کار امروز را به فردا مسپار

چرا برخی در انجام امور خود اهمال می کنند

از نظر روان‌شناسی، اهمال‌کاری عبارت است از «به تاخیر انداختن کار.» یعنی کاری را که باید امروز انجام دهید به فردا واگذار کنید، به هر دلیل منطقی و غیرمنطقی. اهمال‌کاری به معنی به تعویق انداختن کار است و رفتاری است فراگیر که بین افراد جامعه در سطوح مختلف از افراد عادی گرفته تا افراد فرهیخته، مصادیق مختلف آن دیده می‌شود. از نظر آماری، عادت به عقب انداختن کارها نزد اکثر افراد رایج است و مانند بسیاری از عادت‌های دیگر همچون پرخوری و سیگار کشیدن، جنبه فراگیر دارد و مردم با این‌که از زیان آن آگاه هستند، از کنار آن بی‌توجه می‌گذرند. ما عادت داریم برای تاخیر در کارها، به عذر و بهانه و منطقی جلوه دادن آن روی آوریم، در نتیجه با این‌کار خود به تکرار آن کمک می‌کنیم.

در واقع، وقتی برای به تعویق انداختن کارهای خود عذر و بهانه می‌آورید، آن را موجه جلوه می‌دهید و عواقب آن را از یاد می‌برید.

برخی افراد، تاخیر در انجام کار را مساله مهمی نمی‌دانند و به کسانی که در این باره از خود تعصب نشان می‌دهند و بر این باور هستند که هر کاری وقتی مشخص دارد، خرده می‌گیرند و معتقدند نباید در این باره تا این حد وسواس نشان داد و سختگیر بود. گاه فرد اهمال‌کار از رفتارش نسبت به دوستان شرمنده می‌شود. این شرمندگی نشانه آن است که فرد مسامحه‌کار، زشتی عملش را درک می‌کند و نیز اقرار دارد که در انجام کارها کوتاهی می‌کند. شخص می‌داند که از عهده کار برمی‌آید، ولی بر اثر تنبلی انجام آن را به فردا و فرداهای دیگر محول می‌سازد و این حالت با گذشت زمان عادی می‌شود و زشتی آن نیز از بین می‌رود. نشانه‌های افسردگی، خستگی و سردردهای شدید، بی‌خوابی، فشارخون و زخم معده در فرد اهمال‌کار گواه آن است که او می‌خواهد خود را از رنج این عادت بد نجات دهد، اما تنها تمایل به ترک عادت و سرزنش کردن خود برای رهایی از این عادت ناپسند کافی نیست.

در بررسی‌های آماری مشخص شده که علت عمده اهمال‌کاری در افراد، پرتوقعی و پایین بودن سطح تحمل افراد است که به خصومت و تنفر از اشخاص می‌انجامد. مثلا دانش‌آ‌موزی ممکن است با هرچه در مدرسه می‌گذرد مخالف باشد، به نظام آموزشی ایراد بگیرد و دائما بر مقررات حاکم بر مدرسه خرده بگیرد. در واقع به جای این‌که از دست خود عصبانی باشد و خود را مقصر بداند، همه تقصیرها را به گردن دیگران می‌اندازد.

توقع بیش از حد توانایی در انجام کار مورد نظر نیز باعث می‌شود فرد از انجام آن کار طفره رود و خود را نسبت به آن بی‌علاقه نشان بدهد. در واقع به علت کم‌تحملی، مزایای کار نادیده گرفته می‌شود و پایین بودن سطح تحمل یا سرخوردگی فرد را به صورت شخصی ناراضی، مشکل‌پسند و مخالف درمی‌آورد. گاهی شما خود را دست‌کم می‌گیرید و به اهمال‌کاری کشیده می‌شوید. شما خود را فردی بی‌دست و پا تصور می‌کنید و از این جهت احساس خود کم‌بینی دارید. در حقیقت اغلب به این جهت مرتکب اهمال‌کاری می‌شوید که تصور می‌کنید توانایی انجام آن کار را ندارید و در برابر وظیفه‌ای که به عهده گرفته‌اید، ضعیف و زبون هستید یا توانایی انجام آن را دارید، اما نه در حد انتظار خود.

این اندیشه شخص را از همه چیز باز می‌دارد و مانع تحول در زندگی فرد می‌شود و نتیجه آن، احساس نگرانی، افسردگی، ناامیدی و ناتوانی است. ممکن است غفلت یا به تعویق انداختن کار، ریشه در نوع خواسته‌های شما داشته باشد. به این معنا که شما می‌خواهید محبوب دیگران واقع شوید و مردم برایتان احترامی فوق‌العاده قائل باشند، اما می‌ترسید این آرزو به حقیقت نپیوندد و همکاران و دوستان، شما را فردی دوست‌داشتنی تصور نکنند. با این فکر، شما در معرض تصورات واهی قرار می‌گیرید و در نتیجه دست به هیچ کاری نمی‌زنید. برخی افراد در همه موارد خود را مقید به پذیرش نظریات دیگران می‌دانند. در این صورت از نظر روانی فرد متزلزل می‌شود و در تصمیم‌گیری‌ها قادر نخواهد بود بموقع گامی موثر بردارد در نتیجه، فردی اهمال‌کار به شمار می‌آید. همچنین زمانی که افراد در کارها تنها نظرشان متوجه کمال مطلوب باشد، این تصور آنها را به سهل‌انگاری سوق خواهد داد. گناه یا شرمساری هم به روش‌های مختلف، موجب به تعویق انداختن کار می‌شود. به عنوان مثال، تکلیف درسی‌تان را انجام نمی‌دهید و پیش خود از این بابت شرمسار می‌شوید. شرمساری شما زمینه اضطراب و هیجان را فراهم می‌سازد و همین هیجان موجب عقب‌انداختن کار می‌شود.

