بایدها و نباید‌های موسیقی «زیرزمینی»

مقوله «زیرزمینی» در تمام دنیا به گروه‌هایی گفته می‌شود که خودشان تمایل دارند به این نام اطلاق شوند. ظاهرا این عبارت یک امتیاز برایشان محسوب می‌شود؛ چون به نظر می‌رسد یک کار متفاوت و چهره‌ای دیگر از موسیقی ارایه می‌کنند که البته کیفیت آن، قابل بحث است.

مقوله «زیرزمینی» در تمام دنیا به گروه‌هایی گفته می‌شود که خودشان تمایل دارند به این نام اطلاق شوند. ظاهرا این عبارت یک امتیاز برایشان محسوب می‌شود؛ چون به نظر می‌رسد یک کار متفاوت و چهره‌ای دیگر از موسیقی ارایه می‌کنند که البته کیفیت آن، قابل بحث است. در کشور ما نیز گروه‌های موسیقی «زیرزمینی» را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: دسته اول گروه‌هایی هستند که آثارشان در اندازه استاندارد و حرفه‌ای نیست و به‌اصطلاح گروه‌های غیرحرفه‌ای هستند که تمایل دارند وارد صحنه شوند.

این گروه‌ها معمولا تمرین‌های خود را روی سایت‌های اینترنتی قرار می‌دهند و بعد از بررسی بازتاب‌هایی که کارشان داشته، سعی می‌کنند با اصلاح اثر و ایجاد جذابیت، به صورت جدی‌تری فعالیت خود را ادامه دهند. دسته دوم گروه‌هایی‌اند که نتوانسته‌اند مجوزی برای آثارشان بگیرند؛ از آن‌رو که معمولا مقولاتی در حوزه کلام که حساسیت‌هایی را در جامعه به وجود بیاورد، مجوز نمی‌گیرند. البته خود ما هم در مواردی شاهد بوده‌ایم که برخی از اشعار و کلام‌های استفاده‌شده در موسیقی‌ برخی گروه‌ها، حساسیت‌هایی را در جامعه به وجود آورده مثلا شعرهای طنزی که ممکن است درباره اشعار فردوسی و حافظ سروده شده باشد، واکنش‌هایی را در جامعه ایجاد می‌کند. در کل در کلمه «زیرزمینی»، معنای انتقاد و سانسور لحاظ شده؛ هرچند که در همه موارد اینگونه نیست. با این حال بخش جوان جامعه، همیشه ذهنیات، ایده‌ها و نوآوری‌هایی دارد که در مواردی، ممکن است با چارچوب‌های موسیقی ملی و علمی همراه نباشد؛ اما باید به این نکته نیز توجه کرد که موسیقی، امری جاری و متاثر از شرایط اجتماعی است.

در بسیاری از کشورهای دیگر هم مواردی از هنر تعریف می‌شود که با سنت‌های آنجا هماهنگ نیست منتها وقتی همین آثار، زیربنای محکمی داشته باشند، بعد از ارایه می‌توانند ماندگار شوند. بنابراین به اعتقاد من باید شرایطی فراهم شود که چنین گروه‌هایی بتوانند خودشان را امتحان کنند و بازتاب موسیقی خود را در جامعه ببینند. در هر هنری اگر اجازه داده شود ایده‌ها مطرح شود البته در صورتی که با چارچوب‌های آن کشور نیز هماهنگ باشد، می‌توان ماندگاری را به آزمون گذاشت. به نظرم در این زمینه بهتر است خیلی وسواس نداشته باشیم. قطعا اگر زیرساخت‌های فرهنگی جامعه و رسانه‌ها در اختیار بخش‌های متفکرانه قرار بگیرد، تبلیغات سوء، جایی نخواهد داشت و آثار تنها معرفی می‌شوند اما آثاری که مناسب باشند طی زمان و در ارتباط با مردم تکثیر می‌شود. موسیقی ما انعکاس چند دهه اخیر بوده است. بگذاریم انعکاس دوره ما هم در موسیقی نشان داده شود. فراموش نکنیم که موسیقی، بازتاب شرایط اجتماعی است.

محمد سریر

رییس هیات‌مدیره «خانه موسیقی»