مورچه یی که کله پاچه اش خوشمزه تر است

در فرهنگ ورزشی هر کشوری, ورزش را در دو دسته ی اصلی جای می دهند ورزشی که مسوولان و مقامات رسمی از آن به عنوان ۰۳۹;ورزش اول کشور۰۳۹; نام می برند که در عرصه های بین المللی, قاره یی و المپیکی, ورزشکاران آن, توانایی کسب مدالهای گوناگون و افتخارات ارزشمند را دارند و از همین رو باعث سربلندی نام آن کشور در آوردگاههای ورزشی جهانی می شوند

در فرهنگ ورزشی هر کشوری، ورزش را در دو دسته‌ی اصلی جای می‌دهند. ورزشی که مسوولان و مقامات رسمی از آن به عنوان "ورزش اول کشور" نام می‌برند که در عرصه‌های بین‌المللی، قاره‌یی و المپیکی، ورزشکاران آن، توانایی کسب مدالهای گوناگون و افتخارات ارزشمند را دارند و از همین رو باعث سربلندی نام آن کشور در آوردگاههای ورزشی جهانی می‌شوند. این ورزش، لزوماً محبوب همه‌ی اقشار جامعه و عموم مردم نیست و امکان دارد که طیف هوادارانش نیز محدود باشد.

ورزش دیگری نیز وجود دارد که "ورزش اول مردم" به شمار می‌رود و محبوب‌ترین رشته‌ی ورزشی در میان عموم مردم و اقشار عادی جامعه از سنین مختلف و سطوح فرهنگ متفاوت است.

در ایران، این دو ورزش یعنی ورزش اول کشور و ورزش محبوب مردم، تفاوتهای عمده‌یی با هم دارند. ورزش اول کشور که همواره امید مسوولان و مقامات ورزشی و سیاسی برای کسب مدال در مسابقات جهانی و المپیک و کورسوی امید قهرمانی در سطح بین‌المللی است، کشتی محسوب می‌شود که یک ورزش فردی است و جمعاً هم برای آن چهارده نفر در یک تیم کشتی به مسابقات گوناگون اعزام می‌شوند.

به طور کلی، سابقه‌ و تاریخچه‌ی این ورزش در سراسر دنیا را به ایران نسبت می‌دهند و خاستگاه کشتی را ایران می‌دانند از همین روست که در حال حاضر همانند سالهای دور، عده‌یی از ورزشکاران حرفه‌یی و متبحر در این رشته فعالیت می‌کنند که باعث افتخار ورزش کشور در رقابتهای جهانی می‌شوند.

این ورزش به دلیل خصوصیات فنی پیچیده و ویژگی‌های جسمانی مورد نیاز برای انجام و نیز فضای خاصی که جهت اجرا می‌طلبد، طرفداران چندان پرتعدادی در مقایسه با ورزشهایی مانند فوتبال ندارد.

از سوی دیگر، ورزش اول مردم که محبوب اکثر اقشار جامعه اعم از کودک، نوجوان، میانسال و سالمند است و تقریباً همه‌ی پسربچه‌های ایرانی از نخستین روزهای شکوفایی سنین کودکی و نوجوانی‌شان در اوقات فراغت یا زنگهای ورزش مدارس با آن کاملاً مانوس و آشنا می‌شوند و آمال و آرزوهای دور و دراز خود را در تیمهای باشگاهی و ملی این ورزش می‌یابند، ورزش مهیج فوتبال است.

ورزشی سهل‌الوصول که انجام آن تنها به یک توپ فوتبال پلاستیکی چندسنتی نیاز دارد و یک فضای باز که می‌تواند کوچه و خیابان باشد، یا زمین خاکی و چمن. درک علمی خاصی نیاز ندارد و قوانینی آنقدر ساده و ابتدایی بر آن حاکم است که هر شهروندی می‌تواند با اندکی پیگیری، خود به یک کارشناس فنی آن بدل گردد. شرایط جسمانی ویژه‌یی را طلب نمی‌کند و هر کسی می‌تواند با کمی تمرین و ممارست، به راحتی توانایی اجرای فنون آن را بیاموزد.

شاید کمتر کشوری در دنیا را بتوان یافت که مردمان آن اعم از مرد و زن از تمامی سنین و قومیتها، اینگونه عاشقانه فوتبال را دوست دارند که بعد از هر بار صعود تیم ملی فوتبال کشورشان به جام جهانی، خودجوش و خودخواسته به شکلی ناباورانه به خیابانها می‌ریزند و تا ساعتها به شادی و پایکوبی می‌پردازند.

ورزشی که اینگونه با احساسات و عواطف میلیونها نفر انسان گره خورده و به راحتی می‌تواند نبض آرزوها و تصورات و تخیلات آنها را در دست بگیرد، در صورتی که با اندکی سرمایه‌گذاری و سالم‌سازی، به یک ورزش قهرمان‌پرور بدل گردد، برای مردم عزت و سربلندی همراه خواهد آورد.

حضور پیدا کردن مربیان و بازیکنان خارجی در لیگ داخلی فوتبال، برگزاری بازیهای تدارکاتی باشگاهی و ملی با تیمهای بزرگ و مطرح دنیا، ساخت و ساز هرچه بیشتر ورزشگاههای مجهز و استادیومهای باکیفیت و تاسیس و راه‌اندازی باشگاهها و مدارس فوتبال برای سنین پایه، همگی کارهایی هستند که تا حدودی در ایران انجام می‌شوند و تا حدود زیادی هم انجام نمی‌شوند.

