حیدرقلی‌خان سردار کابلی کرمانشاهی

جنسیت: مرد
نام پدر: نورمحمدخان نایب‌السلطنه کابلی
تولد و وفات: (۱۲۹۳ -۱۳۷۲) قمری
محل تولد: ایران
شهرت علمی و فرهنگی: عالم دینی، فیلسوف، فقیه اصولی، محدث، متکلم، رجالی، …

جنسیت: مرد
نام پدر: نورمحمدخان نایب‌السلطنه کابلی
تولد و وفات: (۱۲۹۳ -۱۳۷۲) قمری
محل تولد: ایران
شهرت علمی و فرهنگی: عالم دینی، فیلسوف، فقیه اصولی، محدث، متکلم، رجالی، مورخ و ریاضیدان
از علماء بزرگ شیعه در قرن چهاردهم قمری است. اصل او از ایران و از قزلباش است. پدرش ساکن افغانستان بود و سردار در کابل به دنیا آمد. در هشت سالگی به خواندن و نوشتن پرداخت. چون دارای استعداد فوق‌العاده‌ای بود به زودی ریاضیات و زبان انگلیسی را فرا گرفت. در ۱۳۰۴ق پدرش خانوادهٔ خود را به عراق برد و در کاظمین ساکن گردید. معلم وی در ریاضیات و انگلیسی نیز به همراه آنان مهاجرت کرد و شش سال نیز در عراق به وی آموزش داد و او را در حساب و هندسه و هیئت و جغرافی و علوم غریبه صاحب‌نظر شد. وی همچنین در لغات و ادبیات عربی و فارسی و سانسکریت و هندی و عبری و لاتین دستی توانا داشت. سردار کابلی در این مدت علاوه بر آموزش علوم جدیده به تحصیل علوم قدیمه پرداخت و سپس به نجف رفت و فقه و اصول را در محضر علامه میرزا محمدعلی رشتی چهاردهی و شیخ علی‌اصغر تبریزی و دیگران آموخت. در ۱۳۱۰ق در خدمت پدر عازم ایران شد و در کرمانشاه با شیخ عبدالرحمان شافعی می ملاقات داشت و مجذوب کمالات وی شد و در همان‌جا ماندگار شد. او از شیخ خود ، چهاردهی ، و سیدحسن صدر و سیدعباس لای و محدث قمی و سیدآقا بزرگ تهرانی و سیدمحسن امین شیخ آقا بزرگ تهرانی دارای اجازه بود. شیخ مرتضی گیلانی نجفی از شاگردان وی می‌باشد. سردار کابلی استاد ریاضی و هندسهٔ آیت‌الله حجت بود. پدرش قبل از مرگ سرپرستی خانوادهٔ خود را به وی سپرد و او را ملقب به سردار کرد. سردار کابلی در کرمانشاه درگذشت و جنازه‌اش به نجف انتقال یافت. در کنار پدرش در وادی‌السلام دفن شد. از آثاروی: "الاربعون حدیثاً" ، در فضایل‌امیرالمؤمنین (ع) از طریق اهل سنت؛ "تبصرهٔ‌الحر فی تحقیق‌الکر" ، در بیان انطباق تحقیقی بین وزن و مساحت و حجم؛ "تحفهٔ‌الاحباب"؛ دربیان ایات قرآن؛ "تحفهٔ‌الاجلهٔ" ، در شناخت قبله ، که برای فهم کتاب به دانش جبر و مثلثات هیئت و جغرافی نیاز است؛ "العلم‌الشاخص فی اسرار ظل‌الشاخص" ، در اعمال فلکی؛ کتابی در "المساحهٔ" ، ترجمه از انگلیسی؛ ترجمهٔ "انجیل برنابا" ، از انگلیسی به فارسی؛ "غایهٔ‌التعدیل فی معرفهٔ حقیقهٔ‌الاوزان و المکاییل"؛ "کشف‌القناع فی تحقیق‌المیل و الذارع"؛ "مناهج‌الوفاق" ، در اعداد؛ شرح حدیث امیرالمؤمنین (ع) در بیان قطر و محیط خورشید و ماه و اختلاف افق خورشید؛ "دیوان ابوطالب (ع)" و شرح زینب (ع)"؛ "مصباح‌القواعد" ، در قواعد علوم ریاضی؛ "مثنوی" در نظم "الباب‌الحادی عشر"؛ "الدرر النثیرهٔ" ، شبیه به "کشکول" ، در سه مجلد.