دندانپزشکان اشرافی

نرخ خدمات دندانپزشکی

تعیین نرخ خدمات پزشکی یکی از چالش‌های بزرگ سال‌های اخیر نظام سلامت کشور است. چالشی که بیشتر به یک بازی بی‌سرانجام شبیه است که چند سالی‌است بدون دست یافتن به نتیجه‌ای روشن در حال انجام است. وزارت بهداشت، سازمان نظام‌پزشکی، کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، هیات دولت و سایر سازمان‌های «ذی‌ربط» بازیگران دخیل در این بازی هستند.

حالا پس از گذر چند سال و هیاهوی هر یک از طرفین، بازی وارد سیر مزمن خود شده است. هر یک از طرفین به تناسب قدرت خود، در مقطعی از زمان توپ را به دست می‌گیرند و به نیت شفاف‌سازی و واقعی کردن نرخ خدمات و حمایت از حقوق پزشکان یا عموم ملت شریف و بی‌بضاعت، مابقی طرف‌های بازی را به دنبال خود می‌کشانند، اما در تمام این سال‌ها پزشکان از کدام تعرفه پیروی می‌کرده‌اند و کدام آیین نامه را منطق کار خود در مطب و مراکز درمانی قرار داده‌اند؟

واقعیت این است که تقریبا همه چیز بنا به میل پزشک و توانایی او برای اخذ وجه از بیمار دارد. درحالی‌که بسیاری از پزشکان متخصص و فوق‌تخصص که دایره اشتهار آنها حتی مرزهای ایران را در نوردیده، با نرخ مورد نظر خود که فاصله زیادی با تعرفه‌های ابلاغ شده دارد، به امر خدمت‌رسانی به بیماران می‌پردازند، در شهرهای کوچک و دور افتاده پزشکان عمومی مجبورند با نرخی بسیار کمتر از نرخ مصوب پذیرای بیماران خود باشند.

آن‌چنان که در حافظه دکتر یزدانی- رییس انجمن دندانپزشکان ایران- می‌گنجد، آخرین تعرفه ابلاغ شده خدمات دندانپزشکی در سال ۸۳ از سوی وزارت بهداشت به دندانپزشکان ابلاغ شد، اما نرخ خدمات با همان تعرفه نیز انطباق زیادی با واقعیت نداشت و هیچ قیدی برای اجرای آن پیش‌بینی نشده بود. اگرچه او معتقد است که نرخ خدمات پزشکی و دندانپزشکی با رضایت طرفین - بیمار و پزشک- تعیین می‌شود، اما در عین حال اذعان می‌کند که در صورت ابلاغ تعرفه، دندانپزشکان ملزم به رعایت آن هستند. اگرچه اعتراف می‌کند که ابلاغ نرخ خدمات دندانپزشکی با تقسیم آنها به دو دسته عمومی و متخصص، غیر قابل اجراست، چراکه دو دندانپزشک تازه کار و باسابقه را در کنار هم، در یک کلاس، قرار می‌دهد، اما قانون‌گذار را ناچار از تصویب تعرفه و سر و سامان دادن به وضع کنونی می‌داند. دکتر یزدانی معتقد است که موقعیت مطب نباید روی قیمت خدمات تاثیر موثری بگذارد و با القای این نکته در ذهن بیماران که خدمات بهتر الزاما با نرخ بالاتر ارایه می‌شوند، چندان موافق نیست: «ما هتل نیستیم که به واسطه تعداد ستاره‌ها، نرخ خدمات‌اش تفاوت زیادی با هم داشته باشد. به ‌هر حال ما در مملکتی هستیم که بسیاری از بیماران ما وسع مالی مناسبی برای بهره‌مندی از خدمات دندانپزشکی ندارند. نباید از مسایل عاطفی دور شویم و خیلی زیاد به سمت تجمل برویم.»

رییس دانشکده دندانپزشکی دانشگاه تهران نیز با تعیین تعرفه برای خدمات دندانپزشکی موافق نیست. دکتر منزوی مخاطب ابلاغ تعرفه خدمات دندانپزشکی را سیستم‌ها و مراکز دولتی می‌داند که از قبال الزام به رعایت نرخ خدمات، از مواد، وسایل و نیروی انسانی با نرخ دولتی بهره می‌گیرند. دکتر منزوی می‌گوید: «حتی خود حضرت امام نیز در مورد مسایل پزشکی معتقد به توافق میان پزشک و بیمار بودند و با تعریف تعرفه برای این نوع خدمات موافق نبودند.»

در حال حاضر هیچ معیار مشخصی برای نرخ خدماتی که در مطب‌ها و مراکز دندانپزشکی مختلف ارایه می‌شود، وجود ندارد و هزینه درمان‌های رایج دندانپزشکی نه‌تنها در مناطق مختلف شهری، که از یک شهر به شهر دیگر نیز متفاوت است. اگرچه میزان مهارت و شهرت دندانپزشک روی نرخ خدمات تاثیر ویژه‌ای دارد، اما بدون شک مهم‌ترین فاکتور تعیین‌کننده برای هزینه خدمات دندانپزشکی، موقعیت مکانی مرکز درمانی و میزان سابقه و استقبال مراجعان از آن است.

