دو دام شیطان

نیکی کردن به برادران دینی، از جمله مواردی است که ائمه اطهار(ع) روی آن تأکید فراوان کرده‌اند و روایات متعددی در این زمنیه وجود دارد. امام صادق(ع) می‌فرماید: "یابن جندب ان للشیطان …

نیکی کردن به برادران دینی، از جمله مواردی است که ائمه اطهار(ع) روی آن تأکید فراوان کرده‌اند و روایات متعددی در این زمنیه وجود دارد. امام صادق(ع) می‌فرماید: "یابن جندب ان للشیطان مصائد یصطاد بها فتحاموا شباکه و مصائده قلت یابن رسول الله و ما هی؟ قال اما مصائده فصد عن برّ الاخوان و اما شباکه فنوم عن قضاء الصلوات التی فرضها الله اما انه ما یعبدالله بمثل نقل الاقدام الی برّ الاخوان و زیارتهم ویل للساهین عن الصلوات النائمین فی الخلوات المستهزئین بالله و آیاته فی الفترات" شیطان دام‌هایی دارد که به وسیله آنها انسان‌ها را صید می‌کند.

از بزرگ‌ترین، عمومی‌ترین و مؤثرترین دام‌هایی که شیطان برای آدمیزاد می‌گستراند، یکی این است که انسان را از خدمت کردن به دیگران، بویژه برادران دینی خود باز می‌دارد، دوم آن که کاری می‌کند تا انسان نمازهایش را به موقع نخواند.

انسان ممکن است با انجام دادن واجبات و فرایض دینی خود فکر کند که به طور کامل به وظیفه‌اش عمل کرده است، در حالی که رفع نیازهای مادی و معنوی برادران ایمانی نیز در حد توان از جمله وظایف دینی مسلمانان می‌باشد. خصوصاً افرادی که فعالیت خاصی مثل تحصیل، تدریس، نویسندگی و... را انجام می‌دهند، باید بدانند که وظایفی هم نسبت به دیگران، از جمله اقوام، همسایه‌ها، و دوستان دارند، اما متأسفانه این گونه افراد به دلیل تمرکز روی یک فعالیت خاص، کمتر به این نکته توجه دارند و از انجام این وظیفه مهم غافل‌اند. این غفلتی است که اولا، مقدمات آن را شیطان فراهم می‌کند؛ ثانیاً، به ما القا می‌کند که اصلا چیزی نداری که بخواهی به دیگران کمک کنی؛ ثالثاً، ما را نسبت به نیازهای دیگران بی‌تفاوت می‌کند؛ یعنی حالتی را در ما ایجاد می‌کند که با خود بگوییم به من ربطی ندارد که دیگران نیاز دارند یا ندارند، یا می‌گوییم من زحمت کشیده‌ام و به اندازه رفع نیاز خودم چیزی را به دست آورده‌ام، آنها هم بروند زحمت بکشند تا محتاج دیگران نباشند.

حضرت در ادامه می‌فرماید: هیچ عبادتی بالاتر از این نیست که انسان در راه کمک کردن به برادران دینی خود قدمی بردارد، حتی اگر هم در این راه موفق به رفع نیاز آنها نگردد. نه تنها احسان و خدمت به برادران دینی بالاترین عبادت است، بلکه دیدار دوستان، البته اگر برای خدا باشد، نیز بالاترین عبادت است.

از دیگر دام‌های شیطانی، بازداشتن انسان از خواندن نماز اول وقت است. آنچه انسان را مستقیماً در مسیر تقرب الی الله به پیش می‌برد، نماز است. نماز رابطه مستقیم بنده با خالق است. از جمله مسائلی که باعث می‌شود انسان نتواند به درستی از نمازش استفاده کند، زیاد خوابیدن، دیر خوابیدن و بد خوابیدن است. وقتی انسان دیگر اهتمامی به خواندن نماز اول وقت نداشته باشد، نسبت به مسائل دین نیز بی‌اعتنا می‌‌شود و کم کم کارش به جایی می‌رسد که با دیده تمسخر به مناسک دینی می‌نگرد: "ثم کان عاقبه الذین اساؤا السوای ان کذبوا بآیات الله و کانوا بها یستهزئون؛ سرانجام کار آنان که به اعمال زشت و کردار بد پرداختند این شد که کافر شده و آیات خدا را تکذیب و تمسخر کردند"(روم:۱۰). اگر خدای ناکرده انسان در این مسیر خطرناک قرار گرفت و نسبت به نماز بی‌اهمیت شد، در واقع با این کار مقدمات کافر شدن خود را فراهم ساخته است.

از جمله دلایل بی اعتنایی به دین و تمسخر آن، قرار گرفتن انسان در محیطی است که در آنجا عوامل انحراف و دنیاگرایی زیاد است به گونه‌ای که آیات الهی کمتر به گوش می‌رسد، موعظه کمتر است و دسترسی به استاد و مربی مشکل است. قرآن کریم در مورد کسانی که عهد خدا و سوگند خود را به بهایی اندک می‌فروشند، می‌فرماید: "اولئک لا خلاق لهم فی الآخره و لا یکلمهم الله و لا ینظر الیهم یوم القیامه و لا یزکیهم و لهم عذاب الیم؛ اینان را در دار آخرت بهره‌ای نیست و خدا از خشم با آنها سخن نگوید و به نظر رحمت در قیامت بدان‌ها ننگرد و از پلیدی گناه پاکیزه نگرداند و آنان را (در جهنم) عذاب دردناک خواهد بود"(آل‌عمران: ۷۷).

جواد پوریا