راه یا بی راه

در غرب, با توجه به فراگیر تر بودن این پدیده در میان اقشار مختلف و مدت زمان طولانی تر رواج آن, نظریات فمینیستی با بازخورد های فراوانی از جانب مردان و زنان فمینیست یا آنتی فمینیست مواجه شده است که آگاهی از نظرات آنها به ما در فهم پدیده ی فمینیسم کمک خواهد کرد

به محض اینکه هیچ دشمنی در میدان نباشد، همه در پُست خود بخواب می‌روند...

▪ برای برخورد فعالانه و نه منفعلانه با پدیده‌هایی که از غرب به کشور ما وارد میشوند، داشتن اطلاعات کافی و رویکرد انتقادی نه تنها باعث مصونیت از آفات احتمالی ِ نظری و عملی آن پدیده میشود، بلکه به باروری و رونق آن نیز کمک خواهد کرد. فمینیسم هم از جمله پدیده‌هایی است که موافقان و معاندان فراوانی دست کم در میان قشر تحصیل کرده‌ی دانشگاهی و حوزوی دارد.

در غرب، با توجه به فراگیر تر بودن این پدیده در میان اقشار مختلف و مدت زمان طولانی تر رواج آن، نظریات فمینیستی با بازخورد‌های فراوانی از جانب مردان و زنان فمینیست یا آنتی فمینیست مواجه شده است که آگاهی از نظرات آنها به ما در فهم پدیده‌ی فمینیسم کمک خواهد کرد. آگاهی از انتقادات آنتی فمینیست‌ها به فمینیسم- با پرهیز از هر نوع پیش داوری و جبهه گیری- ما را در مواجه ای هوشمندانه با این پدیده یاری خواهد کرد.

▪ اخیرا کتابی با نام «فمینیسم: راه یا بی‌راه؟ کشف دوباره خواست خدا برای آزادی زنان» اثر خانم دیانا پاسنو را مطالعه میکردم که به کوشش دفتر نشر معارف چاپ شده است. همانطور که از انتشارات آن قابل پیش‌بینی است، این کتاب در نقد فمینیسم نگاشته شده است. در عین حال این کتاب برای حامیان فمینیسم از دو جهت میتواند سودمند باشد: نخست از این جهت که نویسنده‌ی کتاب یک مددکار اجتماعی است و تاثیرات اجتماعی تفوق نسبی افکار فمینیستی در جامعه‌ی آمریکا را بررسی کرده است و این بررسی اگرچه مربوط به جامعه‌ی آمریکایی معاصر است، لکن اطلاع از آن برای حامیان فمینیسم خالی از فایده نیست و دوم اینکه نویسنده از منظر یک مسیحی متعهد و مومن به نقد آموزه‌های فمینیستی پرداخته است و این نکته هم میتواند برای خواننده‌ی ایرانی که در جامعه ای دینی و مسلمان زندگی میکند سودمند باشد؛ گرچه باز هم نباید تفاوت‌های فراوان مسیحیت و اسلام را از نظر دور داشت.

▪ در ابتدا تذکر بدهم که نویسنده‌ی کتاب منتقد فمینیسم، از آن نوعی که ما در کشور خودمان با آنها مواجه هستیم، نیست. شاید بتوان گفت او یک فمینیست ناراضی است، ناراضی از مسیری که فمینیسم در آن جریان یافته است. نویسنده اذعان میکند که در ایام جوانی او هم یک فمینیست بوده است، همچنین از تلاشهای زنان در آغاز جنبش فمینیستی، در راستای دستیابی به حقوق، تحصیل، کار و دستمزد برابر به نیکی یاد میکند.

به عنوان«کارهایی که باید انجام می‌شدند». او به نخستین تلاشهای زنان برای مبارزه با مصرف مشروبات الکلی در سالهای نخستین دهه ۱۸۷۰ اشاره میکند و از فراموش شدن نام قهرمانان این جنبش با تاسف یاد میکند. او معتقد است قهرمانان این جنبش، کسانی نظیر فرانسیس ویلارد، تنها بخاطر گرایش‌های مسیحی‌شان، طرد و فراموش شده اند. نویسنده، در ابتدا (با استناد به جنبش مبارزه با مصرف مشروبات الکلی و توفیقات آن) فمینیسم را جنبشی برخاسته از دل مسیحیت و بر مبنای آموزه‌های مسیح می‌داند. او مشکل را از آن زمانی می‌داند که فمینیسم از جنبشی مسیحی به جنبشی پست مدرنیستی تبدیل شد .