به نظر می‌رسد وضعیت ظاهری مطب با نرخی که پزشکان بابت ارایه خدمات درمانی و بهداشتی دریافت می‌کنند رابطه کاملا مستقیمی دارد. در مقام مقایسه باید غالب پزشکان عمومی را به لحاظ هزینه‌ای که برای آراستن مطب صرف می‌کنند در پایین‌ترین جایگاه قرار داد، چه اینکه بسیاری از مراجعه‌کنندگان به ایشان را افرادی با بیماری‌های پیش‌پا‌افتاده یا وضعیت‌های حاد و اورژانس تشکیل می‌دهند که از دید آنها شکل ظاهری مطب حتی کوچک‌ترین اهمیتی ندارد. اگرچه هر چه در حوزه شهری از مناطق پایین شهر فاصله بگیریم و به مناطق مرکزی و بالای شهر نزدیک شویم وضع ظاهری مطب‌ها و کلینیک‌های درمانی شکل بهتر و آراسته‌تری را به خود می‌گیرند. آنچه بیماران از یک پزشک انتظار دارند قدرت تشخیص و درمان است. اثر درمان است که بیمار را به مطب یک پزشک پایبند می‌کند یا او را می‌گریزاند. از همین‌رو است که شاید پزشکان اولویت کمتری برای فراهم کردن یک محیط لوکس و مدرن برای مطب داشته باشند، اما اثر درمانی و کیفیت کار دندانپزشک معمولا در طول گذر زمان مشخص می‌شود. پس مردم ناچارند در انتخاب دندانپزشک خود معیارهای دیگری را مد نظر قرار دهند. موقعیت مکانی و دکور مطب، کیفیت دستگاه‌ها و تکنولوژی مورد استفاده دندانپزشک، حجم بیماران مراجعه‌کننده و نرخ بالاتر خدمات همگی از جمله معیارهایی هستند که در مقام طبقه‌بندی و انتخاب دندانپزشکان از سوی مردم مورد توجه قرار می‌گیرند. از این رو دندانپزشکان مجبورند برای جلب رضایت مراجعه‌کنندگانی که معیار انتخاب‌شان فاکتورهای ظاهری است به هزینه‌های بالای تامین دکوراسیون تن در دهند.

انجام تبلیغات و استفاده درست از رسانه‌ها از عوامل موفقیت یک مطب یا مرکز دندانپزشکی و به تبع آن افزایش نرخ خدمات ارایه شده، اما سوء استفاده برخی مراکز از ناآگاهی مردم و مانور روی برخی بدیهیات از جمله راهکارهای برخی دندانپزشکان برای کسب درآمد بیشتر و دوام در بازار داغ رقابت است. دکتر یزدانی با تقبیح شدید اینگونه تبلیغات عنوان می‌کند: «حرفه مقدس پزشکی به تبلیغ احتیاج ندارد. دون شان یک پزشک یا دندانپزشک است که برای خود اینگونه تبلیغ کند. ضمن اینکه هر مطبی ملزم به داشتن وسایلی چون اتوکلاو یا فور هستند و مانور روی دارا بودن یک مطب به این تجهیزات نوعی کلاه‌برداری است. این جماعت همان یکی دو درصد پزشک و دندانپزشکی هستند که اگر بنگاه ماشین هم راه می‌انداختند به همین ترتیب عمل می‌کردند.»

● کاسه‌های آش، متناسب با پولی که می‌پردازید

البته از زاویه دیگری نیز می‌توان به تفاوت نرخ خدمات دندانپزشکی نگاه کرد. باید قبول کنیم که هزینه‌های جاری مطب دندانپزشکان با هم متفاوت است. بدون شک هزینه اجاره یا خرید یک مطب دندانپزشکی در بالا و پایین شهر تهران تفاوت بسیار فاحشی با هم دارند. ضمن اینکه قیمت و کیفیت موادی که دندانپزشکان برای بیماران خود استفاده می‌کنند و وقتی که برای یک درمان دندانپزشکی صرف می‌کنند، در این مراکز با هم اختلاف آشکاری دارد. در حالی که بیمار مراجعه‌کننده به مطبی در یکی از مناطق محروم شهر حتی از پس هزینه نگهداری دندان خود بر نمی‌آید و با اصرار از دندانپزشک می‌خواهد که دندان او را بکشد، بیمار مطب‌های بالای شهر معمولا دغدغه بهترین کار و بالاترین کیفیت را دارد و با کمال میل حاضر است تفاوت قیمت این نوع خدمات را با خدمات عادی بپردازد.

نویسنده: دکتر سیامک شایان امین