تشریح شش اصل مرتبط با قیام سیدالشهدا علیه السلام

سیدالشهداء ع مظهر اسم اعظم و و بیت الغزل سلسله انسانیت

انسان کامل و امام معصوم همانند سید الشهداء (ع) بیت الغزل سلسلة انسانیت است که کیفیت تزکیة عقلِ بشر و نحوة تزکیة روح انسان و روش تضحیة نفس آدمی را بهتر از دیگران آگاه است. لذا مقدار حق جامعة بشری و اندازه تکلیف او را تفکیک کرده، همه اصول و احکام آن را از رهگذر عقل و نقل مستحضر و در ابلاغ و اجرای آن امین است بنابراین، تأسی به آن حضرت مایة جذب کمال و پایه رفع نقص است از این جا اهمیت تولی انسانِ کامل معصوم و تبری از مخالفان و محاربان وی معلوم خواهد شد.

● پرونده ویژه/ علامه عبدالله جوادی آملی

آن چه می تواند اصحاب معرفت را قانع کند، نیل به اندیشة صائب و انگیزه صالح است. بهترین راه برای چنین مقصدِ سالمی و برای چنان مقصود عالی که عاکف و بادی را شیدا و عزیز و حضیض را والِه ، و پرده نشین و شاهد بازاری را تَیهانْ و بالأخره حکیم حصولی و عارف حضوری را حیران کرده، حرکت در مسیر اسوة مجاهدانِ صحنة نبرد اصغر و اُوسط و اکبر ، و اقتدا به قدوة مبارزان میدان طرد طاغیان عَیّاث و متمرّدانِ عَیّاش، و اهتدا به هُدای امام هادیانِ علم و عملْ ، حضرت حسین بن علی بن أبیطالب (ع) است. زیرا این انسان کامل فرشته وَشْ هم اعماق فطرت بشری را شناخته و شکوفا کرده است، هم آفاق سپهر فرشتگی را پیموده و تنزّل داده است.

لذا مظهر اسم أعظم و از بارگاه تشریف خدا با خبر و از کارگاه تکلیفِ خلق آگاه است. چنین کَوْنِ جامع و خلیفة تامّ الهی می تواند اسمای حُسنای مستخلفُ عنه و صفات عُلیای او را در جامة جزمِ علمی و در کسوت عزم عملی ارائه نماید و هماره به بشر مُلکی بفهماند که: تا بنده شدی "تابنده" شدی. و به وی تعلیم دهد که « چاره ای جز ستیز با اهریمن درون و نبرد با دیو و دَدِ بیرون نیست » به ویژه در شرایط کنونی که فیل های فضائی ابرهة غرب به عزم هدم کعبة استقلال و آزادی منطقه آمده ، هر روز بی پناهان را مقتول ، مصدوم و آواره می کنند.

برای تبیین برخی از اصول اسلامی که از سنّت و سیرت اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، مخصوصاً سالار شهیدان استنباط می شود، به تذکّر چند مطلب بسنده می کنیم.

▪ یکم؛ حکومت و سایر مسائل وابسته به آن از علوم انسانی است و تحقیقِ علوم انسانی بدون تحلیلِ حقیقتِ انسانْ میسور نیست ، و بررسی هویّت انسان بدون شهود سیرت و سنّت انسانِ کاملْ صَعب است و تأمّل تامّ در تاریخ پر افتخار انسان گاهی چونان امام معصوم حضرت حسین بن علی (ع) بهترین راه برای انسان شناسی از یک سو و معرفت عناصر محوری حکومت دینی از سوی دیگر است. لذا بر حامیان حکومت دینی لازم است که حیات آن سیاستمدار الهی را الگو قرار دهند.

▪ دوّم؛ انسان کامل و امام معصوم همانند سیّد الشهداء (ع) واسطهُ العِقد و بیتُ الغزل سلسلة انسانیّت است که کیفیّت تزکیة عقلِ بشر و نحوة تزکیة روح انسان و روش تضحیة نفس آدمی را بهتر از دیگران آگاه است. لذا مقدار حقّ جامعة بشری و اندازه تکلیف او را تفکیک کرده ، همة اصول و احکام آن را از رهگذر عقل و نقل مستحضر و در ابلاغ و اجرای آن امین است. بنابراین، تأسّی به آن حضرت مایة جذب کمال و پایة رفع نقص است. از این جا اهمیّتِ تولّی انسانِ کامل معصوم و تبرّی از مخالفان و محاربان وی معلوم خواهد شد.

