نشان امپراتور از کامرانیه تا چیـذر

من جایزه کم نگرفته ام ولی این جایزه با تمام آنها متفاوت است نخستین دلیلش این است که من همیشه در زمان دریافت جایزه از مجامع بین المللی تنها بودم و امروز برای نخستین بار یک جایزه مهم جهانی را در شرایطی می گیرم که دوستانم کنارم هستند

من جایزه کم نگرفته‌ام ولی این جایزه با تمام آنها متفاوت‌ است نخستین دلیلش این است که من همیشه در زمان دریافت جایزه از مجامع بین‌المللی تنها بودم و امروز برای نخستین بار یک جایزه مهم جهانی را در شرایطی می‌گیرم که دوستانم کنارم هستند. به‌ویژه بهمن پسرم که در اینجا حضور دارد و این نخستین بار است که شاهد جایزه گرفتن من است بلکه پدرش را باور کند

عصر روز ۲۳ آذر ماه ساعت ۷ شب در باغ سفارت ژاپن در کامرانیه تعدادی از مهم‌ترین هنرمندان و نویسندگان ایرانی گرد هم آمده بودند تا نشان افتخار «خورشید تابان، انوار زرین به همراه نقش گل» ممهور به مهر امپراتور ژاپن به عباس کیارستمی اهدا شود. کیارستمی می‌گوید امشب فقط دوستانم را دعوت کرده‌ام و عجیب اینکه در این جمع کوچک ۳۰ نفره هیچ فیلمساز ایرانی از نسل او را نمی‌بینم.

اینجا‌- اقامتگاه سفیر کبیر ژاپن- همه‌چیز ایرانی است. همه‌چیز به جز چهره میزبانان. وقتی از سفیرکبیر تا کارمندان و کسانی که مسوول پذیرایی از ‌میهمانان هستند، فارسی صحبت می‌کنند، آدم ناخودآگاه یاد نسخه دوبله فیلم‌های کوروساوا و اوزو به فارسی می‌افتد. مراسم به‌شدت رسمی است اما صمیمیت چه در حرف‌های سفیر و چه در حرف‌های کارگردان سرشناس ایرانی موج می‌زند. سفیر ژاپن که در مدتی کوتاه فارسی را یاد گرفته از خاطره تلخ سونامی و جمله امیدوار‌کننده کیارستمی به یک روزنامه فرانسوی می‌گوید که قوت قلب مردم کشورش شده است: «من مطمئنم فقط ژاپنی‌ها به خوبی از عهده سونامی برمی‌آیند.»

محمود دولت‌آبادی، احمد پوری، فرشید مثقالی، پرویز کلانتری، علیرضا سمیع‌آذر، نگار اسکندرفر، سیف‌الله صمدیان، فریار جواهریان، همایون ارشادی، پریوش گنجی، بهمن کیارستمی، فردین خلعتبری، شادمهر راستین، عادل یراقی... از جمله ‌میهمانان این مراسم بودند.

منشی جوان سفارتخانه پشت تریبون می‌رود و به زبانی که کمتر ایرانی‌ای با آن آشنا است، متن تقدیر از کیارستمی را می‌خواند. سکوت و لحن پایان کلامش به ‌میهمانان می‌فهماند که نوبت تشویق است. سکوت بعد از صدای کف زدن را صدای کیارستمی می‌شکند: «قطعا از من انتظار ندارید که ترجمه کنم». چند ثانیه انتظار کوتاه ‌میهمانان کافی است تا همان مرد جوان متن را به فارسی بخواند:

« نشان افتخار خورشید تابان، انوار زرین به همراه نقش گل» دولت ژاپن از طرف امپراتور ژاپن به جناب آقای کیارستمی در تاریخ سوم نوامبر ۲۰۱۳ میلادی اهدا می‌شود. این نشان افتخار به پاس خدمات ارزشمند و مساعدت در ایجاد تبادلات فرهنگی و تفاهم متقابل بین ایران و ژاپن‌، ارتقای سطح فیلم در ژاپن و گسترش فرهنگ ژاپن در سراسر دنیا از جمله ایران از طریق فعالیت‌های هنری به کارگردان مشهور و چهره جهانی فیملسازی به عباس کیارستمی اعطا شده است.»

تقدیرنامه با نشان افتخار توسط سفیر ژاپن «کوجی هانه‌دا» به عباس کیارستمی اهدا شد.

بعد از این بود که سفیر ژاپن به عنوان نماینده صدوبیست‌وپنجمین امپراتور ژاپن «آکی هیتو» پشت تریبون رفت. او از فعالیت‌های کیارستمی در کشورش و تاثیر فرهنگی این حضور صحبت کرد و با پایانی که بر سخنانش گذاشت، نشان داد که این تاثیر به واقع دو طرفه بوده است. «هانه‌دا» با تبریک به کیارستمی صحبت‌هایش را این‌گونه شروع کرد:

