شهرنشینی در این سو و آن سوی جهان

هر روز روستاها خلوت و خلوت تر می شود و شهرهای شلوغ و پرجمعیت, جایی می شود برای گسترش استرس و دغدغه و گاه بی قانونی هنوز هم مردم زیادی راهی شهر می شوند با این امید که امکانات و تجهیزات شهری, زندگی بهتر و آرامش بیشتری را برایشان به ارمغان آورد

هر روز روستاها خلوت و خلوت‌تر می‌شود و شهرهای شلوغ و پرجمعیت، جایی می‌شود برای گسترش استرس و دغدغه و گاه بی‌قانونی. هنوز هم مردم زیادی راهی شهر می‌شوند با این امید که امکانات و تجهیزات شهری، زندگی بهتر و آرامش بیشتری را برایشان به ارمغان آورد.

در این میان، آنچه در ذهن ساکنان و مهاجران مغفول می‌ماند و نادیده گرفته می‌شود این است که شهرهای بزرگ که هر روز هم رشد می‌کند و شکل و قیافه جدیدی به خود می‌گیرد، باید قانون داشته باشد. برای زندگی روان‌تر در این شهرها باید مردم با چیزی به نام فرهنگ شهرنشینی آشنا باشند.

فرهنگ و قوانین، در کشورها و مناطق مختلف متفاوت است تا جایی که اگر هندی‌ها هنگام رانندگی تا می‌توانند از بوق اتومبیل استفاده می‌کنند، ساکنان شهرهای اروپایی مدت‌هاست این رفتار را به دست فراموشی سپرده‌اند و می‌دانند آرامش یکی از ملزومات زندگی در این دوران است.

● حق با دوچرخه‌سوار است

در بسیاری از شهرهای بزرگ و کوچک، مسئولان برای مقابله با مشکل آلودگی هوا و غلبه بر ترافیک، استفاده از دوچرخه را تبلیغ و با قوانین خاصی که برای این مورد تصویب کرده و به مرحله اجرا گذاشته‌اند، شهرنشینان را به این کار تشویق می‌کنند؛ به عنوان مثال شاید جالب باشد بدانید در شهر استراسبورگ که در ناحیه آلزاس فرانسه قرار دارد، همیشه حق با دوچرخه‌سواران است؛ به این معنا که حتی اگر عابر پیاده در محدوده مخصوص دوچرخه‌سواران قدم بزند و با دوچرخه‌ای تصادف کند، پلیس حتما حق را به دوچرخه‌سوار خواهد داد، چراکه عابر باید با دقت و احتیاط بیشتری در این مناطق رفت و آمد کند.

از سوی، دیگر در این گونه شهرها و کشورها ـ که البته حالا دیگر تعدادشان هم کم نیست ـ دوچرخه‌سواران نیز باید قوانین خاصی را رعایت کنند؛ یکی از مهم‌ترین این قوانین محل پارک کردن دوچرخه‌هاست؛ شاید برای ما عجیب باشد، ولی در آن کشورها دوچرخه‌سواران باید وسیله نقلیه‌شان را در مکان‌های مخصوص پارک کنند تا مشکلی برای تردد و آسایش دیگران ایجاد نشود.

مسئولان شهری معتقدند دوچرخه‌هایی که در جای نامناسب پارک می‌شود، ایجاد مزاحمت و دردسر می‌کند بخصوص برای کسانی که از صندلی چرخدار، واکر و عصا استفاده می‌کنند یا دچار مشکلات بینایی و معلولیت هستند. البته موضوع جالب دیگری هم در این مورد وجود دارد و آن، قفل کردن دوچرخه و بستن آن به درخت است؛ از نظر مسئولان این کشورها، دوچرخه‌هایی که به درخت‌ها قفل می‌شود، عامل مهمی برای مرگ و از بین رفتن درختان بوده و به همین دلیل صاحب دوچرخه برای این کار باید جریمه‌ای سنگین بپردازد.

● سکوت را رعایت کنید

کشور ژاپن یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای آسیایی‌ است که براحتی می‌توان فرهنگ مدرن شهرنشینی را در گوشه و کنار آن مشاهده کرد. مردم ژاپن مدت‌هاست به احترام سایر همشهریان و برای حفظ آرامش، در مکان‌های عمومی مانند قطارهای شهری، کتاب و مجله می‌خوانند یا با رایانه شخصی کار می‌کنند، اما به هیچ وجه با تلفن همراه صحبت نمی‌کنند. در سکوت کامل، بدون این‌که کسی دائم به آنها تذکر دهد و تنها با مشاهده تابلوهای راهنما، آنچنان که باید رفتار می‌کنند.