در واقع او منتقد جدی سکولاریزه شدن فمینیسم است

د- البته پاستو یکسویه به قاضی نمی‌رود و در عین حال به انتقاد از کلیسا و مقاومت آن در مقابل تقاضاهای مشروع و به حق زنان نیز می‌پردازد. او اذعان میکند که فمینیسم میتوانست یک جنبش مسیحی در چارچوب کلیسا باشد زیرا کلیسا بطور کامل به شرافت و کرامت انسان مربوط است. اما اینطور نشد زیرا رهبری مردان در کلیسا آنچنان ریشه دار بود که نمیتوانست این مسئله را درک کند. او میگوید کلیسا بسیار دیر پا به عرصه نهاد…زمانیکه دیگر نمیتوانست از تاثیر جنبش سکولارِزنان بر فرهنگ و فمینیسم جلوگیری کند.

▪ دیانا پاستو معتقد است فمینیسم به بی راهه می‌رود و علیرغم در دست داشتن ابزارهای قدرتمند رسانه ای و تا حدی دولتی، نتوانسته است زنانی همچون او را با خود همراه کند، فمینیسم با ارائه‌ی تصویری مضحک از مردان و معرفی کردن زنان به عنوان موجوداتی همه چیز دان و با کفایت، در موضع گیری‌های رسمی‌و غیر رسمی‌خود، چنین الغاء کرده است که «مردها همان‌قدر به درد زن‌ها میخورند که دوچرخه به درد ماهی» او با تکیه بر چند مسئله خاص که اتفاقا مورد مناقشه خود فمینیست‌ها هم هست، سعی در نشان دادن نادرست بودن آموزه‌های فمینیستی دارد: نخست بحث سست شدن ارکان خانواده و تحقیر زنان در این عرصه که نمونه‌ی مشهور آن ماجرای رسوایی اخلاقی رییس جمهورکلینتون و مونیکا لوینسکی بوده است.

دوم بحث آزادی سقط جنین از جانب برخی فمینیست‌ها و مباحث مربوط به حق حیات و مرگ خواهی فمینیست‌های طرفدار آزادی سقط جنین و دیگری بحث هم‌جنسگرایی است که منجر به از هم پاشیدگی خانواده‌ها شده و مستقیما در جهت حذف کامل مردان، به عنوان موجوداتی زائد، از زندگی زنان حرکت می‌کند. او با تکیه بر آموزه‌های مسیحی و برخوردی گزینشی با کتاب مقدس سعی دارد زنان را بسوی سرنهادن به فرمان خداوند دعوت کند و البته در مواردی هم سعی دارد با آوردن مثال‌ها و شواهدی از زندگی کاری خود و با استفاده از تحریک احساسات خواننده او را از دستاوردهای فمینیستی منزجر کند – البته در اینکه همه این مشکلات صرفا پی‌آمد فمینیسم باشد جای بحث است.

اما نویسنده تا آن جا پیش می رود که تلاش‌های زنان برای بدست آوردن قدرت و رهبری را محکوم به شکست می‌داند، زیرا در واقع مبارزه آنها نه با مردان که با خواست خداوند است«پس از تلاش بیهوده دست بردارید»… با این وصف، این به معنی یک سره بی ارزش تلقی کردن استدلال‌های نویسنده نیست…مثالهای او اگرچه همه‌ی واقعیت نیستند، اما به هر حال بخشی از واقعیت‌ها را منعکس میکنند، به ویژه زمانی‌که از افسار گسیختگی جنسی و پی آمدهای آن با رواج هم‌جنسگرایی سخن میگوید…اینکه فرهنگ جدید آمریکایی- تحت تاثیر فمینیسم- به همه روابط- اعم از رابطه با همجنس و غیر همجنس- رنگ سکس داده است و این پدیده همچون آفت به جان روابط عمیق دوستانه و انسانی میان دوهم جنس و حتی ناهمجنس افتاده است؛ اینکه آزادی سقط جنین، مطابق آمارهای منتشره چه پیامدهایی داشته است و یا اینکه چگونه فرهنگ جدید فمینیستی-خلاف وعده‌هایش- راه را بر تحقیر زنان، پورنوگرافی و بی مسئولیتی مردان گشوده است

