محیط کار شما را بیمار کرده است

در این مطلب می خواهیم به انواع آلودگی ها و خطرات پنهان در محیط های اداری و راه های مقابله با آنها بپردازیم

در گذشته درمورد انتخاب میز و صندلی مناسب کار و شیوه استفاده صحیح از آنها صحبت کردیم؛ اینکه چطور می‌توانیم در محیط‌های اداری با نشستن‌های طولانی مدت پشت میز کامپیوتر از آسیب‌های جسمانی جلوگیری کنیم. در این مطلب هم می‌خواهیم به انواع آلودگی‌ها و خطرات پنهان در محیط‌های اداری و راه‌های مقابله با آنها بپردازیم. دکتر سید محمد سید مهدی، متخصص طب کار و بیماری‌های شغلی و محیطی و رئیس واحد تحقیقات آلودگی هوا، سلامت و بیماری‌های شغلی؛ به شما در این زمینه توضیح می‌دهد.

درد عضلانی و آبریزش بینی دارید؟!

سیستم‌های تهویه هوا معمولا تر یا خشک هستند. سیستم‌های تهویه خشک از جمله پنکه‌ها فقط هوا را جا به جا می‌کنند و سیستم‌های تهویه‌تر از جمله کولرهای آبی، رطوبت هوا را هم افزایش می‌دهند. به طور کلی باد مستقیم می‌تواند باعث گرفتگی و دردهای عضلانی و آب ریزش بینی و چشم شود. از طرف دیگر در سیستم‌های تهویه تر احتمال رشد قارچ و ورود آن به هوای محیط وجود دارد و می‌تواند باعث ایجاد آلرژی شود. وجود گیاهان در محیط کار هم معمولا مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند اما بعضی از افراد به آنها حساسیت دارند و ممکن است دچار علائم آلرژی، آبریزش چشم و بینی و گرفتگی صدا شوند. برای این افراد بهتر است در محیط‌های داخل از گیاهانی استفاده کنند که فقط برگ دارند و گل نمی‌دهند.

احساس کلافگی و بی‌حوصلگی می‌کنید؟

محیط‌های کاری اداری معمولا مشکل دما ندارند. به طور کلی دما و رطوبت محیط باید طوری تنظیم شود که برای ۸۰ درصد از ساکنانش مناسب باشد. رطوبت مناسب معمولا بین ۳۰ تا ۶۰ درصد و دمای مناسب در فصل گرما بین ۲۰ تا ۲۵ درجه و در فصل سرما بین ۲۴ تا ۲۸ درجه است. رطوبت کمتر از ۳۰ درصد معمولا باعث خشکی مخاط‌ها و ناراحتی‌های ناشی از آن می‌شود. رطوبت بالای ۶۰ درصد هم باعث رشد قارچ می‌شود.

چشم‌تان خشک شده؟

اگر صفحه مانیتور در زاویه مناسب با چشم نباشد و بالاتر از حد استاندارد باشد فرد مجبور می‌شود پلک خود را بیش از حد باز کند و این موضوع خشکی چشم را افزایش می‌دهد. نور مانیتور هم نباید درحدی باشد که چشم را اذیت کند. همچنین پشت یا جلوی صفحه مانیتور نباید پنجره و نور مستقیم وجود داشته باشد. نور بهتر است از کناره‌ها و بالای سر تابیده شود و مانیتور از پنجره حداقل دومتر فاصله داشته باشد. نسبت روشنایی نور محیط به نور رایانه نیز باید یک به سه باشد.

پرخاشگر شده اید؟

آلودگی صوتی در محیط‌های کاری اداری معمولا در حدی نیست که باعث کاهش شنوایی شود. صدایی که باعث کاهش شنوایی می‌شود معمولا ۸۵ دسی بل و بالاتر است؛ یعنی صدایی که با وجود آن، دو نفر به فاصله یک متری هم مجبور شوند داد بزنند تا صحبت‌های یکدیگر را بشنوند اما صدا در محیط‌های اداری شلوغ معمولا بین ۵۵ تا ۶۵ دسی بل است. آلودگی صوتی در محیط‌های اداری می‌تواند باعث حواس پرتی، خستگی، کاهش آستانه تحمل افراد و افزایش پرخاشگری شود. بعضی از افراد حساس هم ممکن است در کنار آن دچار بیماری‌های دیگری مثل سندرم ساختمان بیمار، سردرد و علائم جسمانی شوند.

دسته جمعی بیمار می‌شوید؟

دستگاه‌های آب سردکن اگر خوب تمیز و سرویس نشده باشند، می‌توانند آلوده کننده باشند. درواقع سیستم لوله کشی این دستگاه‌ها باید هر چند وقت یک بار به صورت دوره‌ای تمیز شود. دستگاه‌های آب سردکنی که در محیط‌های بیرون استفاده می‌شوند معمولا آلودگی بیشتری دارند چون ممکن است افراد دهان خود را به سر شیر آن بزنند اما اگر از آب سردکن به صورت صحیح استفاده شود و لیوان یک بار مصرف در کنار آن قرار داشته باشد، مشکلی ایجاد نمی‌شود.