یکی از شرایط و واجبات محقق شدن اتفاقاتی که آرزوی قدیمی مردم این کشور برای قهرمانی تیم ملی فوتبال در جام ملتهای آسیا و راهیابی به جام کنفدراسیون‌ها، درخشش در جام جهانی و راهیابی به مسابقات المپیک بعد از حدود نیم قرن به شمار می‌رود، برقراری آرامش و امنیت روحی و روانی برای ثمر دادن سرمایه‌گذاریهای پایه‌یی و زیرساختی است.

مدت زمان زیادی از کسب مقام سوم جهان توسط جوانان و مقام پرارزش و تاریخی قهرمانی دنیا به وسیله‌ی نوجوانان والیبال کشورمان نمی‌گذرد. بدون شک می‌توان یقین داشت که سطح سرمایه‌گذاریهای انجام‌شده برای این ورزش در کشور ما، هرگز به پای سرمایه‌هایی که صرف فوتبال می‌شود، نمی‌رسد. شاید تعداد ورزشگاههای اختصاصی والیبال در کشور ما از تعداد انگشتان دست فراتر نرود و شاید کمتر جوان ایرانی بتواند نام همه‌ی بازیکنان تیم ملی والیبال را از بر تکرار کند، در حالی که حتی نام درجه‌ سوم‌ترین بازیکنان فوتبال قاره‌ی آفریقا را نیز می‌داند و این نشان از ضعف سرمایه‌گذاری رسانه‌یی در این حوزه نیز دارد.

اما شاید تنها یک دلیل عمده وجود داشته که باعث تحقق این قهرمانی‌ها و کسب چنین افتخاراتی شده است. عدم جوسازی ناسالم و ایجاد فضای تبلیغاتی مسموم توسط رسانه‌های گروهی.

زمانی که تیم ملی فوتبال کشورمان به جام ملتهای آسیا صعود کرد، همه‌ی رسانه‌های گروهی از "بهترین" بودن این تیم در تاریخ فوتبال ایران سخن راندند و کادر فنی آن را بهترین گزینه‌ی ممکن ذکر کردند. اما پس از ناکامی این تیم در جام ملتهای آسیای ۲۰۰۷، تک تک خبرنگاران ورزشی و حتی کسانی که سابقه‌ی گذراندن یک دوره‌ی آکادمیک تحصیلی ورزش را نداشتند، شروع به روانه کردن تندترین و زننده‌ترین انتقادات از مجموعه‌ی تیم از تدارکاتچی تا سرمربی و دبیر فدراسیون و سپس در مراحل بالاتر، سازمان تربیت بدنی و... نمودند. بحث این مجال، ارزش‌گذاری بر این انتقادات و توهینها و تحلیل محتوایی آن نیست.

بحث اینجاست که وقتی ورزشی تخصصی باشد و کارشناسان و متخصصان خاص خود را داشته باشد، لزوماً سطح فرهنگ و دانش بازیکنان و شاغلان آن ورزش نیز بالاتر خواهد بود کما اینکه در سراسر دنیا از ورزشهایی مثل والیبال یا بسکتبال به عنوان ورزشهای دانشگاهی نام می‌برند.

زمانی که ورزشی تخصصی شد، درک عمومی از آن پایین‌تر خواهد بود و کمتر کسی به خود اجازه‌ی صدور احکام و نظریات قطعی و جسورانه در آن زمینه را خواهد داد. در صورتی که جامعه تنها نظاره‌گر اتفاقات باشد و به ویژه از حیث رسانه‌یی، اجازه‌ی هرگونه دخالت فنی و غیرفنی در امور را به خود ندهد، فضای اطراف آن تیم سالمتر و کم‌حاشیه‌تر خواهد بود و زمانی که چنین جوسازی و آشوب رسانه‌یی همانند اتفاقی که برای فوتبال افتاد، گریبانگیر این ورزش نشود، درصد موفقیت آن به مراتب بالاتر و بالاتر خواهد رفت.

اگر امروزه در کشور ما ورزشهایی مثل کشتی، کاراته، تکواندو، والیبال و بسکتبال، به موفقیتهای عظیم قاره‌یی و آسیایی دست می‌یابند، به این دلیل است که در صورت ابتلا به یک بیماری و نارسایی، مریضی با هزاران دکتر نخواهند بود!

اگر امروزه، انواع و اقسام حاشیه‌های فوتبال اعم از رنگ و مدل ماشین فلان بازیکن، آرایشگاهی که در آن سبک و استیل موهایش را تغییر می‌دهد، شماره‌ی کفش یا سایز کت و شلواری که در فلان شوی تلویزیونی پوشیده بود و... بیش از خود متن و واقعیتهای فنی این ورزش اهمیت دارد، تنها به این دلیل است که فوتبال در کشورهایی مثل ایران، برزیل یا انگلیس که مردمانی غالباً فوتبال‌دوست هستند، بیش از حد اعتدال، فراگیر و مردمی است! این یعنی اهمیت و ترجیح حاشیه بر متن...

کوروش ضیابری

سید ایمان ضیابری