به نور حساس­تر می­كنند) می­توانند چشم شما را نیز به نور حساس­تر نمایند.

لازم است به­هنگام مصرف هر یك از داروهای زیر، با چشم پزشك خود بدقت مشاوره كنید:

پسورالن (Psoralens) (كه در درمان پسوریازیس استفاده می­شود)

تتراسیكلین

داكسی سیكلین

آلوپورینول

فنوتیازین

زمانیكه از این داروها استفاده می­كنید هر بار كه از خانه بیرون می­روید از عینك آفتابی جاذب UV وكلاه لبه­دار استفاده نمایید.

موارد خاص

حتی بهترین انواع عینكهای معمولی، قادر به حفاظت از چشم شما در مقابل منابع نوری شدید نیستند. جوشكاری، نورهای شدید برنزه كننده، شرایط شدید برفی و یا نگاه مستقیم به نور آفتاب (مثلاً در جریان خورشید گرفتگی) همگی می­توانند به چشم شما آسیب برسانند.

نگاه مستقیم به هریك ازاین منابع نوری بدون حفاظ كافی می­تواند سبب ابتلای دردناك قرنیه بنام فتوكراتیت (Photokeratitihis) و یا حتی افت دائمی دید مركزی شود.

نتیجه

بهترین عینكهای آفتابی آنهایی هستند كه ۱۰۰% شعاع UV را جذب نموده، بهترین كیفیت اپتیكی را داشته و کمترین احتمال شکسته شدن را داشته باشند.