ریزش مو , کاشت مو , ترمیم مو و

ریختن موهای سر می تواند تأثیرات عمیقی بر روی فرد بگذارد و کاری کند که آدم از نظر روحی هم کرک و پر و پشم و پیلی اش بریزد در حقیقت ریزش مو بر تصویر ذهنی فرد از خودش, سلامت روانی و حتی موفقیت شغلی تأثیرات منفی زیادی دارد

رفیقی داشتم که از هنرپیشه‌های عالم فقط تام‌ کروز را قاطی آدم حساب می‌کرد. هر فیلمی را برای تماشا معرفی می‌کردی، می‌پرسید تام کروز هم تویش هست یا نه؟ به هر مغازه «فیلم‌کرایه‌بُکُنی(!)» که می‌رسید می‌پرسید: «از تام کروز چی داری؟» حتی فیلم‌هایی که تام کروز تویشان نبود را هم به حساب او می‌نوشت؛ مثلاً پس از تماشای Face-off گفت: «این تام کروزش خوب نبود. چرا موهاشو کوتاه کرده بود؟» یا به فیلم تروا انتقاد می‌کرد که «این تام کروزا چرا همه‌ش همدیگه رو می‌کشتن؟» یک‌بار ازش پرسیدم: «مگه این تام کروز چی داره؟» گفت: «آخه می‌دونی ... موهاش خیلی خوش‌تیپه.» ظاهراً صرف‌نظر از مدل، طول مویی که در جامعه ما برای آقایان، معمول و طبیعی تلقی می‌شود هم تا حد زیادی از غرب کپی‌برداری شده و نقش هنرپیشگان خوش‌تیپ هالیوود در این بین چشمگیر است. مردان ایرانی در گذشته مثل خیلی جاهای دیگر دنیا همیشه کلاه بر سر می‌گذاشتند و به همین خاطر مو خیلی به چشم نمی‌آمد. خیلی از مردان به‌خصوص آن‌هایی که سرشان به تنشان می‌ارزید، موی بلند می‌گذاشتند و بسیاری از مردم موهایشان را آن‌قدر کوتاه می‌کردند که قابل شانه نباشد (شانه برای مردها بیشتر ابزار مرتب کردن ریش بود تا مو). برای بعضی‌ها هم مو نداشتن یک جورهایی افتخار بود؛ خیلی از خان‌ها و بازاری‌ها و پهلوان‌ها و لوطی‌ها عینهو راهب‌های مسیحی و سامورایی‌ها وسط کله‌شان را به عمد می‌تراشیدند تا پُخته‌تر و دنیادیده‌تر به نظر برسند. [البته سوء تفاهم نشود: «گَری» به معنای کچلی‌های عفونی یا نامنظم یا گسترده که معمولاً در آن حتی موی پشت و شقیقه‌های فرد هم می‌ریزد، همیشه مورد مذمت بود و آن‌ را از بزها هم نمی‌پذیرفتند، چه رسد به آدم‌ها.]

طب سنتی ایرانی هم از نظر مورْد و زرده تخم‌مرغ و سدر و حنا و بابونه و انواع معجون‌ها و ترکیبات تقویت مو هیچ‌چیزی از هیچ جای عالم کم نداشت ولی حتی این درمان‌ها بیشتر مورد استفاده خانم‌ها بود تا آقایان. مخلص کلام این‌که آن قدیم‌ها که نه ماینوکسیدیلی بود و نه تام کروزی و تجدید فراش هم این‌قدر مشکل و پردنگ و فنگ نبود، زندگی برای آقایان، به ویژه کچل‌های عزیز، خیلی ساده‌تر و دوست‌داشتنی‌تر بود.

اما چرا مو داشتن یا نداشتن این قدر مسأله مهمی است؟ متاسفانه موی سر نقش بسیار مهمی در ظاهر کلی آدم‌ها دارد. مو با احاطه کردن صورت فرد، توجه بیننده را به نقطه کانون صورت یعنی چشم‌ها جلب می‌کند. مو همچنین کلیدهایی غیر شفاهی در مورد سن و شخصیت فرد ارایه می‌دهد: موهای بلند، پرپشت و زیبا یعنی اینجانب بسیار جوان و از نظر جسمی جذاب هستم و در مقابل طاسی، کم‌پشت شدن موها و خاکستری رنگ شدن آن‌ها هم مساوی است با بلوغ و سن بالا و پختگی و سوختگی و حتی ته‌گرفتگی در زندگی.

ریختن موهای سر می‌تواند تأثیرات عمیقی بر روی فرد بگذارد و کاری ‌کند که آدم از نظر روحی هم کرک و پر و پشم و پیلی‌اش بریزد. در حقیقت ریزش مو بر تصویر ذهنی فرد از خودش، سلامت روانی و حتی موفقیت شغلی تأثیرات منفی زیادی دارد. ریزش مو توجه بیننده را به پیشانی، پوست سر و شکل جمجمه جلب می‌نماید و در نتیجه حواس او را از مرکز صورت و چشم‌ها پرت می‌کند؛ لذا خیلی وقت‌ها مانع برقراری یک ارتباط صمیمی و مثبت با دیگران می‌شود. ریزش مو می‌تواند منبع نگرانی و اضطراب فوق‌العاده زیادی برای افراد باشد. در نتیجه آدم‌ها حاضرند زمان و هزینه بسیار زیادی را برای درمان ریزش مو خرج ‌کنند.

● موها و آدم‌ها

هر آدمی روی پوست سرش به طور میانگین ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تار مو دارد. هر مو دارای یک پیاز زنده به همراه یک سری خرت و پرت دیگر مثل غده چربی و عضله و ... است که زیر پوست قایم شده و به آن می‌گویند فولیکول؛ یک تنه از جنس بافت مرده هم دارد که از پوست بیرون زده است. سلول‌های پیاز مو به سرعت تقسیم می‌شوند و به سمت بالا مهاجرت می‌کنند تا به این ترتیب مو بلند و بلندتر ‌شود.

زندگی مو مثل خود آدمیزاد از سه مرحله کودکی (رشد)، بزرگسالی (بازگشت) و پیری (استراحت) تشکیل شده؛ منتها با این تفاوت که موها بیشتر عمرشان را در دوره کودکی طی می‌کنند.

اکثر فولیکول‌های مو در پوست سر (تقریباً ۹۰ درصدشان) در حال رشد یا اصطلاحاً در مرحله آناژن هستند که تقریباً ۱۰۰۰ روز طول می‌کشد و معمولاً در زنان طولانی‌تر از مردان است. مرحله بعدی یا کاتاژن همان مرحله بازگشت است که در آنِ واحد، کمتر از یک درصد فولیکول‌های مو در این مرحله قرار دارند. این مرحله بسیار کوتاه است (کمتر از ۲ هفته) و تا چشم به هم بگذارید تمام می‌شود و موها می‌روند توی فاز استراحت که تقریباً ۳ تا ۴ ماه طول می‌کشد و طی آن مو هیچ فعالیت، رشد یا بخار دیگری از خودش نشان نمی‌دهد. به طور متوسط ۵ تا ۱۰ درصد باقی‌مانده فولیکول‌های مو در مرحله استراحت یا اصطلاحاً تلوژن قرار دارند. در پایان مرحله تلوژن مو می‌ریزد ولی چون پیاز آن وجود دارد دوباره از اول در خواهد آمد.

در نتیجه پیر شدن و مرگ‌ موها، در هر روز تا ۱۰۰ عدد تار مو می‌ریزد که کاملاً طبیعی است اما اگر این ریزش به بیشتر از صد تا برسد، کم‌کم سرعت ریزش موها از درآمدنشان بیشتر می‌شود و فرد توی سراشیبی طاسی می‌افتد.

پس از همین حالا اگر توانستید حساب تک‌تک موهایی را که این طرف و آن طرف می‌ریزید داشته باشید تا ببینید تعدادشان طبیعی است یا نه. از آن‌جا که دانشمندان هم مثل شما خیلی حوصله‌ اضافی نداشته‌اند، راه ساده‌تری برای بررسی این مسأله پیدا کرده‌اند که یک تست ساده معروف به تست کشیدن مو (pulling) است. برای این تست باید شانه دندانه‌درشت یا اصلاً انگشت‌هایتان را لابلای موهایتان ببرید و به آهستگی موها را بکشید (باید حداقل یک دسته ۲۰ تایی از موهایتان را گرفته باشید). اگر با این کار بیشتر از ۵ عدد تار مو کنده شد، یعنی ریزش موهایتان بیشتر از حد طبیعی است.

● نکته به نکته، مو به مو

حتماً می‌خواهید بدانید علت ریزش مو دقیقاً چیست. مرد بودن یا مرد نبودن؛ مسأله این است. البته هیچ یک از دو جنس نمی‌توانند از مشکلات مربوط به ریزش مو فرار کنند. در زنان ممکن است حتی با کمترین ریزش مو ناراحتی روحی زیادی ایجاد شود زیرا کم‌مویی در زنان نادرتر است و جامعه هم که به «گیس بلند و زلف کمند» عادت کرده، آن را کمتر می‌پذیرد. می‌گویند کچل‌ها سه دسته‌اند:

▪ آن‌هایی که موهای جلوی سرشان می‌ریزد، خیلی فکر می‌کنند؛

▪ آن‌هایی که موهای پشت سرشان می‌ریزد، خوش‌تیپند؛

▪ آن‌هایی که هم موهای جلو و هم پشت سرشان می‌ریزد، خیلی فکر می‌کنند که خوش‌تیپند. البته در دنیای واقعی اوضاع کمی متفاوت است.

موی آقایان با الگوی مردانه می‌ریزد، یعنی اول دو تا ناحیه گیجگاهی و ناحیه فرق سر خالی می‌شوند و آن‌قدر گسترش پیدا می‌کنند تا به هم وصل شوند و دیگر مویی در بالای سر نماند. در این حالت موها به صورت کمربند باریکی در طرفین و پشت سر باقی مانده‌اند و اگر از بالا به کله نگاه کنید منظره نعل اسبی پیدا کرده‌اند. شاید به همین خاطر است که از قدیم می‌گفته‌اند کچل‌ها شانس دارند! ریزش مو در خانم‌ها معمولاً الگوی یکنواخت دارد، یعنی موهای همه جا به یک اندازه تُنُک می‌شوند؛ البته این تُنُک شدن گاهی در بالای سر مشخص‌تر است.

علت‌های متفاوتی برای ریزش مو وجود دارد. طاسی با الگوی مردانه یا به زبان پزشکی، آلوپسی آندروژنتیک (AGA)، شایع‌ترین علت ریزش مو در هر دو جنس است. طاسی با الگوی مردانه شتری است که در نهایت دم در خانه ۶۰ تا ۸۰ درصد از مردان می‌خوابد. البته در تقریباً ۲۰ درصد از مردان این شتر خیلی عجله دارد و حتی در زمان بلوغ مشکل ریزش مو وجود دارد. با گذشت سن، شتر مربوطه بیشتر و بیشتر خوابش می‌گیرد و به عنوان مثال تا سن ۳۰ سالگی ۳۰ درصد از مردان طاس می‌شوند و تا ۵۰ سالگی تقریباً ۵۰ تا ۶۰ درصدشان طاس هستند. در زنان ریزش مو دیرتر شروع می‌شود، ولی در آن‌ها هم خیلی شایع است. محض اطلاعتان ۴۰ درصد زنان ۷۰ سال به بالا دچار کم‌مویی و بی‌مویی هستند.

البته ریزش مو به نژاد هم ربط دارد:

سیاه‌پوستان یک‌چهارم سفیدها و نژاد زرد از جمله افغانی‌ها و مغول‌ها و ژاپنی‌ها هم یک‌سوم سفیدپوستان کچل می‌شوند. در این نژادها تقریباً مردی نمی‌بینیم که زیر ۴۰ سالگی طاس شده باشد.

پس طاسی با الگوی مردانه به سه عامل بستگی دارد: میزان هورمون‌های مردان (آندروژن‌ها) در بدن که هر چه بیشتر باشند مو بیشتر می‌ریزد؛ سن که هر که عمرش بیش، ریزش مویش بیشتر؛ و استعداد ژنتیکی که هم به نژاد ربط دارد و هم به میزان کچل بودن پدر و عموها و دایی‌ها و پدربزرگ‌ها. ریزش مو علت‌های دیگری هم دارد که شرحشان را می‌توانید در جدول بخوانید.

فیلمی هست به اسم «نسخه جادویی» که تلویزیون خودمان هم حداقل ۵ باری نشانش داده؛ همان فیلم که در آن نقاشی به نام سینیور بچه‌ها را اسیر کرده بود تا از موهای مدام در حال بلند شدنِ پسربچه قهرمان داستان، قلم موی نقاشی درست کنند. پدر این پسر بچه هم نقاش بود و وقتی که او به خاطر کچلی‌اش مدام در مدرسه مسخره می‌شد، برایش تابلویی کشید با نام «کچل زیباست» تا پسرک تسکین پیدا کند و با مشکلش کنار بیاید. واقعیت آن است که راه‌های مختلفی برای درمان ریزش مو وجود دارد، از داروها گرفته تا پوستیژ و نهایتاً انواع و اقسام روش‌های جراحی؛ اما همه این روش‌ها سختی‌ها، عوارض و هزینه‌هایی در بردارند و در بسیاری از موارد نمی‌توانند رضایت فرد را به طور صد درصد جلب کنند. به ادغان تمامی متخصصان، اولین و بهترین کار، کنار آمدن با مشکل است. این‌که یک جورهایی بپذیریم که کچل زیباست یا لااقل می‌تواند زیبا باشد. این‌که در سر عقل باید، بی‌مویی عار نیست؛ این‌که کم‌پشتی‌ موها را به حساب یک مشخصه ظاهری بگذاریم، مثل رنگ چشم، قد یا فرم بینی و لب‌ها؛ این‌که نگذاریم چنین مسأله بی‌اهمیتی به اعتماد به نفس ما لطمه بزند؛ این‌که این خصوصیت نامطلوب را با موفقیت در داشتن و کسبِ خیلی خصوصیت‌های مطلوب دیگر کمرنگ و بیرنگ کنیم و این‌که با آن منطقی و واقع‌بینانه برخورد کنیم.

● سبز خواهد شد، می‌دانم

خیلی از علت‌های ریزش مو که در جدول ذکر شدند، با درمان دارویی قابل برطرف شدن هستند و فقط می‌ماند ریزش مو با الگوی مردانه؛ که اتفاقاً اصل ماجرا همان است.درمان‌های موضعی و خوراکی فراوانی برای ریزش مو با الگوی مردانه وجود دارند که ادعا می‌شود موها را مجدداً رشد می‌دهند، به طور تضمینی شما را به شکل هیپی‌ها در می‌آورند و دنیا را گلستان می‌کنند؛ از جمله انواع داروهای سنتی، گیاهی، چینی و هندی، معجون‌ها، رژیم‌های تغذیه‌ای شفابخش، ویتامین‌ها و مکمل‌ها و ... . اما از بین همه این داروها فقط دو داروی ماینوکسیدیل (روگایین) و فیناستراید (پروپِشیا)، از لحاظ بالینی تأثیری اثبات‌شده در پیشگیری از ریزش موی بیشتر و تقویت رشد مو در آینده دارند. هر دوی این داروها با تأثیر بر چرخه رشد مو، منجر به افزایش طول و قطر موهای موجود می‌شوند.

ماینوکسیدیل که به صورت موضعی روزی ۲ بار در محل ریزش موهای سر روی پوست مالیده می‌شود یک ماده گشادکننده عروق و در اصل ضد فشار خون بالا است که بعدها فهمیده‌اند خاصیت رشد مو دارد. ماینوکسیدیل موضعی با دو غلظت ۲ درصد و ۵ درصد در تمام دنیا از جمله ایران در دسترس است و هم مردان و هم زنان می‌توانند از آن استفاده کنند. ماینوکسیدیل ۲ درصد اگر یک سال هر روز استفاده شود، منجر به رشد مجدد مو در تقریباً ۳۰ درصد افراد می‌شود و در ۷۰ درصد باقی‌مانده هم پیشرفت ریزش مو را متوقف یا به صورت قابل ملاحظه‌ای کند می‌کند.

مطاسفانه، حفظ این موهای جدید به استفاده مداوم از ماینوکسیدیل بستگی دارد، یعنی ماینوکسیدیل را باید الی‌الابد استفاده کرد. زمانی که درمان قطع شود، نه تنها موهای اضافه‌شده از دست می‌روند، بلکه سرعت‌ ریزش مو آن‌قدر زیاد می‌شود که وضعیت موهای فرد ظرف مدت ۳ تا ۴ ماه درست مثل آن‌هایی می‌شود که اصلاً از ماینوکسیدیل استفاده نکرده‌اند. در کسانی که مصرف ماینوکسیدیل را ادامه می‌دهند، حداکثر اثر، تقریباً پس از یک سال به دست می‌آید و پس از آن پیشرفت موها کُند می‌شود تا این‌که سرانجام در میزان خاصی ثابت می‌ماند.

عوارض جانبی همراه با مصرف موضعی ماینوکسیدیل بسیار ناچیز و محدود به تحریک پوست سر در کمتر از ۵ درصد افراد است. رشد بیش از حد مو (هیپرتریکوز) خارج از نقطه استعمال دارو (برای مثال در ناحیه ابروها، صورت، گوش‌ها، دست‌ها و ریش) بر اثر شُرَه کردن دارو به این نواحی، بیشتر در خانم‌ها دیده می‌شود. در کل، اشکال اصلی ماینوکسیدیل آن است که خیلی حوصله می‌خواهد. بهترین حالت آن است که سر یک رفیقِ شفیقِ درست‌پیمان و یار گرمابه و گلستان چنان شیره بمالید که از این‌که تا آخر عمر صبح و شب این محلول چرب و الکلی را روی کله‌تان بمالد، حالش به هم نخورد. فیناستراید (پروپشیا) یک قرص است که جلوی تبدیل تستوسترون (هورمون اصلی مردانه) را به دی‌هیدرو تستوسترون (DHT) می‌گیرد. DHT همان ماده‌ای است باعث ریزش مو با الگوی مردانه می‌شود.

اگر دو سال تمام روزی یک عدد قرص یک میلی‌گرمی فیناستراید بخورید، پس از یک‌سال ۴۸ تا ۶۵ درصد احتمال دارد که موهای سرتان حفظ شود یا افزایش پیدا کند؛ پس از دو سال این احتمال به ۶۶ تا ۸۰ درصد هم می‌رسد. البته مثل ماینوکسیدیل، برای حفظ موهای جدید لازم است که درمان را تا ابد ادامه دهید و هر روزه لقمه‌ای از درآمدتان را توی حلقوم شرکت‌های سازنده بریزید. شرکت‌های سازنده ماینوکسیدیل و فیناستراید عمری توی کار ضایع کردن همدیگر و تعریف از برتری‌های محصول خودشان بودند تا این‌که برای چاپیدن مضاعف مشتریان آشتی نموده، طی مطالعاتی ثابت کردند که اگر این دو تا ماده را با هم مصرف کنید اثر هم را تقویت هم می‌کنند.

عوارض سوء فیناستراید عبارتند از کاهش میل جنسی، اختلال کارکرد نعوظی و کاهش حجم انزال که درست است خیلی حیاتی به نظر می‌رسند اما فقط در یک تا دو درصد افراد تحت درمان دیده شده‌اند و با قطع دارو هم برطرف می‌شوند. برخی مطالعات جدید معتقدند که این‌ها همه توطئه استکبار است که نمی‌خواهد آب‌خوش از گلوی کچل‌ها پایین برود و فیناستراید اصلاً‌ چنین عوارضی ندارد. البته یادتان باشد فیناستراید فقط مال مردهاست و حسن‌کچل نباید از این قرص به زری‌کچل هم بدهد و گرنه بچه‌شان- تقی- علاوه بر کچلی‌، مَچَل و کج‌وکوله هم خواهد شد.

● باد ما را خواهد برد

همان‌طور که دیدیم داروهای ضد ریزش مو بیشتر به درد آن‌هایی می‌خوردند که ریزش موهایشان تازه شروع شده یا هنوز منطقه وسیعی را گرفتار نکرده است. کسی که در طاسی به درجات و مقامات بالا رسیده اگر روزی ۵ بار توی استخر ماینوکسیدیل شنا بکند و به جای غذا فیناستراید بخورد، اگر حتی ۱۰۰ تار موی کرکی هم روی کله‌اش در بیاید، مجبور خواهد بود به خاطر خنده‌دار بودن این منظره، همان چند تا شوید را هم درو کند. و ایضاً همان‌طور که در مصاحبه خواندیم، در کسانی با این درجه طاسی، جراحی‌های ترمیم مو هم چندان فایده‌ای نخواهد داشت. لذا به این افراد توصیه می‌شود از یکی از آسان‌ترین و ارزان‌ترین راه‌ها یعنی کلاه‌گیس یا پوستیژ استفاده کنند؛ که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل‌ها.

امروزه پیشرفت‌های زیادی در صنعت کلاه‌گیس پدید آمده که می‌توانند ظاهری طبیعی به مو بدهند و واقعاً غیر قابل تشخیص باشند. کلاه‌گیس‌ها خودشان سه نوع اصلی دارند: بافه‌های مو، پوستیژهای تکه‌ای و کلاه‌گیس‌های کامل. الیاف مورد استفاده در این وسایل ممکن است از موی انسان، الیاف مصنوعی یا ترکیبی از این دو باشند. کلاه‌گیس‌ها را می‌نوان بر اساس وضعیت، جهت و رنگ موهای هر فرد تغییر داد (به قول امروزی‌ها customize کرد) تا ظاهر قضیه کاملاً طبیعی باشد. مهم‌تر از خود کلاه‌گیس، امروزه روش‌های مناسبی برای تثبیت کلاه‌گیس از چسب‌های قوی تا کلیپس و چسباندن پوست ایجاد شده‌اند تا ترس قدیمی کلاه‌گیس به سرها را تا حد زیادی تخفیف دهند. ساختن کلاه‌گیس تنها روش ترمیم مو است که بالتبع به دنیای پزشکی ربطی ندارد و آن را باید در سالن‌های زیبایی پیدا کنید؛ فقط مواظب باشید سازنده کلاه‌گیستان کوررنگ نباشد.

● گذشتگان کاشتند، ما بهترش را می‌کاریم

روش قدیمی کاشت مو که هنوز هم با تغییراتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، روش FIT (تکنیک جداسازی فولیکولی) است. مبنای این روش استفاده از پانچ است. پانچ وسیله استوانه‌ای فلزی است که در حدود سی، ‌چهل سال پیش قطری به اندازه لوله خودکار داشت. جراح این پانچ را وارد پوست سر می‌کرد و یک ناحیه‌ی دایره‌ای شکل از پوست را بیرون می‌کشید. روی این قسمت حدود بیست، ‌سی تار مو چسبیده بود که یک دسته‌ی بزرگ مو محسوب می‌شد. بعد با همان پانچ پوست جلوی سر را سوراخ می‌کرد و آن تکه را همان‌جا می‌کاشت.

کاشت مو به روش پانچ باعث به وجود آمدن منظره‌ای می‌شد که به نمای موی عروسکی معروف بود. یعنی به دلیل آن‌که قسمت کاشته‌شده در حین التیام جمع می‌شد و از موهای اطراف فاصله می‌گرفت، بیمار صاحب موهایی دسته‌دسته شبیه موی عروسک یا موهای مسواک می‌شد. این منظره غیر طبیعی حتی از فاصله دور هم توی ذوق می‌زد.

متخصصانی که طرفدار این روش‌اند در چند سال اخیر سعی کردند اشکالات این روش را اصلاح کنند. در نتیجه پانچ‌های مورد استفاده را بسیار ظریف‌تر کردند به طوری که وقتی توی پوست سر فرو می‌رود و بیرون می‌آید یک خانواده مو یا همان واحدهای فولیکولی شامل یک تا چهار تار مو را بیرون بکشد. بعد با همان پانچ‌ها پوست جلوی سر را سوراخ و موها را می‌کارند. این روش در دنیا بسیار کم انجام می‌شود چون معایبی دارد و برای بیمار هم مشکلاتی را به وجود می‌آورد. از جمله این‌که بیمار باید کل موهای سرش را با شماره ۲ کوتاه کند تا جراح نسبت به موهایی که می‌خواهد بردارد دید داشته باشد و بسیاری از بیماران این را نمی‌پذیرند. به علاوه، این عمل بسیار طولانی و زمان‌بر است و در یک جلسه پنج، شش ساعته بیش از ۲۰۰ واحد مو نمی‌توان کاشت و مریض باید دو سه بار در هفته مراجعه کند تا عملش تمام شود. اضافه بر این، چون جراحی بسیار طولانی است معمولاً اثرات بی‌حسی از بین می‌رود و مریض درد می‌کشد.

روش FIT نتیجه‌ی خوبی هم ندارد چون پانچ‌ها باید خیلی ظریف باشند و اگر در آوردن موها زیر میکروسکوپ و ذره‌بین انجام نشود، بسیاری از موها هنگام برداشتن آسیب می‌بینند و له می‌شوند. در نتیجه اگرچه ظاهراً بیرون می‌آیند و کاشته هم می‌شوند اما در عمل نزدیک به ۵۰ درصد موها پیوند نمی‌خورند و از بین می‌روند.

اشکال دیگر روش FIT این است که اگر تعداد پیوندها زیاد باشد، پشت سر خالی می‌شود. با وجود تمام این معایب کسانی که هنوز کاشت مو را به این روش انجام می‌دهند، برای تبلیغ این روش از اصطلاحاتی مثل «بدون جراحی» و «بدون بخیه» استفاده می‌کنند چون برخلاف روش FUT در این روش برش جراحی زده نمی‌شود ولی در اصل هر جلسه بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ سوراخ در پوست سر ایجاد می‌شود که خونریزی و درد هم دارد.

روش FIT فقط در بعضی موارد برای جاهایی که تعداد کمی مو می‌خواهد مثل ترمیم گوشه‌ ابرو کاربرد دارد. البته این روش برای ایجاد خط جلوی مو هم خیلی مناسب است، به شرط آن‌که فقط این خط را به روش FIT ایجاد کنیم و برای بقیه سر FUT را به کار ببریم. همچنین خط جلوی مو نباید ناگهان شروع شود و باید در محدوده نیم تا یک سانتی‌متری قبل از آن تعدادی موهای کرکی به روش FUT ظریف (واحدهای فولیکولی دارای یک تار مو) هم بکاریم تا نتیجه طبیعی‌تر به نظر برسد.

● یک دسته در آر، دانه‌دانه بکار

FUT (پیوند واحد فولیکولی مو) روش اصلی و استاندارد طلایی کاشت مو در تمام دنیاست. قبل از ابداع این روش متخصصان تصور می‌کردند که موها به صورت تک‌تک از منافذ پوست بیرون می‌آیند ولی حدود ده، پانزده سال پیش متوجه شدند که موها در قالب دسته‌های کوچکی شامل یک تا حداکثر چهار تار مو می‌رویند. آن‌ها فهمیدند که اگر موها را به همین حالت یعنی به صورت دسته‌های کوچک چندتایی بکارند نتیجه بسیار نزدیک به حالت طبیعی و غیر قابل تشخیص خواهد شد. چون تمامی ساختارهای حمایتی مو از جمله غدد سباسه، چربی زیر پوست و یک باند فیبری که اطراف فولیکول را فرا گرفته، کاملاً سالم و دست نخورده باقی می‌مانند.

در روش FUT یک نوار پوستی واحد به عرض ۸/۰ تا ۵/۱ سانتی‌متر و طول ۸ تا ۳۰ سانتی‌متر از پشت سر برداشته می‌شود. این نوار پوستی را به گرافت‌های کوچک، یعنی همان واحدهای فولیکولی یا دسته‌های مو شامل یک تا چهار تار مو تقسیم می‌کنند. سپس این گرافت‌ها را در منافذی که قبلاً در پوست جلوی سر ایجاد کرده‌اند می‌کارند. پیش از این کار، پوست ناحیه جلوی سر را به مربع‌های ۱×۱ سانتی‌متر خط‌کشی می‌کنند تا به طور متوسط ۲۰ تا ۴۰ واحد فولیکولی در هر مربع کاشته شود (در پوست طبیعی ناحیه پس سر که نوار برداشته می‌شود، حدود به ۱۰۰ واحد فولیکولی در هر سانتی‌متر مربع وجود دارد). خرد کردن نوار پوستی حتماً باید زیر میکروسکوپ انجام شود تا گرافت‌ها به صورت سالم بیرون بیایند و راندمان کار بالا برود. در بعضی از انستیتوهای کاشت مو این کار بدون میکروسکوپ انجام می‌شود که کار صحیحی نیست. FUT واقعی نیازمند یک تیم جراحی بزرگ و دستگاه‌های میکروسکوپی مجهز است. یادگیری تکنیک‌های این روش نیاز به کسب مهارت و تجربه‌ فراوانی دارد.

● پیوندتان مبارک

در دو سال گذشته نوع جدیدی از پیوند مو معروف به برداشتن گرافت‌های واحد فولیکولی به صورت منفرد یا تکنیک FUE (خارج کردن واحد فولیکولی) حسابی توی بورس آمده است. حسن این نوع پیوند نسبت به FUT آن است که اسکار (جای زخم) خطی در محل دهنده آن‌چنان که در روش‌های برداشتن نوار اتفاق می‌افتد، وجود ندارد. به نظر می‌رسد این تکنیک مشابه تکنیک قدیمی گرافت پانچی باشد که در آن از یک پانچ کوچک با لبه‌های مشخص (معمولاً به قطر ۱ میلی‌متر) برای بریدن یک واحد فولیکولی استفاده می‌شد؛ به همین خاطر گاهی به این روش FUE/FIT می‌گویند. اما فرقش این است که در این روش از پانچ‌های کور استفاده نمی‌شود و تحت بزرگنمایی عدسی یا به وسیله میکروسکوپ جراحی برش‌هایی کوچک در پوست ایجاد می‌گردد. سپس واحد فولیکولی ظریف خارج می‌شود، طوری که به فولیکول‌های اطراف آسیبی نرسد. سپس گرافت‌ها داخل شکاف‌های از قبل آماده‌شده ناحیه جلوی سر گذاشته می‌شوند (یعنی اصلاً از پانچ استفاده نمی‌شود) ولی همه برش‌ها آن‌قدر ظریف و مینیاتوری هستند که تقریباً هیچ جایی باقی نمی‌گذارند. در حال حاضر فقط بعضی از جراحان این تکنیک بسیار خسته‌کننده و گران‌قیمت را انجام می‌دهند. این روش معمولاً‌ تنها روی آن دسته از بیماران انجام می‌شود که فکر می‌کنند در آینده ممکن است بخواهند کل سرشان را بتراشند یا نمی‌خواهند هیچ جای زخمی داشته باشند. این‌که این روش در آینده زیاد انجام شود یا کم و این‌که آیا بتواند جای FUT را بگیرد یا نه، به جراحان پیشرو در این حیطه بستگی دارد که بتوانند با انجام تغییراتی آن را به روشی کارا و دارای صرفه اقتصادی تبدیل کنند.

● حکایت آن آقا که پوستش کوچک بود

آقایی با دوستش به مسافرت رفته بود. آخر شب که شد به دوستش گفت: «چرا نمی‌ری بخوابی؟» دوسش گفت: «آخه پوستم کوچیکه.» آقاهه خیلی سر در نیاورد و پس از کلی اصرار دوستش را که مدام می‌گفت: «آخه پوستم کوچیکه»، راضی کرد برود دراز بکشد و بخوابد.

صبح که بلند شد و دید افتضاح بدی به بار آمده، توضیح شنید که: «من که گفتم پوستم کوچیکه.» و بدین ترتیب آن آقا فهمید کسانی را که پوست‌کشیِ سنگینی کرده‌اند، نباید به حالت درازکش درآورد چون پوستشان در بعضی قسمت‌ها کم می‌آید و حالا خر بیار و باقالی‌ بار کن.

این مثال (و بسیاری لطیفه‌های غیر قابل تعریفِ دیگر) نشان می‌دهد که عموم مردم چقدر از جراحی‌های پوست‌کشی می‌ترسند. از قدیم، جراحی‌های جمع کردن پوست سر یکی از روش‌های ساده و رایج برای درمان طاسی بوده‌اند. در این روش‌ها بسته به منطقه و وسعت طاسی، پوست طاس را می‌برند و بعد پوست قسمت‌های مودار اطراف را به هم نزدیک می‌کنند و می‌دوزند، انگار نه انگار که از اول منطقه طاسی هم وجود داشته. فی‌الواقع با این کار شما صورت مسأله را پاک می‌کنید. مشخص است که این روش برای طاسی‌های کوچک مناسب است، نه آن گنده‌منده‌ها. مثلاً در کسی که بیشتر سرش طاس است و فقط یک نوار مو در پست سرش دارد، نمی‌شود کل پوست بالای سر را برداشت و ناحیه مودار پشت سر را کشید و به پوست پیشانی بخیه کرد. البته جراح‌های پلاستیک تا حدودی کلک‌هایی برای غلبه بر مشکل کم آمدن پوست دارند، اما نه برای پوست‌کشی‌های به این شدت. البته این روش‌ها هنوز در بعضی از بیماران (به خصوص خانم‌ها) بهترین کار هستند. مثلاً در کسانی که جلوی موهایشان ریخته و از طرفی می‌خواهند چین و چروک پیشانی‌شان را هم عمل کنند یا ابرویشان را بدهند بالا، با جراحی‌های جمع کردن پوست سر با یک تیر دو نشان را می‌زنند و با تکنیک‌های جدید جای زخمشان هم اصلاً نمی‌ماند. البته این جراحی‌ها هم عوارض منحصر به فرد و خاص خود را دارند از جمله جهت‌دهی نامناسب موها، کاهش بسیار شدید تراکم مو و باقی‌ ماندن جای برش‌ها در بعضی موارد.

● سرم را سرسری مفلاپ ای استاد موکاری

جراح‌های پلاستیک حربه‌ای دارند به نام فلاپ (flap) -یا به زبان خودمان «زبانه»- که هر جا کم می‌آورند، آن را رو می‌کنند. فرق فلاپ با پیوند (گرافت) این است که در پیوند، تکه پوست را به طور کامل بر می‌دارند و می‌گذارند یک جای دیگر اما در فلاپ پوست از سه طرف بریده می‌شود و در جای جدید می‌چسبد اما هنوز از یک طرف به محل اصلی اتصال دارد و به همین خاطر احتمال گرفتنش از پیوند بیشتر است. جراحی فلاپ برای ترمیم مو معمولاً از چند مرحله جراحی تشکیل شده که طی آن‌ها با برش‌هایی در ناحیه گیجگاه یا پشت سر، تکه‌های بزرگی از پوست همراه با موی این مناطق را به بالا و جلوی سر منتقل می‌کنند. این جراحی‌ها علاوه بر احتمال جهت‌دهی نامناسب موها، چون برش‌های بزرگی دارند، اسکار (جای زخم)های بزرگی هم ایجاد می‌کنند. لذا برای افراد معمولی دچار ریزش مو چندان مناسب نیستند و بیشتر به درد کسانی می‌خورند که بر اثر سوختگی یا سانحه بخشی از پوست سر و موهایشان آسیب دیده باشد. به اذعان همه متخصصان، هنوز که هنوز است، بهترین روش ترمیم مو همان پیوند واحد فولیکولی مو (FUT) است که در ایران هم سال‌هاست انجام می‌شود.

● دلم روشن است، بیا روشنایی بکاریم

این‌طور که بویش می‌آید، آینده مال کچل‌هاست. کچل‌ها و کچل‌دوستان بسیاری در گوشه‌گوشه دنیا برق کله‌هایشان را گذاشته‌اند روی هم و دارند تند و تند دست به اختراع و اکتشاف می‌زنند تا دنیا را به جایی دوست‌داشتنی‌تر و پرپشت‌تر از همیشه تبدیل کنند. سه تا از اساسی‌ترین روش‌های درمانی که احتمالاً در آینده غُلغُله خواهند کرد، این‌ها هستند: (بیت: کچل‌، نکار، بهار می‌آد/ گرافت مصنوعی و تکثیر فولیکول و سلول ریشه‌ای می‌آد).

● هزار نکته باریک‌تر از مو پس کو؟

معلم کلاس پنجممان می‌گفت به چشم خودش دیده که یکبار آمریکایی‌ها قلمی نازک‌تر از مو درست کردند و فرستادند برای ژاپنی‌ها تا پوزشان بخورد. ژاپنی‌ها توی این قلم را سوراخ کردند و یک مغزیِ ۴۸ رنگه تویش انداختند و رویش حک کردند: Made in Japan.

در اقدامی مشابه، اخیراً ژاپنی‌ها موهایی مصنوعی از جنس نخ بخیه با روکش نقره ساخته‌اند و به جای این‌که بخواهند از جایی موی آدمیزاد گیر بیاورند همین‌ها را پیوند می‌کنند توی پوست سر. گرافت‌های مصنوعی مو که اولین بار در ۱۹۷۲ در ژاپن توسط یامادا و فوکوتا اختراع شدند، امروزه در بسیاری از کشورها به عنوان یک درمان جایگزین قابل قبول برای ریزش مو به کار می‌روند. روکش نقره‌ای این موهای مصنوعی به خاطر گرفتن پول زیاد از ملت یا بچه‌پولداربازی و پز دادن نیست بلکه مثل کاربرد یون نقره در یخچال‌ها و ماشین‌های لباسشویی ژاپنی، خواص ضد باکتریایی دارد. این روش فعلاً معایبش بر منافعش می‌چربد، از جمله:

خطر دایمی عفونت و اسکار (جای زخم)های رو به پیشرفت، چون بدن نسبت به این اجسام خارجی واکنش نشان می‌دهد. علاوه بر این، الیاف مو در این روش را اگر از نزدیک بررسی کنیم، ظاهر غیر طبیعی دارند. تازه، فرد باید هر ماه ویزیت شود و مدام لازم می‌شود که گرافت‌های قبلی را در بیاورد و گرافت‌های جدید بکارد. اداره نظارت بر غذا و داروی آمریکا (FDA)، هم به خاطر این عوارض و دردسرها و هم به خاطر گرفتن انتقام آن قلم ۴۸ رنگه Made in Japan، هرگز استفاده از گرافت‌های مصنوعی را در ایالات متحده تأیید نکرده است. اما از ژاپنی‌ها بعید نیست که بتوانند در آینده معایب این روش را برطرف کنند.

● ز هر تخم برخاست هفتاد تخم

یک متخصص مو که از بچگی دوست داشت مهندس کشاورزی شود و گل و گیاه پرورش بدهد و شعر سهراب سپهری بخواند ولی والدینش به زور فرستاده بودندنش رشته پزشکی، یک روز صبح از خواب بیدار شد و گفت: «اگر پیاز لاله را می‌شود تکثیر کرد، گل شبدر (استعاره از مو) چه کم از لاله قرمز دارد؟» او نشان داد که اگر فولیکول مو را از طریق غلاف آن، افقی برش بدهند دو قسمت مجزای ایجادشده هر کدام جداگانه به رشد خود ادامه می‌دهند. بنابراین یک گرافت واحد فولیکولی مو احتمالاً می‌تواند به دو یا حتی بیشتر از دو گرافت دارای قابلیت حیات تبدیل شود. در نتیجه با یادی از مرحوم واتوواتو، هر واتو تبدیل به هزاران واتو می‌شود و تعداد گرافت‌های دهندة موجود به صورت چشمگیری افزایش می‌یابد. این طوری شاید بتوان با برداشتن تنها ۵ واحد فولیکولی مو از پشت سر (که به اندازه کندن یک مو از خرس هم نیست)، کویر برهوت جلو و بالای سر را، که حتی به اندازه توندرا گلسنگ هم تویش عمل نمی‌آید، به یک جنگل انبوه استوایی تبدیل کرد.

● با مسائل ریشه‌ای برخورد کنیم

این‌طور که علم پزشکی پیش می‌رود (به‌خصوص با عنایت به دستاوردهای تکان‌دهنده دانشمندان ایرانی) به زودی به جایی می‌رسیم که همه مسائل به طور ریشه‌ای و با سلول‌های ریشه‌ای درمان شود. مثلاً اگر بیست سال بعد به یک عطاری سر بزنید، می‌شنوید که: «افسرده‌ای؟ نیم‌مثقال سلول ریشه‌ای دم کن و با چند قطره عرق افسنطین ناشتا بخور.» اگر روزی پای سلول‌های ریشه‌ای و همانندسازی (کلونینگ) و از این‌جور قرتی‌بازی‌ها (و حتی دستکاری ژنتیکی ژن‌های طاسی قبل از تولد) به عرصه ترمیم مو باز شود، نسل آدم‌های طاس برای همیشه ور خواهد افتاد. سلول‌های ریشه را می‌توان به راحتی با تعداد بسیار بالا تکثیر کرده، بدون نیاز به جراحی با سرنگ‌های مخصوص زیر پوست سر تزریق کرد تا بدون هیچ عارضه و نگرانی از طاسی مجدد، تمامی پیرپسرها امکان ازدواج پیدا کنند و طاسی آن‌قدر نادر و عجیب و غریب شود که قهرمانان هالیوود بیشتر از تیپ یول برایز انتخاب شوند تا تام کروز.

● هزینه کاشت مو

جراحی کاشت مو در کل دنیا، جراحی پرهزینه‌ای به حساب می‌آید. در کشورهای اروپایی و آمریکا، به ازای کاشت هر گرافت ۷ تا ۱۰ دلار دریافت می‌کنند به اضافه‌ دستمزد جداگانه‌ای برای جراح. هر عمل جراحی کاشت مو به طور متوسط ۴ تا ۵ میلیون تومان هزینه دارد که گاهی تا ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان هم می‌رسد. اما در ایران هزینه جراحی تقریباً‌ یک‌دهم این مبلغ تمام می‌شود. چیزی حدود ششصد، هفتصد هزار تومان که بر اساس تعداد گرافت‌های کاشته‌شده متغیر است و البته گاه به ۵/۲ میلیون تومان هم می‌رسد.

iranew.blogfa.com

نویسنده: محمد لطیفی