ممکن است غفلت یا به تعویق انداختن کار ریشه در نوع خواسته‌های شما داشتهباشد.مثلامی‌خواهید محبوب دیگران واقع شوید اضطراب معمولا در نتیجه ترس از عدم موفقیت در آینده حاصل می‌شود. در این حالت، شخص خود را در برابرکاری که در پیش دارد ضعیف احساس می‌کند و می‌ترسد در کارش موفق نباشد. اضطراب و نگرانی در این حالت فرد را دچار ترس و هراس ساخته و امکان هر نوع فعالیتی را از او می‌گیرد. به طور کلی در اهمال‌کاری دست‌کم ۷ عامل مشخص نقش دارد که عبارتند از:

۱) ناشیگری‌یابی اطلاعی از کار: اهمال‌کاری ممکن است نتیجه عدم آشنایی به کار و ناشیگری در انجام آن باشد. استدلال فرد مسامحه‌کار در این مورد آن است که بهتر است دست به اقدام نزند تا موقعی که مهارت لازم را کسب کند.

۲) عادت به تعویق انداختن کار: برای بعضی از اشخاص به عقب انداختن کار در طول زمان عادی می‌شود و حتی ممکن است همراه با لذت و خوشی باشد؛ زیرا به منزله فرار از زحمت و کار تلقی می‌شود.

۳) بی‌حالی و بی‌رمقی: که به صورت سدی در برابر تحرک و فعالیت قرار دارد و شخص را از هر فعالیتی باز می‌دارد.

۴) فراموشکاری: به دلیل بی‌توجهی به هدف یا اهداف مشخص در این صورت اهمال‌کاری فرد ممکن است نتیجه فراموشکاری ناشی از بی‌توجهی او به وظایف و کارهایی باشد که باید انجام دهد.

۵) نداشتن مهارت کامل در انجام کار: در این صورت شخص قادر نیست بموقع کار مورد نظرش را انجام دهد. بنابراین دچار تاخیر می‌شود و این جریان به عقب‌انداختن کارها ختم می‌گردد.

۶) شرایط نامساعد بدنی: مانند بیماری یا خستگی ذهنی، سردرد، فشار خون، قند و ناراحتی‌های دیگر از عواملی هستند که باعث به تاخیر انداختن کارها می‌شود.

۷) به تعویق انداختن عمدی کار: با این بهانه که طول زمان می‌‌تواند فرصت‌های بهتری را در اختیار فرد قرار دهد.

به طور کلی هیچ کس اهمال‌کاری را دوست ندارد. زیرا سعی هر کس بر این است که زندگی کند و از زندگی لذت ببرد. انسان، نیازمند خلق شده و برای برآورده کردن نیازهای خود ناچار از کوشش است. شما هر وقت در زندگی کمبودی احساس می‌کنید، طبعا می‌کوشید و در سایه تلاش خود به آرامش دست می‌یابید. درست این است که در درک از خویشتن، راه تعادل را پیش گیرید. نه زیاد خود را باور داشته باشید و نه خود را دست‌کم بگیرید. عاقلانه و مثبت عمل کنید و از منفی‌بافی بپرهیزید. خودخواهی‌ها را کنار بگذارید و به ناتوانی‌هایتان کمتر بیندیشید.

در واقع اندیشه این که قادر به انجام هیچ‌کاری نیستید، شما را از هر فعالیتی بازمی‌دارد. هرگز خود را با دیگران مقایسه نکنید، چرا که اصولا این مقایسه درست نیست. شما ممکن است کمبودهایی داشته باشید، اما از سوی دیگر توانایی‌هایی نیز دارید. می‌‌توانید به خود تلقین کنید که توانایی انجام بسیاری از کارها را دارید. مثلا قادرید رساله خوبی تهیه و بموقع ارائه کنید. به خود بگویید کاری که انجام می‌دهید ساده است و وقتی آن را انجام دادید، بگویید که در انجام آن زیاد متحمل زحمت نشده‌اید یا انجام آن خارج از حد توانایی‌تان نبوده است. این خود می‌تواند عاملی برای تشویق شما به فعالیت بیشتر و پرهیز از عقب‌انداختن کارهایتان باشد. شما می‌توانید با شناخت عوامل اصلی و فرعی اهمال‌کاری خود درصدد چاره‌جویی آن برآیید. ممکن است پس از ترک این عادت، دوباره به آن بازگشت داشته باشید. البته ترسی از این مساله نداشته باشید و نهایت سعی خود را بکنید تا این عادت را از وجود خود حذف کنید.

معصومه اسدی