تفاوت سنت و بدعت

● پرسش:
سنت پیامبر اعظم(ص) چیست و وجوه تمایز آن با بدعت کدام است؟
▪ پاسخ:
سنت عبارت است از قول (سخن)، فعل (رفتار) و تقریر پیامبر اعظم(ص) که به عنوان یکی از منابع مهم استنباط احکام الهی …

پرسش:

سنت پیامبر اعظم(ص) چیست و وجوه تمایز آن با بدعت کدام است؟

پاسخ:

سنت عبارت است از قول (سخن)، فعل (رفتار) و تقریر پیامبر اعظم(ص) که به عنوان یکی از منابع مهم استنباط احکام الهی مورد توجه همگان قرار دارد. بنابراین هرگاه حدیثی معتبر از پیامبر اسلام(ص) نقل شود، بدان عمل می شود و این کار را عمل به سنت می گویند. شیعه با تأسی به سنت پیامبر اعظم(ص) و در راستای عمل به سخنان آن حضرت، قول، فعل و تقریر معصومان(ع) را نیز سنت می شمارد. در مقابل سنت بدعت قرار دارد و آن نوعی تصرف در دین از طریق افزودن بر شریعت یا کاستن از شریعت پیامبر اسلام(ص) است. اساس بدعت در شرع آن است که چیزی را به عنوان یک امر شرعی که دین به آن فرمان داده، به کار برند، درحالی که برای مشروعیت آن، اصل یا ضابطه ای در شرع وجود نداشته باشد. از این رو بدعت گذاری در دین از گناهان کبیره است.

(منشور عقاید امامیه، ص ۲۲۰) در زمینه وجوه تمایز بدعت با سنت مرحوم علامه مجلسی(ره) می نویسد: «بدعت در شرع، چیزی است که پس از رسول گرامی(ص) حادث شده باشد و دلیل شرعی خاص یا عامی نیز بر جواز آن در کار نباشد. (بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۲۰۲)

ابن حجر دانشمند سنی می نویسد: «بدعت چیزی است که پس از پیامبر اسلام(ص) پدید آمده باشد و دلیلی حاکی از جواز آن، در شریعت یافت نشود، و آن چیزی که اصل و ریشه ای در دین دارد، بدعت نخواهد بود.» (فتح الباری، ج ۵، ص ۱۵۶)

بنابراین امور عبادی و مقدمات آن در اسلام، بسته به فرمان و اجازه شارع مقدس است، بدین معنا که هرچیزی در اسلام باید مستند به متنی خاص یا عام از قرآن و سنت پیامبر گرامی(ص) باشد و درغیر این صورت بدعتی است که باید دور افکنده شود و به بدعت گذار بازگردد. از این رو کم و زیادکردن در عبادات بلکه درهر عمل دینی، با تمسک به تشخیص فردی، کاری نارواست. متاسفانه پس از رحلت پیامبر اعظم(ص) فقه و احکام شرعی مسلمانان مانند وضو، اذان، نماز و بسیاری از احکام دینی دستخوش بدعت های بسیاری گردید و در مسیر خلاف سنت شکل گرفتند که تبیین مصادیق عینی آن در این مقال نمی گنجد.