البته ظروف چند بار مصرف اگر خوب تمیز شوند نسبت به ظروف یک بار مصرف ارجح هستند. ظروف یک بار مصرف به خصوص اگر پلاستیکی باشند برای مواد گرم قابل استفاده نیستند اما متاسفانه بسیاری از افراد از آنها برای مواد گرم هم استفاده می‌کنند. به طور کلی ظروف یک بار مصرف کاغذی بهتر از نوع پلاستیکی آن است.

همیشه سر درد دارید؟

نگاه کردن طولانی مدت به صفحه مانیتور می‌تواند باعث چند مشکل شود. درواقع افراد وقتی درحال نگاه کردن به مانیتور و انجام کارهای دقیق هستند کمتر پلک می‌زنند بنابراین دچار خشکی چشم می‌شوند. خشکی چشم هم خود باعث سوزش و خارش چشم می‌شود. درواقع پلک زدن باعث تجدید پرده اشک روی چشم شده و وقتی کمتر پلک می‌زنیم تشکیل این پرده دچار اختلال می‌شود. علاوه بر این، عضلات چشم بعد از مدتی خسته می‌شوند چون چشم باید به مانیتور در فاصله‌ای نزدیک خیره شود.

این مشکل به خصوص در کسانی که از لنز انکساری استفاده می‌کنند تشدید می‌شود چون چشم مجبور است از روش‌های تطابق بیشتری برای بهتر دیدن استفاده کند. برای جلوگیری از این مشکلات توصیه می‌شود در بازه‌های زمانی کوتاه مدت از کامپیوتر استفاده کنید و هر ۲۰ دقیقه یک بار از روی مانیتور چشم بردارید و برای یک تا دو دقیقه به یک نقطه دور نگاه کنید تا عضلات تطابق چشم فرصت استراحت داشته باشند. اگر هم با نگاه کردن به صفحه مانیتور دچار سردرد می‌شوید حتما باید از لحاظ عیوب انکساری چشم بررسی شوید تا در صورت لزوم از عینک استفاده کنید.

با ورود به دفتر حال‌تان بد می‌شود؟!

بعضی از بیماری‌های محیط کار بیشتر به هوای محیط ربط دارند که شایع ترین آنها سندرم ساختمان بیمار (Sick Building Syndrome) است. علت این بیماری نامشخص است و معمولا با علائمی چون سردرد، تحریک مخاط‌ها، سوزش چشم، بینی یا گلو، سرفه‌های خشک، خارش و خشکی پوست، گیجی‌ و منگی‌، تهوع‌، خستگی‌ و ... همراه است. این علائم معمولا بلافاصله یا چند دقیقه بعد از ورود به ساختمان ایجاد می‌شوند و با خروج از ساختمان برطرف می‌شوند. عوامل مختلفی برای این بیماری مطرح شده‌اند ازجمله عوامل فیزیکی مانند آلودگی و سنگین بودن هوا و عوامل شیمیایی مانند وجود فرمالدئید و ترکیباتی از پوشش مبل، صندلی، چسب و ... در محیط. حساسیت فردی و مسائل روانی مانند رضایت شغلی نداشتن و ... هم ممکن است از عوامل این بیماری باشند.

سرگیجه می‌گیرید؟

میزان تبادل هوا با محیط بیرون به ازای هر شخصی که در محیط قرار دارد باید معادل تقریبا ۸/۵ لیتر در ثانیه باشد. مهم‌ترین آلاینده در محیط‌های کاری شلوغ دی اکسید کربن است. میزان دی اکسید کربن در هوای بیرون بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ ppm است و اگر در محیط بسته به بالای ۱۰۰ ppmبرسد نشان دهنده این است که تهویه هوا مناسب نیست. چنین هوایی می‌تواند باعث شکایاتی چون سردرد، سرگیجه و تحریک مخاط‌ها در افراد حساس شود.

زیاد عصبی می‌شوید؟

یکی دیگر از بیماری‌های شایع در محیط‌های کاری بیماری عصبی دسته جمعی (Mass psychogenic illness) است. در این بیماری نه فقط یک نفر بلکه تعدادی از افراد به صورت همزمان بعد از مواجهه با سیستم ساختمانی دچار علائم ذکر شده در سندرم ساختمان بیمار می‌شوند. این بیماری معمولا عامل ارگانیک و فیزیکی ندارد بلکه علل عصبی و روانی پشت سر آن وجود دارد و معمولا در مشاغلی دیده می‌شود که کار تکراری، استرس زیاد و درآمد کم دارند.