▪ سوّم؛ انسان کامل و معصوم همچون حضرت أبی عبدالله (ع) در حدّ خود صراط مستقیم الهی است که شناخت واقعی آن امام همام از دیدن موی باریک دقیق تر و اطاعت حقیقی وی از سلوک بر لبة تیز تیغ دشوارتر است. لذا رسالت مقاومت بسیج و سفارت بسیج نستوه صَعب، بلکه مُستصعب خواهد بود، لیکن با اعتماد بر فیض بیکران الهی کاملاً قابل حلّ است. بهترین راهنمائی به مقصد ناب را باید از زبان صراط مستقیم شنید. زیرا تنها اوست که با مقصود نهائی پیوند زوال ناپذیر دارد و فقط اوست که ارتباط با او سفینة نجات از تیه و مصباح پر فروغ صحنة تاریک طبیعت است.

آن حضرت تنها راه رسیدن به هدف والا را پیمودن راه اطاعت خدا معرفی کرد و اعلام داشت: اگر کسی بخواهد از راه گناه به مقصود برسد، باید بداند که عصیان خداوند سبب می شود او بسیار سریع تکیّه گاه امید خود را از دست بدهد و آن چه از او هراسناک است، زودتر گرفتار آن گردد؛ مَنْ حاوَلَ اَمراً بِمَعصِیَهِ الله کانَ‌ أفوَتْ لِما یَرجُوا وَ أسرَعْ لِمَجِیءِ مَا یَحذَر(۱).

با این بیان نورانی آن حضرت (ع) معلوم می شود که هرگز هدف وسیله را توجیه نمی کند، بلکه برای نیل به هدف صحیح، باید از راه درست استفاده نمود، و کژ راهه توان هدایت به هدف سامی را ندارد ، و فقط اطاعت خدا در اوامر و نواهی مشتاقانه راه گشای مقصود بَرین است.

▪ چهارم؛ انسان کامل معصوم چونان حسین بن علی (ع) نه تنها از هر بندی آزاد و از هر رسم جاهلی و رسوب وَهمی رهاست، بلکه الگوی حریّت از جهل علمی و آزادگی از جهالت عملی است و چون آزادی کالای گرانبهاست، هر چیزی نمی تواند هزینة آن گردد. تنها سَر است که در این مسیر باید قدم شود تا با پا نهادن بر آن بتوان لایق حریّت شد.

قرآن کریم در این باره چنین می فرماید : « فَلیُقاتِلْ فِی سَبیلِ اللهِ اَلَّذِینَ یَشرُونَ الحَیاهَ الدُّنیا بِالآخِرَه وَ مَنْ یُقاتِلْ فِی سَبیلِ الله فَلیُقتَلْ أو یَغلِبْ فَسُوفَ نُؤتِیهِ اَجراً عَظِیماً » (۲)؛ یعنی کسی که در راه خدا نبرد می کند که دنیا را به آخرت فروخته باشد. چنین مجاهد نستوهی هنگام ورود به صحنة پیکار، بیش از دو راه ندارد، یا شهادت یا پیروزی. هرگز راه سوّمی به نام تسلیم برای او مطرح نخواهد بود . زیرا ندای راهبردی پرچمداری آزادی این است ؛ هَیهات مِنَّ الذِلَّه ، یَأبَی اللهُ ذلِکَ وَ رَسُولُهُ وَ المُؤمِنُون وَ حُجُور‏ٌ طابَتْ وَ أنوفٌ حَمِیَّهٌ‌ وَ نُفُوسٌ اَبیّه (۳) ؛ یعنی فرومایگی با فراز مندی آزادمنشان نبوی و علوی و فاطمی و حسنی و حسینی (علیهم السَّلام) سازگار نیست.

