مقدمه‌ای بسیار کوتاه بر «علم اقتصاد»

کتاب «مقدمه‌ای بسیار کوتاه بر علم اقتصاد»، رویکرد جهان‌شمول اقتصاد را با مثال‌هایی از زندگی روزمره ترکیب می‌کند. کتاب با مقایسه زندگی بکی و دستا، دو کودک ساکن در دو جهان متفاوت …

کتاب «مقدمه‌ای بسیار کوتاه بر علم اقتصاد»، رویکرد جهان‌شمول اقتصاد را با مثال‌هایی از زندگی روزمره ترکیب می‌کند. کتاب با مقایسه زندگی بکی و دستا، دو کودک ساکن در دو جهان متفاوت یکی در کشور آمریکا و دیگری در اتیوپی شروع می‌شود و سپس از تضاد زندگی آن دو به عنوان کلیدی برای روشن ساختن فرآیندهایی که به زندگی، خانواده و آینده آنها شکل می‌دهد، استفاده می‌کند.

در هر یک از فصول کتاب، موانع و فرصت‌های پیش روی آنها مقایسه گردیده و نشان می‌دهد چگونه علم اقتصاد قادر به تبیین فرآیندها و مسیرهای متفاوت توسعه‌یافتگی و توسعه‌نیافتگی بوده و راه‌حل‌های نهادی درست را عرضه می‌دارد. این کتاب مختصر، مفید و پیشرفته را پارتا داسگوپتا یک غول با شهرت بین‌المللی در حوزه مطالعاتی خویش (اقتصاد منابع و محیط زیست) نوشته است. نویسنده کتاب که استاد بنگلادشی‌الاصل دانشگاه معتبر کمبریج در انگلستان است به خاطر پیشبردهایی که در علم اقتصاد داشته است، در سال ۲۰۰۲ میلادی مفتخر به دریافت لقب شوالیه (سِر) از سوی ملکه انگلستان شد.

او همچنین جایزه سال ۲۰۰۲ محیط زیست ولوو و جایزه سال ۲۰۰۷ جان کنت گالبرایت را از انجمن اقتصاد کشاورزی آمریکا دریافت کرده است. دانشگاه‌های مختلف جهان نیز به وی دکترای افتخاری داده‌اند؛ از جمله دانشگاه واخنینگن هلند در سال ۲۰۰۲، دانشگاه کاتولیک لووین بلژیک در سال ۲۰۰۷، دانشگاه سنت لوئیس آمریکا در سال ۲۰۰۹ و دانشگاه بولونیا ایتالیا در سال ۲۰۱۰. داسگوپتا مفاهیم کلیدی اقتصادی از قبیل انتخاب‌های فردی، سیاست‌های ملی، کارآیی، پایداری، تعادل پویا، حقوق مالکیت، بازارها و کالاهای عمومی را با کاربرد در زندگی این دو کودک معرفی می‌کند. هنرنمایی وی زمانی به اوج می‌رسد که اقتصاد را با سیاست، مردم‌شناسی، بوم‌شناسی، جغرافیا، جامعه‌شناسی و مطالعات توسعه در این کتاب کوچک گره می‌زند.

روزنامه تایمز مالی کتاب داسگوپتا را مقدمه‌ای عالی در معرفی علم اقتصاد می‌داند که یافته‌های ریاضی و آماری را با زبان و بیانی قابل فهم برای همه عرضه می‌دارد. دیوید وارش صاحب تارنمای اکونومیک پرینسیپال می‌ گوید آرزو دارم کسان بیشتری این کتاب را بخوانند و اقتصاددانان بیشتری انواع کتاب‌هایی از این نوع بنویسند. داسگوپتا توانسته است هر چیزی را که در کتب اقتصادی مقدماتی ۱۰۰۰ صفحه‌ای گردآمده است در ۱۶۰ صفحه با قطع کوچک جمع‌بندی کند. نشریه نقد کتاب لندن می‌نویسد ما با متنی گویا، دقیق و تفکر برانگیز روبه‌رو هستیم. نویسنده، یک مقدمه خواندنی، هوشمندانه و منسجم از علم اقتصاد ارائه داده است. فصل‌های مختلف این کتاب ۱۶۰ صفحه‌ای به این شرح هستند:

پیش‌گفتار،

۱) تاریخ اقتصادی کلان،

۲) اعتماد،

۳) اجتماعات (۱)،

۴) بازارها،

۵) نهادهای «علم» و «فن‌آوری»،

۶) خانوار و بنگاه،

۷) توسعه اقتصادی پایدار،

۸) به‌زیستی اجتماعی و دولت دموکراتیک، و سخن پایانی.

راقم این سطور کتاب پیش‌گفته را ترجمه کرده است و به زودی توسط نشر ماهی منتشر خواهد شد. در ادامه پیشگفتار و فصل پنجم کتاب که به معرفی دو نهاد مهم برای توسعه اقتصادی ملل یعنی «علم و فناوری» اختصاص دارد تقدیم خوانندگان می‌شود.

جعفر خیرخواهان