«از صمیم قلب به جنابعالی این نشان افتخار را تبریک می‌گویم. همان‌طور که شنیدید این نشان از‌طرف امپراتور ژاپن به دلیل نقش سازنده آقای کیارستمی در ارتقای هنر سینما اهدا شده است. درباره فعالیت‌های هنری و استعدادهای قابل در حوزه فیلم می‌توان به ساختن فیلم «آشنایی با آقای کوروساوا» کارگردان سرشناس ژاپنی و برگزاری کارگاه‌های متعدد توسط ایشان در ژاپن اشاره کرد. همچنین این کارگردان مطرح سینما در زمینه عکاسی با هنرمندان ژاپنی همکاری مثمرثمر داشته است و فیلم «مثل یک عاشق» که تمامی بازیگران آن ژاپنی بوده‌اند در ۱۱ مارس ۲۰۱۱ با وجود سختی‌های بسیار پس از زلزله بزرگ در ژاپن فیلمبرداری شد. به عنوان نماینده ژاپن از اینکه ایشان توانستند در آن شرایط سخت به کار در ژاپن ادامه دهند، سپاسگزارم.

آقای عباس کیارستمی در گفت‌وگو با روزنامه فرانسوی درباره فیلمبرداری پس از ماجرای زلزله، ژاپنی‌ها را تنها قومی دانستند که می‌توانند در مقابل سونامی مقاومت کنند. این جمله او باعث شد من بیشتر به کشورم افتخار کنم. لازم به ذکر است به این نکته اشاره کنم که فیلم‌هایی که ایشان ساخته‌اند مورد علاقه بسیاری از ژاپنی‌ها قرار گرفته است. از صمیم قلب سلامتی، خوشبختی و سعادت برای آقای عباس کیارستمی آرزو دارم.

من به‌تازگی خواندن شعر فارسی را شروع کرده‌ام و بیتی از حافظ که خیلی دوستش دارم را تقدیم شما ‌میهمانان گرامی می‌کنم: بیا تا گل برافشانیم و می ‌در ساغر اندازیم/فلک را سقف بشکافیم و طرح نو در‌اندازیم»

اغراق نیست اگر بگوییم کیارستمی در میان فیلمسازان جهان دوستان بیشتری دارد تا کشور خودش. دوستی او با «آکیرا کوروساوا» و علاقه‌اش به سینمای ژاپن از سویی و علاقه مردم ژاپن به فیلم و نگاه این کارگردان ایرانی ریشه‌های پیوندی است که عصر شنبه مدالی شد و بر سینه کیارستمی نقش بست. شاید روحیه پرکار و خلاق کیارستمی هم در این خویشاوندی هنری بی‌تاثیر نبوده باشد. کیارستمی درباره علاقه‌اش به این کشور پر رمز و راز شرقی می‌گوید:

«من باور نمی‌کردم ظرف مدت شش ماه آقای هانه‌دا بتواند به این خوبی فارسی یاد بگیرد و حرف بزند. آیا این دلیل کافی نیست برای بیشتر دوست داشتن یک ملتی که اینقدر سختکوش‌اند و با مسوولیتی که دارند، فکر می‌کنند باید زبان کشوری که در آن زندگی می‌کنند را بفهمند و با آن حرف بزنند. من دلایل زیادی دارم که چرا در کشور ژاپن فیلم ساختم و چرا ژاپن را دوست دارم و این اتفاق یک نمونه‌اش است. این جمله که می‌گویم تعریف از خود نیست، من جایزه کم نگرفته‌ام ولی این جایزه با تمام آنها فرق دارد.»

آخرین حرف‌هایی که عباس کیارستمی پشت تریبون می‌زند با لبخندهای ‌میهمانان و گاه با صدای بلند خنده‌ها همراهی شد.

«اما چرا این جایزه برایم از همه جوایزی که دریافت کرده‌ام، مهم‌تر است: نخستین دلیلش این است که من همیشه در زمان دریافت جایزه از مجامع بین‌المللی تنها بودم و امروز برای نخستین بار یک جایزه مهم جهانی را در شرایطی می‌گیرم که دوستانم کنارم هستند. به‌ویژه بهمن پسرم که در اینجا حضور دارد و این نخستین بار است که شاهد جایزه گرفتن من است. بلکه پدرش را باور کند. (خنده) . از همه شما که در این شادی کنار من بودید سپاسگزارم. از سفیر کبیر ژاپن تشکر می‌کنم و یادی از سفیر کبیر پیشین ژاپن جناب آقای «کیم ایجی کمانو» که دیگر در اینجا نیست، ضرورت دارد. ایشان یکی، دو سالی است که از این سفارت رفته‌اند اما در آن دوران ارتباط بسیار خوبی با ما داشتند. در آخر فقط می‌توانم بگویم که چه شب خوبی است امشب در کنار شما.»

در شمالی‌ترین منطقه تهران، در اقامتگاهی به غایت ایرانی-ژاپنی شب رو به پایان است و میهمانی در فضایی منحصر به آداب و غذاهای ژاپنی به آخر می‌رسد. جمع‌های کوچک در هر گوشه‌یی گرم صحبت هستند. عباس کیارستمی در کنار دوستانش طعم نخستین جایزه‌یی که در کنار آنان گرفت را مزمزه می‌کند.

شب به پایان رسیده و کیارستمی سفرش را از کامرانیه با نشانی از امپراتور ژاپن به سمت خانه‌اش‌ در چیذر آغاز می‌کند.

مینا اکبری