گاو آهن

آهنی که بر یوغ است، خیش، آهن جفت، مجموع گاو و یوغ و چوب و آهن آن. آهنی باشد که زمین را با آن شیار کنند.
گاو آهن عبرانیان مانند گاو آهن معمول سوریه بود و هنگامی که به زیر فرمان فلسطینیان …

آهنی که بر یوغ است، خیش، آهن جفت، مجموع گاو و یوغ و چوب و آهن آن. آهنی باشد که زمین را با آن شیار کنند.

گاو آهن عبرانیان مانند گاو آهن معمول سوریه بود و هنگامی که به زیر فرمان فلسطینیان در آمدند بیل و تبر و تیشه و گاو آهن خود را به نزد فلسطینی‌ها برده تیز می‌کردند و برزگر هنگام شیار یک دست خود را به خیش می‌گذارد و منساس را به دست دیگر می‌گرفت تا بدین وسیله همه تیغه به تساوی به زمین فرو رود.

گاو آهن فرهنگ

کج بیل در دوره پیش از تاریخ جای خود را به گاو آهن داد. در تاریخ اختراع‌ها می‌بینیم ابزار یاماشینی که با نوع کار خاصی سازگارتر بوده تکامل یافته است. پیش از هزاره دوم قبل از میلاد کشف کردند اگر دستهٔ کج بیل را گاو نر به بندند، ابزار یا تغه شخم زنی زمین را شخم می‌زند. برای استواری و حرکت منظم کج بیل یا خیش، به گاوه ۷ شکل یک یا دو دسته بستند تا به کمک آنها هدایت گاوه ممکن باشد. گاو آهن‌ها مثل گاو آهن‌های امروز چرخ، صفحه‌های آهنی و هرس نداشت. ازین رو لازم بود همیشه یک نفر مراقب حرکت منظم خیش باشد و نفر دیگر گاوها را براند این شیوه شخم ابتدائی در مناطق مدیترانه‌ای رواج یافت. شاید عیسی مسیح وقتی گفت کسی که دست را به شخم زدن دراز کرده از پشت سر نظر کند شایسته ملکوت خدا نمی‌باشد به همین نکته توجه داشت.

اختراع گاو آهن انقلاب ماندگاری را در نهاد کشاورزی راه داد. با این ابزار دو نفری می‌توانستند بیشتر از آنچه با ابزارهای سنگی قدیمی یا کج بیل‌های مسی و با کار دست ممکن بود. زمین برای کشت آماده کنند. معنای این کار، کشتزارهای بسیار بیشتر غله فراوانتر و جمعیت رو به فزونی بود. با اتکا به داد و ستد، به زودی بر شمارهٔ روستاهای بزرگتر افزوده شد بدین ترتیب فرهنگ گاو آهن پدید آمد [۱۱].

گاو آهن

بر گردان‌دار یکی از قدیمی‌ترین ادوات کشاورزی است و از مهمترین ادوات خاک‌ورزی بشمار می‌رود. شخم از هر عمل دیگر کشاورزی انرژی کششی بیشتری را به خود اختصاص می‌دهد. با وجود اینکه مطالعات مربوط به میزان محصول نشان داده است که تحت شرایط معین در مورد برخی از محصولات مزیت خاصی برای شخم زدن وجود ندارد، با این حال گاو آهن برگردان‌دار هنوز از پر مصرف‌ترین ادوات در مرحله اولیه عملیات خاک ورزی به شمار می‌رود.

انواع گاو آهن‌های برگردان‌دار

از زمان ابداع سیستم اتصال سه نقطه هیدرولیکی گاو آهن‌های قابل سوار شدن به تراکتورهای کوچک و متوسط مورد توجه بوده‌اند. با افزایش اندازه تراکتورها، اندازه‌ گاو آهن‌های سوار هم تا حدی افزایش پیدا کرد.

گاو آهن‌های سورا معمولاً دو تا پنج خیش ۳۰ و ۳ یا ۴۱ سانتی‌متر دارند. گاو آهن‌های نیمه سوار و کشیدنی معمولاً چهار تاهشت خیش ۳۶ یا ۴۶ سانتی‌متر دارند.

گاو آهن‌های نیمه سوار اغلب در سمت عقب چرخ‌های میزان لاستیکی دارند که در حین کار روی زمین شخم نخورده گردش می‌کنند برخی از آنها هم در قسمت جلو چرخش میزان گردانی دارند که در شیار شخم راه قبلی قرار می‌گیرند. گاو آهن‌های سوار گاهی در قسمت انتهای چرخ‌های فولادی دارند. گاهی به‌ویژه برای گاو‌آهن‌های بزرگتر از چرخ‌های میزان استفاده می‌شود.

گاو آهن‌های دو طرفه

اغلب گاو آهن‌های برگردان‌دار طوری طراحی می‌شوند که خاک را تنها بسوی سمت راست برگردانند با این‌حال گاو آهن‌های دوطرفه، دو سری خیش متقابل دارند که می‌توان به انتخاب هر سری را مورد استفاده قرار داد.

گاو آهن‌های دو طرفه سوار معمولاً در هر طرف دو تا چهار خیش ۳۶ تا ۴۱ سانتی‌متر دارند. انواع نیمه سار یا کشیدنی در هر طرف به ندرت بیش از پنج خیش دارند [۱۲].

۱۱ ـ تاریخ تمدن ـ هنری لوکاس ـ ترجمه عبدالحسین آذرنگ

۱۲ ـ اصول ماشین‌ەای کشاورزی ـ ترجمه دکتر احمد شفیعی