عواقب رعایت نکردن زمان خوردن آنتی بیوتیک

پزشکان معمولا هنگام تجویز آنتی بیوتیک ها توصیه می کنند آنها را هر ۶ ساعت, ۸ ساعت, ۱۲ساعت یا هر ۲۴ساعت مصرف کنیم و شاید برای شما این سوال پیش آمده که مثلا چرا هر ۶ ساعت یا ۸ ساعت از طرفی خیلی از ما نمی دانیم این داروها را باید با غذا بخوریم یا وقتی معده مان خالی است

پزشکان معمولا هنگام تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها توصیه می‌کنند آنها را هر ۶ ساعت، ۸ ساعت، ۱۲ساعت یا هر ۲۴ساعت مصرف کنیم و شاید برای شما این سوال پیش‌آمده که مثلا چرا هر ۶ ساعت یا ۸ ساعت؟ از طرفی خیلی از ما نمی‌دانیم این داروها را باید با غذا بخوریم یا وقتی معده‌مان خالی است...

اثر آن بیشتر است؟ خیلی از پدر و مادرها هم وقتی پزشک برای کودک خردسالشان آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند، نگران می‌شوند که مبادا بدن فرزندشان به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم شود و بعدها دچار مشکل شوند، بنابراین سر دو راهی مصرف یا مصرف نکردن دارو می‌مانند.

آنتی‌بیوتیک‌ها را هم مانند سایر داروها اگر بتوان از راه خوراکی مصرف کرد، باید برای اثرگذاری به حداقل مقدار در خون یا بافت هدف برسد پس فواصل زمانی مصرف آن باید به دقت تعیین شود بنابراین مثلا پزشک به جای اینکه به بیمار بگویید ۲ بار در روز دارو مصرف کنید، می‌گوید هر ۱۲ ساعت یک بار، به جای ۳ بار در روز، هر ۸ ساعت یک بار یا بجای ۴ بار در روز، هر ۶ ساعت یک بار. اگر این فواصل زمانی کم و زیاد شوند، بر غلظت دارو در خون و در نتیجه اثربخشی دارو تاثیر می‌گذارند و روند درمان کند می‌شود.

آنتی‌بیوتیک را با چه بخوریم؟

وجود غذا در معده و نوع غذای مصرفی می‌تواند بر جذب و سرعت جذب آنتی‌بیوتیک‌ها اثر بگذارد؛ بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها را باید با معده خالی و بعضی‌ها را با غذا مصرف کرد. علاوه بر این، مثل بقیه داروها حتما باید با توجه به نوع آنتی‌بیوتیک موضوع تداخل دارویی آن را با سایر داروهای مصرفی و غذا در نظر گرفت و در این‌باره با پزشک و به‌خصوص داروساز (داروپزشک) مشورت کرد.

بچه‌ها آنتی‌بیوتیک نخورند؟

یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که سلامت بشر را تهدید می‌کند، مساله مقاومت میکروبی است که علت اصلی آن استفاده نابجا، نادرست، ناکافی و ناقص از آنتی‌بیوتیک‌هاست به نحوی که آخرین اطلاعات منتشرشده به‌وسیله سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۳ درباره مقاومت میکروبی بسیار تکان‌دهنده است. همچنین بر اساس گزارش اخیر مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا، عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها سالانه باعث ابتلای ۲ میلیون نفر و ۲۳ هزار مرگ می‌شود. علاوه بر این، این موضوع بیشتر از ۲۰ میلیارد دلار هزینه مثلا بر بودجه آمریکا تحمیل کرده است. این مساله در کودکان هم جدی‌تر مطرح می‌شود. مطالعه‌ای که اخیرا در دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن در آمریکا روی کودکان آمریکایی انجام شد، نشان داد میکروب‌های بی‌ضرر و همزیست موجود در روده این کودکان حاوی ژن‌های متعدد مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها هستند.

وقتی ما آنتی‌بیوتیک را بی‌دلیل و بی‌رویه و نابجا مصرف می‌کنیم، این میکروب‌ها بیشتر تکثیر می‌شوند و احتمال این خطر که در کنار سایر میکروب‌های بیماری‌زا به تبادل ژن مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها بپردازند، بیشتر می‌شود و بدین ترتیب با یک جمعیت میکروبی بیماری‌زای مقاوم به آنتی‌بیوتیک نوظهور روبرو می‌شویم بنابراین باید به شدت حواسمان به مصرف نابجا و ناکافی و غلط آنتی‌بیوتیک‌ها، به‌خصوص در کودکان باشد.

چرا آنتی‌بیوتیک ساعت مصرف دارد؟

پاسخ به این سوال به دانستن چند مفهوم پایه‌ای در علم داروشناسی‌ نیاز دارد. یک شاخه مهم در علم داروشناسی، مطالعه سرنوشت داروها در بدن است یعنی اینکه پس از مصرف دارو چه اتفاقی برای آن در بدن می‌افتد. دارو برای اینکه اثر کند، باید به مکان موردنظر در بدن که دچار اختلال یا بیماری است برسد. مثلا وقتی دارو می‌خوریم، باید از دستگاه گوارش جذب، وارد جریان خون شود و با خون به عضو موردنظر برسد. بعضی از داروها کم، بعضی‌ متوسط و برخی هم خیلی خوب از دستگاه گوارش؛ جذب خون می‌شوند و سرعت جذب آنها با هم متفاوت است چون عواملی مانند جریان خون دستگاه گوارش و غذای مصرفی بر میزان و سرعت جذب تاثیر می‌گذارد. وقتی دارو وارد جریان خون می‌شود، ابتدا غلظتش بالاست ولی به‌تدریج به‌دلیل تجزیه در کبد یا سایر اعضا و برخی عوامل دیگر غلظتش کم و از راه کلیه یا از راه‌های دیگر از بدن دفع می‌شود. یعنی غلظت دارو پس از مدتی در خون کم خواهدشد و به حدی می‌رسد که تاثیرش دیگر قابل ملاحظه نیست پس باید دوباره آن را مصرف کرد. این در واقع علت تعیین فاصله زمانی بین مصرف است که برای داروهای مختلف تفاوت دارد؛ مثلا یک دارو را در روز باید یک نوبت، دیگری را در دو نوبت یا داروی دیگری را ۴ نوبت در شبانه‌روز مصرف کرد.