● تبلیغاتی که چهره شهر را زشت می‌کند

هیچ‌کس از این که انبوهی از تبلیغات رنگارنگ و جورواجور را روی در و دیوارهای شهر ببیند، لذت نمی‌برد. با این حال متاسفانه هنوز هم در برخی شهرها شاهد چنین صحنه‌هایی هستیم؛ برگه‌های ریز و درشت تبلیغاتی که روی دیوارها، نیمکت‌ها و صندلی‌های ایستگاه اتوبوس، در خانه‌ها و... به چشم می‌خورد و نمای نامناسبی برای شهر و محل زندگی همه ما ایجاد می‌کند. گاهی هم با گذشت زمان، این کاغذهای چسبناک، بی‌رنگ‌ورو و پوسته‌پوسته می‌شود و چهره‌ای زشت‌تر از قبل را برای خانه من و شما به ارمغان می‌آورد. بعضی‌ها هم ترجیح می‌دهند به جای نصب برچسب‌ها، برگه‌های تبلیغاتی را میان مردم پخش کنند؛ معمولا در چنین قسمت‌هایی از شهر شاهد تعداد زیادی از این برگه‌های تبلیغاتی هستیم که روی زمین، در پیاده‌رو و خیابان‌ها رها شده و ثروت عمومی زیر پای عابران له می‌شود.

به نظر می‌رسد مسئولان امور شهری باید فکری هم به حال این نوع تبلیغات کنند؛ کاری که در بعضی از شهرها و کشورها انجام داده‌ و چنین کارهایی را ممنوع اعلام کرده‌اند. مردم یک شهر باید فرهنگ این را داشته باشند که هر کالا یا خدمت را در مکان خاص خودش جستجو کنند؛ نشریات مکتوب، سایت‌ها و شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی، جایی برای یافتن نیازمندی‌های روزانه است.

● از صف خارج نشوید

وقتی قرار است کاری به نوبت انجام شود، انتظار می‌رود همه پشت‌سر هم و به ترتیب در صف بایستند؛ صفی که گاه طولانی است و زمانی هم فقط از چند نفر تشکیل می‌شود. براساس فرهنگ شهرنشینی تعداد افرادی که در صف هستند، اصلا مهم نیست و آنچه باید مورد توجه قرار گیرد، رعایت نوبت است.

بنابراین اگر روزی به کشوری مانند چین یا ژاپن سفر کردید، هیچ وقت برای سوار شدن به مترو، رسیدن به صندوق فروشگاه یا باجه فروش بلیت راه‌آهن از صف خارج نشوید و تلاش نکنید زودتر به مقصد برسید. در این کشورها حتی اگر تعداد افراد حاضر در صف به صدها نفر هم برسد، همه به ترتیب و با فاصله پشت‌سر هم می‌ایستند و منتظر نوبتشان می‌مانند. فرهنگ رعایت نوبت، چنان میان برخی کشورها جاافتاده که حتی هنگام رانندگی هم شاهد چنین رفتاری هستیم؛ مثلا اگر در این شهرها صفی طولانی برای پیچیدن به خیابان سمت چپ یا راست تشکیل شده باشد، هیچ وقت رانندگان تصمیم نمی‌گیرند از دیگر خطوط خیابان و اتوبان بپیچند و ترافیک سنگینی ایجاد کنند.

● شهری که واقعا مثل خانه است

خیلی‌ها می‌گویند «شهر ما، خانه ما» ولی به حرفشان آنچنان که باید اعتقاد ندارند و عمل نمی‌کنند. اینها وقتی از زباله‌ای که در دستشان است، خسته می‌شوند، راحت و بدون لحظه‌ای فکر آن را در خیابان رها می‌کنند. البته اگر در برخی شهرهای هندوستان باشید و نتوانید سطل زباله‌ای پیدا کرده و آشغال‌ها را در آن بریزید اصلا نباید تعجب کنید؛ در حالی که ریختن زباله هابه زمین در برخی شهرها و کشورها جریمه دارد. در بعضی کشورها مانند انگلستان هم این کار ممنوع است. در کشورهایی مانند کره هم برای تحقق شعار «شهر ما، خانه ما» دانش‌آموزان موظف هستند هفته‌ای یک روز میادین شهرشان را نظافت کنند.