مصرف غیرمنطقی دارو

دارو در هر كشوری به عنوان یك كالای اساسی و راهبردی كه با سلامت جامعه و در نهایت با توسعه پایدار ارتباطی تنگاتنگ دارد, مطرح است و از این رو مسئولان هر كشوری موظف به تامین هر چه شایسته تر آن هستند

از سویی امروزه یكی از مشكلاتی كه گریبانگیر بسیاری از كشور ها از جمله كشور های در حال توسعه است، مسئله افزایش هزینه های دارویی است كه بار مالی شدیدی را بر دوش دولت ها و نیز شركت های بیمه ای تحمیل می كند. به اعتقاد گروهی از كارشناسان مخارج بخش های مختلف بهداشت و درمان و نیز هزینه های دارویی وابسته به میزان توسعه اقتصادی است به طوری كه با افزایش میزان تولید ناخالص داخلی «GDP» هزینه های درمان نیز كاهش می یابد.

در كشور های با درآمد پایین بخش های دارویی عمدتاً سهم بیشتری را از كل مخارج بخش بهداشت و درمان در مقایسه با كشور های دارای اقتصاد باثبات (سهمی حدود ۱۵ درصد) به خود اختصاص می دهند. در كشور هایی مانند چین، اندونزی و تایلند این سهم حدود ۳۵ تا ۴۵ درصد و در كشو رهای آفریقایی این سهم از ۵۰ درصد بیشتر است. در كشور های در حال توسعه ۵۰ تا ۹۰ درصد از كل هزینه دارویی توسط بخش خصوصی تامین می شود كه نسبت به كشور های صنعتی رقم قابل ملاحظه ای است، زیرا در كشور های پیشرفته این میزان به طور متوسط ۳۴ درصد است. از آنجا كه هزینه های دارویی بخش عظیمی از هزینه های بهداشت و درمان را به خود اختصاص می دهند و نیز خرید محصولات دارویی اغلب به دلیل ناكارآمدی در تولید، تهیه و تدارك، ذخیره سازی و توزیع، نیازمند ارز های خارجی است، بنابراین دارو ها عنصر مهمی در استهلاك هزینه های بهداشت و درمان هستند.

در سطح جهان وضعیت دارو به وسیله قطب بندی دو دسته از افراد مشخص می شود؛ كسانی كه دسترسی قابل اطمینان به دارو های اساسی دارند و عمدتاً نیز در كشور های توسعه یافته به سر می برند و كسانی كه دسترسی اندكی به این گونه مواد دارویی دارند و یا اینكه اصلاً دسترسی به آن ندارند و بیشتر در كشورهای در حال توسعه هستند.

این در حالی است كه غالب افرادی كه به دارو دسترسی دارند، ممكن است داروی مناسب و یا میزان مناسب از دارو را دریافت نكنند. بسیاری از مردم دارو هایی را می خرند یا برای آنان تجویز می شود كه با نیاز های آنان انطباق ندارد.

برخی از چند قلم دارو استفاده می كنند در حالی كه مصرف یك قلم دارو برای آنان كافی بوده است و بعضی نیز از دارو هایی استفاده می كنند كه برای آنان ضروری نیست. مصرف غیر منطقی دارو ها ممكن است باعث طولانی شدن بیماری یا به خطر افتادن سلامت بیماران شده و از همه مهم تر باعث به هدر رفتن منابع محدود مالی جامعه در زمینه دارو شود.

تغییر الگوی بیماری ها و همچنین تغییر الگوی مصرف دارو در سطح جامعه نیز از چالش های جدیدی هستند كه با آنها مواجه هستیم. شیوع بیماری های جدید از جمله ایدز و ایجاد مقاومت دارویی در برابر بیماری های كشنده ای مانند سل و مالاریا منجر به افزایش مصرف دارو و اعمال فشار بر منابع تامین كننده بهداشت و سلامتی جوامع شده است. تغییر سبك زندگی نیز منجر به شیوع بیماری های خاص و مزمن به ویژه در سالمندان شده است. این در حالی است كه دارو های اساسی آنهایی هستند كه نیاز های اكثریت جمعیت به مراقبت های بهداشتی را تامین كنند و در نتیجه این دارو ها باید در تمام لحظات و به اندازه كافی در روز های مناسب و با قیمتی قابل قبول برای افراد جامعه در دسترس باشند. دارو های اساسی در بسیاری از زمینه های درمانی نقش حیاتی دارند و چنانچه با قیمت و كیفیت مناسب در اختیار مردم قرار گرفته و به صورت صحیح و منطقی مصرف شوند راه های بسیار ساده و ارزان قیمت برای بسیاری از مشكلات درمانی خواهند بود. این در حالی است كه بهترین راه مواجهه با مشكلات پیچیده دارو استفاده از یك چارچوب مشترك است. گاهی رویكرد های سیاسی مختلف موجود در جامعه با یكدیگر در تضاد هستند و از همین رو سازمان بهداشت جهانی پیشنهاد می كند كه تمام كشور ها یك سیاست ملی دارویی را تدوین كرده و به اجرا بگذارند.