سیگنوس در برابر اژدها

چندی پیش فضاپیمای ​سیگنوس​ Cygnus به فضا پرتاب و پس از مدتی به مقصد خود یعنی ایستگاه بین المللی فضایی رسید

چندی پیش فضاپیمای ​سیگنوس​ (Cygnus) به فضا پرتاب و پس از مدتی به مقصد خود یعنی ایستگاه بین‌المللی فضایی رسید.

این فضاپیما که در واقع کپسولی حاوی تدارکات برای این ایستگاه مداری و کارکنان آن بود، پس از رسیدن به مقصد توسط بازوهای رباتیک ایستگاه فضایی گرفته شد​ و در کنار آن پهلو گرفت. این فضاپیما را ​شرکت علوم مداری​ (Orbital Sciences) طراحی، ساخته و پرتاب کرده بود.

پژوهش های فضایی نیازمند هزینه بسیاری است و همین امر سبب شده فقط دولت ها از پس هزینه های کمرشکن آن برآیند. تا همین اواخر​ ایالات متحده و شوروی سابق و بعدها اروپا و چند کشور دیگر، با ایجاد آژانس های فضایی به انتقال تجهیزات و نیز انسان به فضا می پرداختند. اما پیشرفت فناوری سبب شد این امکان، دیگر به موسسات فضایی دولتی وابسته نماند و بخش خصوصی هم به فکر حضور موثر در فضا بیفتد.

شرکت ​اسپیس ایکس​ (SpaceX) نخستین شرکت خصوصی بود که تا مدت ها بدون رقیب در این عرصه حضور داشت. اما ارسال فضاپیمای سیگنوس را می توان پایان یکه تازی این شرکت دانست. در واقع حضور شرکت علوم مداری به عنوان رقیب جدید اسپیس ایکس را می توان آغاز عصر جدیدی از حضور بخش غیردولتی در ماموریت ها و سفرهای فضایی دانست که بی شک می تواند خبر خوشی برای دانش بشری و نیز صنایع فضایی و حتی رابطه انسان با فضا باشد.

در واقع ارسال کپسول فضایی سیگنوس و دریافت آن توسط خدمه ایستگاه بین المللی را باید نخستین گام شرکت علوم مداری برای رقابت جدی با اسپیس ایکس دانست. همچنین محتویات کپسول سیگنوس می تواند در زندگی در ایستگاه فضایی و حتی فناوری های آینده، فضایی ایجاد کند.

● تاثیر رقابت بخش خصوصی بر ایستگاه فضایی

ارسال کپسول سیگنوس به ایستگاه فضایی در نگاه اول چندان هم هیجان آور به نظر نمی رسد. برخلاف اسپیس ایکس که موسسه ای نوپاست و به وسیله میلیاردری معروف به نام ایلان ماسک پایه گذاری شده، شرکت علوم مداری سابقه ای ۳۰ ساله دارد و تاکنون صدها ماهواره را به فضا پرتاب کرده است. اما ارسال کپسول سیگنوس تفاوتی با محموله های قبلی ارسال شده به ایستگاه فضایی دارد.

با این که فضاپیمای ارسالی اسپیس ایکس یعنی دراگون (Dragon) توانایی حمل محموله هایی سنگین تر را دارد، اما بار موجود در سیگنوس فشرده تر است و این به آن معناست که خدمه ایستگاه فضایی می توانند خودشان محتویات آن را خالی کنند، حال آن که برای خالی کردن محتویات کپسول فضایی دراگون به بازوهای رباتیک ایستگاه نیاز است که البته زمانبر و همچنین پیچیده است.

تفاوت دیگر این دو کپسول را باید در استفاده آن پس از انتقال به ایستگاه فضایی جست. کپسول دراگون طوری طراحی شده که پس از تخلیه به زمین بازگردانده می شود و به این ترتیب می تواند بخشی از دستاوردهای علمی دانشمندان حاضر در ایستگاه را به زمین منتقل کند. در مقابل قرار است سیگنوس با ضایعات و زباله های تولید شده در ایستگاه پر ​ و به سمت زمین پرتاب شده تا در جو غلیظ سیاره ما بسوزد و خاکستر شود.

● زندگی راحت تر در فضا

حضور در ایستگاه فضایی برابر است با رویارویی با انبوهی از محدودیت ها. برخلاف زندگی روی زمین که منابع و امکانات زیادی ​ برای انسان به همراه دارد، زندگی در ایستگاه فضایی سبب محدودیت های چشمگیری در زندگی روزمره می شود.

اما حضور موثرتر بخش خصوصی برای خدمت رسانی به ایستگاه فضایی شاید بتواند زمینه ایجاد محیطی راحت تر برای فضانوردان ​ فراهم سازد. از آنجا که داشتن روحیه مناسب تاثیر مهمی برکارکرد نیروی انسانی دارد، امکانات رفاهی می تواند سبب افزایش بازدهی مجموعه انسانی موجود در ایستگاه فضایی و در نتیجه شتاب گیری تولید علم در این مجموعه شود.

● آینده حضور بخش خصوصی در فضا

بااین که این دو شرکت خصوصی اعلام کرده اند می توانند بدون هیچ مشکلی به تامین نیازهای ایستگاه فضایی بپردازند، اما نمی توان دامنه کارکرد آنها در آینده را تنها به همین حوزه محدود کرد.

برای نمونه فراهم کردن آزمایشگاه هایی برای انجام برخی پروژه های نیازمند حضور در محیط های با جاذبه کم (microgravity)می تواند از جمله خدمات ارائه شده این دو شرکت باشد. به طور مثال قرار است تا سال ۲۰۱۶ نخستین ماموریت دراگون برای ایجاد چنین آزمایشگاهی انجام شود. همچنین موسسه علوم مداری قصد ارسال محموله به سطح ماه را نیز دارد. البته دامنه کنجکاوی بنیانگذار اسپیس ایکس از این نیز فراتر رفته است. در حقیقت آقای ماسک ایده حضور در مریخ را در آینده مطرح کرده که در نوع خود بی نظیر است.

بسیاری از کارشناسان فضایی امیدوارند حضور این دو شرکت خصوصی در صنایع فضایی سبب کاهش هزینه های جاری، بهبود وضع زندگی در ایستگاه فضایی و همچنین حضور موثرتر انسان در فضا شود.

newscientist

ترجمه: صالح سپهری فر