تبخـال مهمانی ناخوانده

مبتلایان به تبخال بخوانند

تصور کنید چند روز بعد یک مهمانی مهم دارید؛ در حالی که به فکر چگونگی برگزاری مراسم و هر چه بهتر اجرا شدن آن هستید ناگهان ضایعه‌ای در کنار لبتان ظاهر می‌شود.

این ضایعه برای همه ما آشناست و چیزی نیست جز یک تبخال بدشکل و اعصاب خرد کن، اما چرا این تبخال ظاهر می‌شود و چگونه می‌توان آن را از بین برد. اصلا درمان قطعی دارد یا نه؟ برای پاسخ این پرسش‌ها با دکتر کامران جزایری متخصص پوست و مو گفت‌و‌گو کرده‌ایم.

منشأ‌بیماری تبخال چیست؟

تبخال نوعی بیماری ویروسی است و چند ویروس باعث آن هستند، ولی ما عمدتا دو نوع شایع آن را در بیماران می‌بینیم. تبخالی که در ناحیه دهان و لب ظاهر می‌شود و تبخالی که در ناحیه تناسلی است. البته تبخال را روی بدن نیز ممکن است مشاهده کنیم، ولی بیشتر مواقع در همان دو ناحیه شایع است. عامل آنها نیز ویروسی از خانواده ویروس هرپس سیمپلکس است. هرپس ۱ باعث ایجاد تبخال دهان و لب و ویروس هرپس۲ تبخال تناسلی را ایجاد می‌کند. البته در سال‌های اخیر ویروس نوع ۱ نیز باعث تبخال تناسلی می‌شود.

اشاره کردید به تبخال‌هایی که روی بدن ایجاد می‌شوند، اینها از چه نوعی هستند؟

این تبخال‌ها بیشتر روی بدن کشتی‌گیران به وجود می‌آید و بر اثر تماس با فرد آلوده است. این نیز از نوع هرپس ۱ است. البته تبخال‌ها در بدن کسانی که ضعف سیستم ایمنی دارند نیز دیده می‌شود.

شکل ظاهری تبخال چگونه است؟

با شکل ظاهر تبخال نوع اول تقریبا همه مردم آشنایی دارند. تبخال ناحیه دهان و لب به شکل ضایعات مخملی شکل بوده که با تاول‌های ریز و مجتمع توام است. گاه اولین حمله تبخال بسیار شدید است به طوری که ضایعات حتی به داخل دهان نیز نفوذ می‌کند و فرد مبتلا دچار علائم سیستمیک مانند تب شدید می‌شود. ولی تبخال تناسلی شکل دیگری دارد. بسیاری از افراد ممکن است حامل ویروس هرپس نوع ۲ باشند، ولی هیچ علائمی از خود نشان ندهند. گروهی دیگر نیز تظاهرات ملایمی دارند، به طوری که اصلا هنگام معاینه به وجود تبخال شک نمی‌کنیم و گروه آخر افرادی هستند که نشانه‌های تیپیک دارند و در ناحیه تناسلی‌شان تعداد زیادی تبخال به شکل تاول توام با قرمزی و درد شدید دیده می‌شود. البته بعد از چند روز، ضایعات خودبه‌خود خشک شده و بهبود می‌یابند، اما تا وقتی درمان درستی اتخاذ نشود مدام عود خواهند کرد.

فرد ناقل ویروس همیشه انتقال‌دهنده است یا با درمان، بیماری کاملا فروکش می‌کند؟

این ویروس مانند بسیاری از ویروس‌های دیگر وقتی وارد بدن می‌شود دیگر نمی‌توان به طور کامل آن را ریشه‌کن کرد. پس این افراد همیشه ناقل هستند و هر‌کس با آنها تماس جنسی داشته باشد مبتلا خواهد شد. اکنون یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی تبخال تناسلی است. در سال‌های اخیر رفتار‌های مقاربتی مردم عوض شده و این خود عامل مهمی در افزایش بیماران مبتلا به هرپس محسوب می‌شود.

آیا وجود این ویروس می‌تواند در آینده خطراتی رابرای فرد ناقل به وجود آورد؟

تبخال بیماری‌ای است که ممکن است مدام عود کند. بنابراین بیماران باید تحت نظر باشند. عامل بیماری‌ای که باعث سرطان دهانه رحم می‌شود، ویروسی به نام پاپیلوما یا همان زگیل تناسلی است. ویروس هرپس باعث بدخیمی یا بیماری خاصی نمی‌شود، فقط بدی‌ای که دارد این است که آنقدر بیمار را اذیت می‌کند که ممکن است در روحیه او اثر منفی داشته باشد. وجود این ضایعات در ناحیه تناسلی و درد ناشی از آن، قطعا در روابط جنسی بیمار نیز تاثیر خواهد گذاشت.

تبخال تناسلی در هر دو جنس دیده می‌شود؟

مرد و زن در تماس با فرد آلوده مبتلا می‌شوند، ولی در زنان این بیماری شدت بیشتری دارد. زیرا ناحیه تناسلی خانم‌ها مخاط وسیع‌تری داشته و حساس‌تر است.

تبخال‌های تناسلی یا تبخال ناحیه لب و دهان چگونه منتقل می‌شود؟

همان‌طور که گفتم ویروس هرپس هیچ گاه بدن را ترک نمی‌کند و تا پایان عمر در بدن فرد مبتلا می‌ماند. هرپس نوع ۱ می‌تواند از طریق بوسیدن یک کودک توسط فرد ناقل منتقل شود. این ویروس‌ها در ناحیه گره‌‌های عصبی می‌مانند و هر از گاهی بر اثر عوامل مختلف مثل ضعف سیستم ایمنی، تابش نور، استرس، عادت ماهانه و... بروز می‌کنند. به طور کلی ویروس می‌تواند در تماس پوست با پوست (کشتی‌گیرها) و تماس مخاط با مخاط منتقل شود، اما الزاما انتقال فقط از طریق ضایعه فعال نیست و یک فرد به ظاهر سالم ولی ناقل می‌تواند این ویروس را به دیگران انتقال دهد و متاسفانه شیوع این ویروس را در جامعه می‌بینیم.

آیا درمان دارویی برای هرپس وجود دارد و می‌تواند زنجیره انتقال را مختل کند؟

درمان عمدتا دارویی است. دارو مدت‌ زمان عود را کوتاه یا کنترل می‌کند و مانع از عود‌های مکرر بعدی می‌شود، ولی هنوز علم پزشکی نتوانسته ویروس را به‌طور کامل ریشه‌کن کند. داروهای ضدویروس مختلفی برای این بیماری وجود دارند که مهم‌ترین و موثرترین آنها آسیکلوویر و هم خانواده‌های آن است. داروها هم باید کامل مصرف شوند. ولی ویروس همچنان پایدار در بدن می‌ماند و زنجیره انتقال شکسته نمی‌شود. بنابراین افراد مبتلا به هرپس نوع ۱ باید از روبوسی کردن بپرهیزند و مبتلایان به نوع ۲ نیز لازم است هنگام مقاربت از یک سد محافظتی مانند کاندوم استفاده کنند. در هر حال رعایت بهداشت و داشتن آگاهی‌های کافی در زمینه جنسی کمک زیادی به شکستن زنجیره انتقال می‌کند.

این ضایعات بخصوص در ناحیه لب‌ها ممکن است لکه‌ای روی پوست به جای گذارد؟

شاید لکه‌ای به جای بگذارد، ولی این لکه‌ها پایدار نبوده و در چند ماه به طور کامل از بین می‌رود و اصلا نیازی به درمان‌های اضافی ندارد.