تغییر قوانین مربوط به سلطنت در بریتانیا

خاندان سلطنتی بریتانیا همیشه برای سنت اهمیت خاصی قایل بوده است اما حتی این مجموعه سنت مدار هم چاره ای جز رویارویی با واقعیت های قرن بیستم را ندارد در ۳۰۰ سال گذشته این قاعده ای غیرقابل اغماض بوده که شاهان یا همسران شان نباید کاتولیک باشند

خاندان سلطنتی بریتانیا همیشه برای سنت اهمیت خاصی قایل بوده است اما حتی این مجموعه سنت‌مدار هم چاره‌ای جز رویارویی با واقعیت‌های قرن بیستم را ندارد. در ۳۰۰ سال گذشته این قاعده‌ای غیرقابل اغماض بوده که شاهان یا همسران‌شان نباید کاتولیک باشند.

قاعده جانشینی هم‌چنین بوده که اولین فرزند ذکور حتی اگر خواهرانی بزرگ‌تر از خود داشته باشد به مقام سلطنت برسد.با این حال به نظر می‌‌رسد که در آینده‌ای نه‌چندان دور این محدودیت‌ها به تاریخ می‌پیوندد.

روزنامه انگلیسی گاردین که معمولا موضع‌ گیری‌هایی ضد سلطنت دارد از بررسی طرحی در دولت گوردون براون ، نخست ‌وزیر بریتانیا خبر داده که احتمالا به هر دو قاعده پایان خواهد داد و عصری نو در دوران سلطنت خواهد گشود.

با وجود انتشار گزارشی در این رابطه دفتر نخست‌وزیری بریتانیا حاضر به تایید و تکذیب این خبر نشد. یکی از کارکنان دفتر نخست‌وزیری در واکنش به آن تنها به گفتن این نکته اکتفا کرد که هرگونه تصمیم‌گیری در مورد قوانین مربوط به جانشینی سلطنت دشوار خواهد بود و انجام آن منوط به جلب نظر پارلمان و همچنین اعضای جامعه کشورهای مشترک‌المنافع خواهد بود.

این تغییرات احتمالا بخشی از طیف وسیع‌تری از اصلاحات خواهد بود که اکنون پرونده آن روی میز ولف استیونسون، دوست نزدیک‌ براون و مشاور او در زمینه قانون اساسی قرار دارد. به ظاهر براون عزم خود را برای اعمال اصلاحاتی در قوانین سلطنت که از دیرباز خواسته گروه‌های هوادار حقوق مدنی بریتانیا بوده، جزم کرده است و قصد دارد راه را بر انجام این اصلاحات تا پایان سال‌جاری میلادی هموار کند.

بسان هر موضوع دیگری که به سلطنت ربط پیدا می‌کند اصلاحات پیشنهادی تنها وجهه سلطنت را تغییر خواهد داد. ۲/۴ میلیون کاتولیک بریتانیا که دومین گروه مذهبی این کشور هستند از دیر باز به این قانون که از دید آنها نماد تبعیض مذهبی‌ است، معترض بوده‌اند.

در حال حاضر چنانچه یکی از اعضای درجه یک خاندان سلطنتی با مثلا یک یهودی یا یک مسلمان ازدواج کند هیچ یک ازحقوق و امتیازات خود را ازدست نخواهد داد اما اگر با یک کاتولیک پیمان زناشویی عقد کند عملا از رسیدن به تاج و تخت محروم می‌شود.

خیلی از کاتولیک‌ها وقتی بهار امسال اتومن کلی، بانوی ۳۰ ساله کانادایی قبل از ازدواجش با پیتر فیلیپس، فرزند شاهزاده آنه که دومین نوه پسری ملکه الیزابت است، مذهب خود را تغییر داد و از کاتولیک به کلیسای انجیلی پیوست، دلزاده و عصبی شدند.

اگر او از این تغییر مذهب سرباز می‌زد همسر او شانس خود برای رسیدن به تاج و تخت را به طور کامل از دست می‌داد در حالی که او همین حالا هم در ردیف یازدهم فهرست افرادی که در صورت درگذشت ملکه به سلطنت می‌رسند، قرار دارد.

این تصمیم موجب شد کاتولیک‌ها در بریتانیا و کانادا به وجود قانون منع رسیدن شاهزاده‌های کاتولیک یا شاهزاده‌ای که همسر کاتولیک اختیار کند به تخت سلطنت اعتراض کرده و آن را غیر دموکراتیک و مرتجعانه توصیف کنند.

خاستگاه قوانین ضدکاتولیک بریتانیا اصل ۱۷۰۱ قانون اسƒاسی بریتانیا است که به صراحت اعلام می‌دارد تنها بازماندگان کاتولیک صوفیا، نواده دختر شاه جیمزاول می‌توانند به تخت و تاج برسند و کاتولیک‌ها و شاهزاده‌هایی که از والدین کاتولیک متولد شوند از فهرست اعضای ذیحق خاندان سلطنتی برای رسیدن به تاج و تخت حذف خواهند شد.

علاوه بر این همیشه فرزندان ذکور خاندان سلطنتی برای رسیدن به سلطنت ارجحیت دارند که این مساله هم همیشه مناقشه‌انگیز بوده و با اعتراض گروه‌های حامی حقوق زنان مواجه شده است.

اواخر دهه گذشته ناخرسندی از این قانون به قدری بالا گرفت که حتی ملکه‌الیزابت که همکنون ۵۶ سال است بر تخت سلطنت تکیه زده هم به شکلی نیم بند از تغییر این قانون حمایت کرد.

او اولین بار در سال ۱۹۹۸ به دنبال درخواست‌های گسترده هواداران حقوق زنان اعلام کرد مخالفتی با انتقال خودکار سلطنت به بزرگ‌ترین فرزند خانواده سلطنتی صرف‌نظر از مذکر یا مونث بودنش ندارد.

تاریخچه فعالیت ملکه الیزابت خود به شکلی گواهی بر لزوم پایان یافتن سلطه مردان بر خاندان سلطنتی بریتانیاست. او فقط به این دلیل به سلطنت رسید که جورج ششم، پدرش هیچ فرزند ذکوری نداشت تا جانشین او شود.

هرچند تغییر این قانون عملا تغییری در وضعیت تعیین وارث بعدی تاج و تخت بریتانیا نخواهد داشت چون هم‌اکنون نزدیک به ۲۰ مرد در صف رسیدن به پادشاهی بریتانیا قرار دارند اما انجام چنین اصلاحاتی پیش‌تر هم سابقه داشته است و با اعمال آنها سلطنت سعی دارد جایگاه خود را مستحکم‌تر کند.

سوئد هم در سال ۱۹۸۰ میلادی قانون جانشینی در خاندان سلطنت این کشور را اصلاح کرد. در چارچوب این اصلاح بزرگ‌ترین فرزند خاندان سلطنتی صرف‌نظر از جنسیت وارث تاج و تخت می‌شود.

این اصلاحات موجب شد ویکتوریا، بزرگ‌ترین فرزند خاندان سلطنتی که در سال ۱۹۹۷ متولد شده و ۲ سال از برادرش کارل فیلیپ بزرگ‌تر است وارث تاج و تخت شود و در صف رسیدن به سلطنت در صندلی اول قرار گیرد.

دقیقا مشخص نیست روال انجام این اصلاحات در بریتانیا چقدر طول می‌کشد و پارلمان به اصلاحیه قانون سلطنت چگونه واکنش نشان خواهد داد. تصویب این لایحه در پارلمان و صحه‌گذاشتن اعضای جامعه مشترک‌المنافع بریتانیا ممکن است سال‌ها طول بکشد.

با این حال صرف به جریان افتادن آن شاید به شاهزاده هری، نوه ملکه الیزابت اجازه دهد با کیت میدلتون، معشوقه کاتولیکش ازدواج کند و به فرزند اول آنان که شاید دختر باشد، فرصت خواهد داد جانشین مادربزرگش شود.

حسین شریعت‌