▪ پنجم؛ انسان کاملِ معصوم (ع) از آن جهت که خلیفة تامّ خداست، نسبت به سایر مردم سمت تدبیر و ارشاد ، بلکه اِنعام و اِفاضه دارد و افراد دیگر در کنار مائدة گستردة چنین انسان کاملی بهره مند خواهند بود. مثلاً اگر پرهیزکاران در سایة بهشت می آرمند و رفاه آنان با ورود به بهشت تأمین می گردد اصل بهشت در سایة مجاهدت های انسان های متکاملی که یا خلیفة خدایند یا مقتدیان به وی هستند ، حاصل می شود.

این دو مطلب را می توان از قرآن کریم و سنّت معصومان (ع) استنباط نمود . یکی آن که پرهیزکاران در ظلّ بهشت به سر می برند؛ « إنَّ المُتَّقِینَ فِی ضِلالٍ وَ عُیُونٍ » (۴)و دیگری آن که بهشت در ظلّ شمشیر مجاهد نستوه آرمیده است. چنان که پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمود : اَلجَنَّهُ‌ تَحتَ ظِلالِ السُّیُوف (۵).

اگر بهشت رفتن رهین فداکاری ایثارگرانی است که دنیای خسیس و رخیص را فدای آخرت نفیس کردند، و اگر چنین بهشتی در سایة جهادِ مجاهدانِ نستوه تأمین می شود، پس متّقیانِ متوسط و پرهیزکارانِ عادی که در سایة بهشت متنعّم اند، مرهون مبارزات راد مردان الهی اند . چه این که دینداری آنان نیز در دنیا در گرو مرزداری پیکار جویان دینی و نام آوران صحنة ستیز با بیگانه است؛ یعنی اُوساط از مؤمنان در دنیا و آخرت، مرهونِ کوشش مشتاقانة اَوحدی از اهل ایمان اند.

▪ ششم؛ انسان کامل معصوم همانند حسین بن علی (ع) چون مُوحّدِ ناب است و توحید خالص از لوث هر گونه دوگانگی منزّه است. لذا در تمام شئون علمی و عملی خود متوجّه خدای سبحان بوده، جهاد او مانند نماز وی، قربان و عامل تقرّب است و مبارزه وی همسان نماز او معراج و مایة عروج است. زیرا آن چه دربارة نماز وارد شده که اَلصَّلاهُ قُربانُُ کُلِّ تَقیٍّ‌ (۶)، یا چنین گفته شد: اَلصَّلاهُ مِعراجُ المُؤمِن(۷) صبغة تمثیل دارد، نه تعیین.

بنابراین، تمام عبادت های علمی و عملی انسان کامل، معراج وی خواهد بود . لذا حسین بن علی (ع) چونان امیر المؤمنین (ع) حکومت را نه برای جاه و نه به منظور رفاه شخصی نمی خواستند ، بلکه فقط برای برگرداندن احکام فراموش شده و حقوق از دست رفته می طلبیدند ، از این جهت آن حضرت (ع) فرمود : اَللّهُمَّ إنَّکَ تَعلَمُ أنَّهُ لَمْ یَکُنْ مَا کانَ مِنّا تَنافُساً فِی سُلطانٍ وَ لا التِماساً مِنْ فُضُولِ الحُطام َ لکِنَّ لِتَرُدَّ (لنُری) المُعالِمَ مِنْ دِینِکْ وَ نَظهَرُ الإصلاحَ فِی بِلادِکْ وَ یَأمَنُ المُظلُومُونَ مِنْ عِبادِکْ وَ یُعمَلُ بِفَرائِضِکَ وَ سُنَنِکَ وَ أحکامِکْ ، فَإنْ لَمْ تَنصُرُونا وَ تَنصِفُونا قویَ الظَّلَمَه عَلیکُمْ وَ عَمِلُوا فِی إطفاءِ نُورِ نَبِیّکُمْ وَ حَسبُنَا اللهُ وَ عَلَیهِ تَوکَّلنَا وَ إلیهِ أنبِنا وَ إلیهِ المَصِیر(۸).

پی نوشت ها:

(۱) تُحف العقول /ص ۲۴۸

(۲) نساء / ۷۴

(۳) تُحف العقول / ص۲۴۱

(۴) مرسلات / ۴۱

(۵) نهج الفصاحه / ج۲ / ص۲۲۰

(۶) بحار الأنوار / ج ۱۰ / ص ۹۹

(۷) بحار الأنوار / ج۸۲ / ص ۲۴۸

(۸) تُحف العقول / ص ۲۳۹