نگاهی دوباره به شرط اول رهبری در تایید برجام

مقام معظم رهبری پیش از مذاکرات بارها بر لغو همه تحریمهای اقتصادی و مالی همزمان با انجام تعهدات ایران تاکید داشتند

نگاهی دوباره به شرط اول رهبری در تایید برجام

مقام معظم رهبری پیش از مذاکرات بارها بر لغو همه تحریمهای اقتصادی و مالی همزمان با انجام تعهدات ایران تاکید داشتند. مسئله همزمانی اما به شکل مدنظر ایشان رعایت نشد و البته با توضیحات تیم مذاکره کننده، تعاقب زمانی مندرج در برجام از سوی ایشان پذیرفته شد. مقرر شد ابتدا طرف مقابل (آمریکا و اروپا) تحریمها را لغو کند و زمان اجرای آن را به بعد از اجرای تعهدات ایران موکول کند.

لغو یا تعلیق تحریمها به مساله چالشی در دوران بررسی برجام در مجلس تبدیل شد. منتقدین با استناد به تعلیق تحریمهای کنگره آمریکا و همچنین تعلیق تحریمهای اروپا (دسیژن ۴۱۳) بر باقیماندن زیرساخت تحریمها تاکید داشتند. در مقابل تیم مذاکره کننده فقط تعلیق تحریمهای کنگره را میپذیرفت و تحریمهای اروپا را لغو شده میدانست. تکلیف این بگو مگو در گزارش کمیسیون برجام مشخص شد. کمیسیون بر باقیماندن زیرساخت تحریمها تاکید کرد. همین نظر به چالش بین آقایان زاکانی و لاریجانی تبدیل شد. زاکانی قصد داشت با تصویب شروطی در مجلس، دولت را موظف به لغو کامل تحریمها نماید، اما لاریجانی پیش دستی کرد و طرح تصویب برجام را از مسیر موازی و بدون خدشه بر سرنوشت تحریمها به تصویب رساند.

چالش لغو یا تعلیق تحریم با مصوبه مجلس به اتمام نرسید. لاریجانی برجام را پرونده رهبری دانست و محترمانه بار برجام را بر دوش ایشان گذاشت. اما وی و سایر خواص محتاط فکر نمیکردند که رهبری گام جدیدی در فرجام برجام بردارند. مقام معظم رهبری با طرح ۹ شرط صریح در ضمن تایید مصوبه شورایعالی امنیت ملی، آقایان را شوک زده کردند. مهمترین این شروط که مقدم بر همه ذکر شده مساله سرنوشت تحریمها در برجام است. مقام معظم رهبری شرط اساسی تایید برجام را رعایت این بند عنوان کردند:

از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرایی شدن آن در برجام به بعد از اقدام‌های ایران موکول گردیده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلف طرف‌های مقابل، تدارک شود، که از جمله‌ آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور امریکـا و اتحادیه‌ اروپا مبنی بر لغو تحریم‌ها است. در اعلام اتحادیه‌ی اروپا و رئیس‌جمهور امریکا باید تصریح شود که این تحریم‌ها به‌کلی برداشته شده است. هرگونه اظهاری مبنی بر این‌که ساختار تحریم‌ها باقی خواهد ماند، به منزله‌ نقض برجام است.

بند اول از شروط ایشان مجددا بر دریافت تضمین قطعی و صریح از اتحادیه اروپا و آمریکا مبنی بر لغو تحریمها تاکید نمود. مشخص شد باقیماندن زیرساخت تحریمها در برجام مورد تایید ایشان نیست و در واقع عبور از خطوط قرمز قبلی است. با این وجود مقام معظم رهبری نقض خط قرمز قبلی را موجب رد کل برجام ندانسته و فرصت دوباره ای به دولت جهت اصلاح این نقطه ضعف اساسی دادند. فرصتی که البته اکنون مورد توجه دولت نیست. جریان خواص محتاط و رسانه‌های وابسته به دولت با همه توان در صدد تفسیر شروط به رهنمود و عبور محترمانه از کنار آن هستند. دکتر عراقچی که استاد توجیه همه مسائل متناقض است با حضور در برنامه زنده صدا و سیما ضمن دفاع از شروط رهبری، شرط اول رهبری را رعایت شده تلقی نموده و سایر شروط را نیز چراغ راه دولت خواندند. ایشان با توجه به بیانیه وزارت خارجه آمریکا رفع زیرساخت تحریمها را امری محقق شده عنوان نمود.

باقیماندن زیرساخت تحریمها، دوباره به چالش دولت و منتقدین تبدیل شده است. مسئله بقا یا رفع زیرساخت تحریمها، مساله ای خارق العاده و فارغ از فهم عموم مردم نیست. فرمان وزارت خارجه آمریکا مشخص است.

در متن وزارت خارجه آمریکا (که از نظر جناب عراقچی) تضمین رفع تحریمهاست، تحریمهای ثانویه کنگره آمریکا تعلیق شده است. آنهم به صورت مشروط و مضیقتر از برجام یعنی نه برای اشخاصی که در لیست تحریمهای آمریکا باشند (۲۰۰ شخص حقیقی و حقوقی اکنون باقیمانده اند!!). همچنین بر خلاف تعهدات آمریکا در بند ۱۷ ضمیمه ۵ برجام، وزارت خارجه آمریکا هیچ اقدامی برای لغو ۵ دستور اجرایی رئیس جمهور آمریکا نظیر دستور ۱۳۶۴۵ و ۱۳۶۲۲ نکرده است.

برجام همین ابتدای کار نقض شده است. زیرساخت تحریمها باقیست. دولت مصر است که تضمین رفع تحریمها دریافت شده است. تکلیف خواص اصولگرا هم مشخص است. انتظاری از مجلس، دولت و شورایعالی امنیت ملی نیست. ظاهرا ضمانت اجرای شروط رهبری بر عهده خود ایشان گذاشته میشود.

رضا ساعی شاهی

دکتر علی یحیی زاده

منبع: http://www.rajanews.com