اشتباهات شیرین

درباره DARPA در ۵۰ سالگی اش

در سال ۱۹۵۷، ارتش اتحاد جماهیر شوروی، ایالات متحده را با پرتاپ اسپوتنیک (Sputnik) - اولین ماهواره مصنوعی دنیا – غافلگیر کردو به این ترتیب، خبر از آغاز عصر فضایی داد.

آیزنهاور، رییس جمهور وقت ایالات متحده در جواب به ماهواره اسپوتنیک، «آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته» (ARPA) را با یک هدف مشخص به راه انداخت: جلوگیری از غافلگیری‌های فناورانه. آیزنهاور امیدوار بود که آژانس تحقیقاتی پروژه‌های پیشرفته، فناوری‌های نوینی خلق کند که دیگر ارتش ایالات متحده در رقابت فناورانه کم نیاورد.

هم‌اکنون ۵۰ سال از آن زمان می‌گذرد و «آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی» (Degence Advance Research Project Agency) به دستاورد‌های قابل توجهی دست یافته است.

DARPA علاوه بر خدمات گسترده‌ای که به برنامه فضایی نوظهور ایالات متحده ارایه کرد سیستم موقعیت‌یاب جهانی (GPS)، هوایپمای مخفی و مقدمات اینترنت را به وجود آورد. بنابراین نمی‌توان گفت DARPA در تحقق دست کم بخشی از رویا‌های آیز‌نهاور نا‌موفق بوده است.

● شکست‌ها و پیروزی‌های DARPA

DARPA به نوبه خود مشکلات زیادی را هم به بار آورده است.

سال‌هاست که DARPA به دلیل سرمایه‌گذاری چندین میلیون دلاری روی طرح‌های تحقیقاتی عجولانه و غیره منطقی برای بازار‌های آتی – مثل پیش‌بینی حملات تروریستی یا ساخت فیل‌های مکانیکی غول‌پیکری که می‌توانند به جای خودرو به مناطق صعب‌العبور جنگلی و گوهستانی نفوذ کنند - مورد انتقادات شدیدی قرار گرفته است.

اما به طور دقیق‌تر به برخی از دستاورد‌ها و شکست‌های آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی نگاهی می‌اندازیم. به گفته حامیان و طرفداران نگرش منحصر به فرد آژانس، شکست برای جامعه و فرهنگی که DARPA را به موفقیت بالای کنونی هدایت کرده است، مهم‌ تلقی می‌شود.

به گفته تونی تتر (Tony Tether)، مدیر DARPA، این «آزادی در شکست خوردن» است که به کارکنان آژانس اجازه می‌دهد به معنای واقعی، دست به کشف و خلق فناوری‌های انقلابی بزنند.

تتر خطاب به سه هزار داوطلب ملحق شده به گردهمایی فناوری DARPA می‌گوید: ما «اشتباه» می‌کنیم و این چیزی است که زیاد اتفاق می‌افتد اما اشتباه کردن اشکالی ندارد، گاهی اوقات زمانی شکست می‌خورید که قصد دارید افکار و قابلیت‌های جدید را به واقعیت تبدیل کنید.وی می‌افزاید: شما تنها زمانی واقعا شکست می‌خورید که از آنچه اتفاق می‌افتد درس نمی‌گیرید و تلاش برای رسیدن به موفقیت را کنار می‌گذارید، در حالی که باید دوباره و دوباره سعی کنید.

چنین طرز تفکری بدون شک DARPA را با سایر آژانس‌های تحقیقاتی متمایز می‌کند. DARPA در عمل هیچ آزمایشگاه یا دانشمندی از خود ندارد و خبری هم از نظارت‌های موشکافانه و بررسی عملی بودن یا نبودن یک طرح یا برنامه نیست.

● نگرش انعطاف‌پذیر

کار DARPA به‌کارگیری مدیران برنامه است که روی دانشگاه‌ها و پروژه‌های تجاری مختلف برای انجام تحقیقاتی که شاید بازده چندانی در بر نداشته باشد، سرمایه‌گذاری می‌کنند، در حال حاضر ۱۴۰ مدیر برنامه، سالانه ۹/۲ میلیارد دلار در زمینه‌های تحقیقاتی گوناگون سر‌مایه‌‌گذاری می‌کنند.

مدیران برنامه در نقش قاضی و هیات منصفه عمل می‌کنند و در صورتی که تحقیقات خوب پیش نرود، اجرای حکم می‌کنند. این سیستم ساده به DARPA اجازه می‌دهد که بر سرعت به عرصه‌های جدیدی پای گذارند و اگر یک پروژه تحقیقاتی جواب ندهد، به سرعت آن را متوقف کنند.

افراهیم گارسیا (Ephrahim Garcia)، مهندس مکانیک و هوا – فضای دانشگاه کورنل در نیویورک بین سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۲ در پروژه‌های تحقیقاتی DARPA کار کرده و همچنین به عنوان یکی از مدیران برنامه این آژانس تحقیقاتی به فعالیت پرداخته است.

در طی دوران کار گارسیا در DARPA، وی پنج پروژه تحقیقاتی را مدیریت می‌کرد که سالانه ۲۰ تا ۳۰ میلیون دلار هزینه دربرداشت. به اعتقاد گارسیا، محدودیت سرمایه‌گذاری به مییزان تصور و طرح ذهنی هر مدیر برنامه و توانایی او در متقاعدکردن مدیران ارشد به این امر است که پروژه مورد نظر قادر خواهد بود توانایی‌های ایالات متحده را بالا ببرد.

● خلق شگفتی

در حالی که مدیر DARPA همیشه پرمشغله است، راه پیدا کردن به اتاق آقای مدیر و صحبت درباره یک طرح جدید کار دشواری است.

گارسیا می‌گوید: شما باید تمام حرف‌های خود را در حالی که در آسانسور به اتاق مدیر نزدیک می‌شوید، آماده کنید و در عرض ۲۵ ثانیه یا کمتر با مدیر در میان بگذارید، ای‌کاش ساختمان آژانس بلند‌تر از این‌ها بود!

DARPA در طی سه ماه، در سال ۱۹۵۸ کار خود را آغاز کرد و تاکنون شیوه اجرایی خود را تغیر نداده است. در واقع تنها تغییر بزرگ در آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته، اضافه شدن عبارت «دفاعی» (Defence) در سال ۱۹۷۲، حذف آن در سال ۱۹۹۳ و انتصاب مجدد این کلمه و شکل‌گیری نام DARPA بوده است.

یکی دیگر از تغییرات قابل توجه DARPA در طرح و خط‌مشی کلی آن این است که این آژانس تحقیقاتی نه تنها از غافلگیری‌های فناورانه جلوگیری می‌کند، بلکه به قول تتر آنها را می‌سازد.

اما وجه تمایز اصلی DARPA چیز دیگری است.

برنامه آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی در سال‌های آتی بر اختراع، نو‌آوری و خلق شگفتی استوار است.

البته در چنین پروسه‌ای، اشتباه و شکست یک امر انکار‌ناپذیر محسوب می‌شود، اما به هر حال تمام اینها بخشی از کار DARPA است.

به قول گارسیا «اگر از هر ۱۰ ضربه، یکی به هدف بخورد و ضربه تمیزی از آب در بیاید، آن وقت ارزش‌اش را دارد.

ترجمه: ترنم محمودی