به هر حال نویسنده با اینکه معترف به لزوم برابری و اشتغال زنان است، لیکن آنها را به دست آمده میداند و معتقد است با بازگشت بسوی مسیح میتوان از مصائب ناشی از انحراف رهایی یافت… او معتقد است که اکنون و با فراهم شدن شرایط، زمان آن است که «فمینیست‌ها ساکت بشوند و عملا به افزایش دانش و توان خود بپردازند»…در واقع او خواستار تعادل در جامعه و نیفتادن از آن سوی بام است. نویسنده میگوید زنان دیگر قربانی مردان نیستند( البته من نمیدانم در دنیایی که یک سوم زنان از شوهرانشان کتک میخورند چقدر این حرف درست است) اما او معتقد است زنان باید مراقب باشند که امروزه قربانی آموزه‌های فمینیسم نشوند، زنان، آنگونه که کتاب مقدس آنها را توصیف میکند، ملکه هایی با تاج طلا هستند که باید غرور و شخصیت خود را حفظ کنند

▪ نکته جالبی که نویسنده در خلال بیان تجربیاتش از حضور زنان در اجتماع آورده بود، اشاره به مسئله ای است که کما بیش در میان زنان آزادی‌خواه ما هم دیده میشود… اینکه آنها هم خدا را میخواهند هم خرما… اینکه دم از رقابت و برابری می‌زنند و در عرصه‌ی عمل به حیله‌های زنانه متوسل میشند. اینکه سعی در تهییج احساسات جنسی همکار یا رقیب خود دارند و آشکارا خلاف آنچه ادعا می‌کنند عمل می‌کنند.

اینکه در بسیاری از مشکلاتی که در محل کار یا تحصیل به وجود می‌آید، خود زنان و دختران آغاز کننده‌ی رابطه هستند، اینکه برای روسا و همکاران مرد موجودات راز نگهدار و قابل اعتمادی نیستند و اینکه سعی در احساسی کردن هر نوع رابطه‌ی کاری و جدی دارند، مایلند در محیط کار و تحصیل مورد توجه و محبت قرار بگیرند و اینکه خیلی زود بهشان بر میخورد و به نوعی سعی در تلافی و انتقام دارند … در واقع زنان با تمام جاذبه‌های زنانگی خود وارد کارزار مبارزه علیه الگوهای فرهنگی زنانگی میشوند و مردان را به تحدی می‌طلبند و اینگونه، با توجه به حمایت قانون از زنان در این موارد(در آمریکا)، هم به خود و هم به مردان ظلم میکنند.

نویسنده در نهایت پیشنهادی هم دارد و آن نقادی و باز-ارزیابی خودمان و رفتارهای‌مان است، او زنان را بخاطر اینکه هرگاه خطایی میکنند فورا شروع به مظلوم نمایی میکنند، با اشک و آه به هم دردی با یکدیگر می‌پردازند و سعی در بیگناه جلوه دادن خود و یا هم نوعان خود و شکستن همه‌ی کاسه کوزه‌ها بر سر مردان دارند، سرزنش میکند…با نویسنده همدل هستم، نه به این معنی که کاملا حق با اوست، اما فکر میکنم پیش از هر شعار،ادعا یا تقاضایی باید تکلیف‌مان را با خودمان روشن کنیم

توضیحات

پاسنو، دیانا۱۳۸۴فمینیسم: راه یا بی راه؟ کشف دوباره خواست خدا برای آزادی زنان. ترجمه محمدرضا مجیدی. تهران:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها،دفتر نشر معارف.