جمعه, ۱۲ بهمن, ۱۴۰۳ / 31 January, 2025
مجله ویستا

چرا کته از آبکش بهتر است؟


چرا کته از آبکش بهتر است؟

حدود یک‏سوم تا یک‏چهارم انرژی مورد نیاز بدن از غلات به دست می‏آید که در این میان برنج، جایگاه خوبی دارد. این ماده غذایی حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده است؛ کربوهیدرات‌‌های ساده …

حدود یک‏سوم تا یک‏چهارم انرژی مورد نیاز بدن از غلات به دست می‏آید که در این میان برنج، جایگاه خوبی دارد. این ماده غذایی حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده است؛ کربوهیدرات‌‌های ساده و پیچیده‌‌ای که بخش بزرگی از رژیم غذایی هر فرد را تشکیل می‌‌دهند...

در علم تغذیه، علاوه بر اینکه نوع فرایند روی ماده غذایی اثرگذار است، چگونگی پخت نیز بر حفظ یا کاهش موادمغذی موجود در آن تاثیر می‌گذارد. معمولا بیشتر خانواده‏ها ترجیح می‏دهند برنج را آبکش مصرف کنند چون معتقدند علاوه بر اینکه خوش‏منظره‌‏تر به نظر می‏رسد، مشکل چاق‏کنندگی‌اش نیز حل می‏شود. آنها تصور می‌کنند کته‌کردن برنج به دلیل نشاسته موجود، باعث چاقی می‏شود از این رو تمایل بیشتری به آبکش کردن آن دارند اما این تصور کاملا اشتباه است و تفاوت در نحوه پخت برنج (به صورت کته و آبکش) فقط بر میزان موادمغذی موجود در آن اثر می‌گذارد. با آبکش کردن برنج، ویتامین‌های محلول در آب آن مانند ویتامین‏های گروه B از بین می‏روند. بنابراین برای حفظ ویتامین‌ها توصیه می‌شود برنج را به صورت کته بپزید. ارزش تغذیه‏ای خوراکی‏هایی مانند برنج و نان به ویتامین‌های گروه B موجود در آنهاست که برای سوخت‏وساز کربوهیدرات‌ها مورد نیاز هستند. این ویتامین‌ها به دلیل اینکه محلول در آب هستند، وقتی با حرارت زیاد می‌جوشند، در آن حل و با آبکش کردن برنج، دور ریخته می‌شوند و در نهایت برنج، دارای همان مواد نشاسته‌ای می‌ماند اما دیگر آن ویتامین‏هایی که باعث سوخت‏وساز ترکیب‏های فوق و آزادشدن انرژی‏شان می‌شود، وجود ندارد.

اگر ۱۰۰ گرم نان با ۱۰۰ گرم برنج پخته بدون روغن مقایسه شود، کالری نان بیش از کالری برنج است اما متاسفانه در ایران روغن زیادی به برنج افزوده می‏شود که انرژی آن را افزایش می‏دهد و این افزایش کالری، به روش کته یا آبکش‌کردن آن مربوط نیست. از سوی دیگر، گرچه اندیس‌گلایسمی برنج کته یا آبکش‌شده تفاوتی ندارند، اما وقتی موادغذایی حاوی کربوهیدرات مانند برنج در اثر طبخ طولانی‌مدت له‌ یا شفته می‌شوند، سرعت آزادشدن قند (گلوکز) از ترکیب‏های نشاسته‌ای‌شان افزایش پیدا می‌کند و به اصطلاح «نمایه گلایسمی‏» آنها بالا می‏رود.

به عبارت ساده‌تر، ترکیب نشاسته‌ای در بدن به سرعت به قند ساده تبدیل می‌شود و درنتیجه پاسخ انسولین بدن هم افزایش می‏یابد که در نهایت باعث بروز مشکلات متابولیکی خواهد شد. یک قاشق غذاخوری برنج شفته، معادل ۵/۱ قاشق غذاخوری برنج دانه‌دانه است و طبیعی است که کالری آن در واحد حجم بیشتر باشد. از این‏رو علاوه بر طبخ برنج به صورت کته، توصیه می‏شود برنج قهوه‏ای یا سبوس‌دار را در برنامه غذایی‏تان بگنجانید.

خدیجه رحمانی

کارشناس ارشد تغذیه، عضو هیات علمی انستیتو تحقیقات تغذیه کشور و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی