پیشینه پنبه و ارزش غذایی روغن آن

پیشینه کشت پنبه به منظور تهیه پارچه و لباس به ۵۰۰۰سال قبل می‌رسد. فرودوت تاریخ‌نویس یونان باستان (۴۸۴سال پیش از میلاد) از این محصول به نام درخت پشم در هندوستان نام برده است. برخی …

پیشینه کشت پنبه به منظور تهیه پارچه و لباس به ۵۰۰۰سال قبل می‌رسد. فرودوت تاریخ‌نویس یونان باستان (۴۸۴سال پیش از میلاد) از این محصول به نام درخت پشم در هندوستان نام برده است. برخی مبدا کشت پنبه را آسیا و گروهی آفریقا می‌دانند.‌

تخم پنبه محصول فرعی پنبه است که حدود ۵۶ تا ۶۰درصد از کل وزن وش برداشتی از مزرعه پنبه است. پنبه دانه مخروطی‌شکل و طول آن حدود ۷ تا ۱۵ میلی‌متر است. پنبه‌دانه دارای رنگ قهوه‌ای متمایل به سیاه است. معمولا ۵۰درصد از ارزش پنبه‌دانه روغن آن و حدود ۳۰ تا ۳۵درصد مربوط به کنجاله آن می‌باشد.‌در هر هکتار پنبه‌کاری ۰۲/۱ تن تخم پنبه بدست می‌آید که با استفاده از آن می‌توان ۱۶۳کیلو روغن خام و ۷۵۵کیلو کنجاله تولید کرد.‌

اهمیت غذایی روغن تخم پنبه‌

روغن تخم پنبه، روغنی است که از قدیم‌الایام مورد استفاده بشر قرار می‌گرفته و پس از اختراع کتان، جین در سال ۱۷۹۳ به کشور آمریکا وارد شد و دیوید ونسون اولین کسی بود که ماشین‌آلات روغنکشی با پرس و تصفیه آنرا اختراع نمود از آن تاریخ روغن این دانه نباتی وارد خوراک مردم قرار گرفت و هر سال تولید و مصرف آن فزونی یافت.‌

روغن تخم پنبه در مقام پنجم از نظر سهم در تولید جهانی قرار دارد و چین بزرگترین تولیدکننده این روغن در جهان می‌باشد (۲۳%)، سایر کشورهای تولیدکننده عمده این دانه روغنی عبارتند از: کشورهای مشترک‌المنافع (شوروی سابق) ۱۸%، آمریکا %۱۳ و پاکستان ۱۰%، روغن تخم پنبه دارای مزیت‌های فراوانی است که در تهیه و ترکیب بسیاری از مواد غذائی، از جمله در ساخت روغنهای سرخ کردنی، اسنک (چیپس، پفک)، سس مایونیز، مارگارین، شورتنینگ، نان روغنی و بسیاری از محصولات غذائی مختلف بکار می‌برند.‌

از ویژگی‌های مهم و منحصر به فرد این روغن آنست که دارای طعم و مزه مطلوبی است (طعم کره و دانه بوداده را دارا است) که در طبخ غذا موجب عطر و طعم بیشتر آن می‌شود و همچنین پس از سرخ کردن، غذا را گریسی (چسبیدن روغن به غذا) نمی‌کند.‌

این روغن در مقابل حرارت و نور مقاوم است و نقطه دود آن به بیش از ۲۲۰درجه سانتی‌گراد می‌رسد. بهمین دلیل است که اکثر کارخانه‌های روغن نباتی از این روغن در فرمولاسیون انواع روغن سرخ کردنی مایع و مارگارین و غیره استفاده می‌کنند.‌

یکی دیگر از خواص این روغن مقاومت آن در مقابل اکسیداسیون می‌باشد. میزان اسیدهای چرب غیراشباع این روغن ۲۷درصد است که در مقایسه با سایر روغن‌ها مانند سویا، آفتابگردان و کلزا کمتر بوده و همین امر سبب بیشتر شدن مقاومت این روغن می‌شود. اسیدهای چرب اشباع ولی با زنجیره کوتاه مانند اسید پالمتیک حدود ۲۴درصد در روغن تخم پنبه وجود دارد امتیاز دیگر آن وجود اسیدهای چرب غیراشباع ولی با پیوند مضاعف کم مانند اسید اولئیک %۱۷ و لینولئیک %۵۵ می‌باشد که باعث شده این روغن در عین مایع بودن مقاومتی مانند روغن جامد را داشته باشد.‌

روغن مایع و وینترایز شده تخم پنبه را می‌توان چندین بار مصرف نمود بی‌آنکه فاسد شود. خلاصه که روغن تخم پنبه بسیار به‌صرفه و اقتصادی بوده و در غالب کشورها مستقیما در طبخ غذا بکار می‌رود.‌

از آنجائیکه بیشترین مصرف تخم پنبه در کشورهای صنعتی مانند آمریکا، استرالیا و اروپا می‌باشد، بدیهی است در افزایش تولید و عرضه آن به پیشرفتهایی نائل شده‌اند.‌از دیگر کاربردهای تخم پنبه آنست که بعنوان خوراک دام در دامداری‌ها و گاوداریها مصرف می‌شود.سالهاست که آمریکا از صادرکنندگان عمده تخم‌پنبه در جهان است و استرالیا دومین کشور صادرکننده می‌باشد. غالبا قیمت تخم پنبه را در بورس‌های معروف جهان مانند بورس معاملات محصولات کشاورزی مینیاپلیس هر روز تعیین و معامله می‌شود.‌