تأثیر دیابت بر پوست و ناخن

عوارض پوستی دیابت در گفت وگو با دکتر مجتبی امیری متخصص پوست

هر سال ۱۴ نوامبر (۲۳ آبان)، روز جهانی دیابت است. روز جهانی دیابت امسال با شعار «مراقبت دیابت برای همه» برگزار می‌شود. افزایش آگاهی جوامع محروم و گروه‌های آسیب‌پذیر که به مراقبت بهداشتی دسترسی ندارند، هدف اصلی اجرای برنامه‌های آموزش عمومی دیابت در این روز است...

امروزه ۳۶۶ میلیون نفر در سراسر جهان به دیابت مبتلا هستند و بیش از ۸۰ درصد مرگ‌ومیر در اثر ابتلا به دیابت در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد. پیش‌بینی می‌شود تعداد موارد ابتلا به دیابت که در سال ۲۰۰۸، حدود ۸ نفر در هر هزار نفر بود، بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۳۰ به ۱۵ نفر در هر هزار نفر افزایش پیدا کند.

در کنار تمام عوارض دیابت، برخی دیابتی‌ها از عوارض پوستی نیز رنج می‌برند که در این مورد گفت‌وگویی با دکتر مجتبی امیری، متخصص پوست و استادیار دانشگاه انجام داده‌ایم.

▪ دیابت باعث بروز چه عوارضی می‌شود؟

دیابت بیماری‌ای است که با گذشت زمان می‌تواند به قلب، رگ‌های خونی، چشم‌ها، کلیه‌ها، اعصاب و پوست آسیب برساند. همچنین ابتلا به این بیماری، احتمال خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد. از طرفی همراه با کاهش جریان خون، اختلال حسی در پاها، احتمال بروز زخم پا و قطع عضو احتمالی افزایش می‌یابد.

▪ چرا افراد مبتلا به دیابت دچار عوارض پوستی می‏شوند؟

یکی از عوارض بیماری دیابت ناشی از ضعیف‌شدن سیستم ایمنی بدن است. با

ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، احتمال بروز عفونت‏ها و ضایعه‌های پوستی افزایش می‏یابد. دیابت همچنین ممکن است با انواع متفاوتی از تظاهرات پوستی همراه باشد. کنترل قند خون می‌تواند از برخی از این تظاهرات پوستی جلوگیری یا به درمان آنها کمک کند. تاثیرات ناشی از بیماری دیابت بر پوست به شدت بیماری و مدت زمان ابتلای فرد به دیابت بستگی دارد. هرچه شدت بیماری و میزان قندخون بالاتر باشد، شاهد بروز تظاهرات پوستی بیشتری در این بیماران خواهیم بود.

▪ میزان شیوع تظاهرات پوستی در بیماران مبتلا به دیابت چقدر است؟

دیابت یکی از بیماری‌های شایع جامعه است که عوارض آن همه اعضای بدن از جمله پوست را درگیر می‌کند. تقریبا تمام بیماران مبتلا به دیابت در نهایت دچار عوارض پوستی می‌شوند.

▪ شایع‏ترین تظاهرات پوستی در افراد مبتلا به این بیماری چیست؟

خشکی پوست، یکی از تظاهرات نسبتا شایع بین بیماران مبتلا به دیابت است که هرچه سن بالاتر باشد، شدت خشکی پوست بیشتر می‌شود. معمولا افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، پوست بسیار خشکی دارند و برخی محققان، خارش را مهم‌ترین علامت پوستی بیماری‌ دیابت می‌دانند. یکی دیگر از تظاهرات پوستی دیابت، نکروبیوزیس لیپوئیدیکاست؛ برجستگی پلاک شکلی در ناحیه قدام ساق پا که معمولا زردرنگ است. تاول دیابتی هم اغلب در افراد مبتلا به دیابت و بیشتر در مردان و بیمارانی دیده می‌شود که دچار دیابت طول‌کشیده همراه با اختلال اعصاب محیطی هستند. این عارضه تاولی حاوی مایع است و در نواحی ساق پا و پا بروز پیدا می‏کند. یکی دیگر از تظاهرات پوستی، ضایعات قرمزرنگی است که در ناحیه ساق پا رخ می‏دهد که در ابتدا قرمزرنگ است اما به‏تدریج تیره و قهوه‏ای رنگ می‏شود. درموپاتی دیابتی، علامت پوستی شایع دیگری است که در بیماران دیابتی دیده می‌شود. این عارضه بیشتر در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ دیده می‌شود و متاسفانه روش درمانی موثری برای این افراد مبتلا وجود ندارد. «درموپاتی دیابتی» بیشتر در افراد بالای ?? سال دیده می‌شود.

▪ آیا نوع تظاهرات پوستی در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ تفاوت می‌کند؟

بله، عفونت‌های پوستی در دیابت نوع ۲ شایع هستند در حالی که ضایعه‌های اتوایمیون در دیابت نوع۱. درواقع عفونت‌های پوستی در بیماران دیابتی مبتلا به دیابت نوع ۲، بین ۲۰ تا ۵۰ درصد بیش از سایرین رخ می‌دهند. البته اختلالات گردش خون، بیماری‌های عروق محیطی، اختلال اعصاب محیطی و کاهش پاسخ ایمنی همگی در افزایش استعداد به عفونت دخیل هستند. بیمارانی که از سال‌ها پیش به دیابت مبتلا هستند، بیشتر احتمال دارد دچار مشکلات پوستی ناتوان‏کننده شوند. با این وجود، برخی مشکلات پوستی ممکن است در کوتاه‌مدت ایجاد شوند، ضمن اینکه انسولین و داروهای خوراکی قند نیز عوارض جانبی پوستی دارند. علاوه بر این ضایعه‌های پوستی ناشی از دیابت ممکن است به‌عنوان منفذی برای ورود عفونت‌های ثانویه نیز عمل کنند.

▪ مهم‌ترین عارضه پوستی‌ای که ممکن است مبتلایان به دیابت را تهدید کند، چیست؟

یکی از تظاهرات جدی در این بیماران، «پای دیابتی» است. معمولا اغلب افراد مبتلا به دیابت دچار عوارض عصبی و عروقی می‌شوند. به عبارت دیگر در پی این بیماری، فرد مبتلا از لحاظ عروقی (چشم، قلب، کلیه و...) و عصبی (کاهش حس لامسه) دچار صدمه می‏شود. با بروز تظاهرات پوستی پای دیابتی، حس لامسه فرد مبتلا کاهش می‌یابد و وقتی پوست در معرض حرارت یا اجسام برنده قرار بگیرد، فرد مبتلا متوجه این مساله نمی‏شود، درنتیجه ممکن است به پوست آسیب برسد. به علاوه زخم ایجادشده از این عارضه به دلیل اختلال عروقی دیرتر ترمیم می‎یابد. دیابت با ایجاد اختلالات عصبی (نوروپاتی) باعث بروز علایمی مانند درد، بی‏حسی یا سوزش در پاها و دست، بازوها و انگشتان می‏شود.

▪ آیا درست است که احتمال ابتلا به عفونت‏های پوستی در بیماران دیابتی بالاست؟

بله، با بروز آسیب‏های عروقی و عصبی و ضعف سیستم ایمنی بدن، احتمال ابتلا به عفونت‏های پوستی در این بیماران افزایش می‌یابد. عفونت‌های پوستی می‌تواند به‌صورت عفونت باکتریایی یا قارچی اتفاق بیفتد. در چنین شرایطی اگر قرار باشد فرد مبتلا به دلایل خاص، تحت عمل جراحی قرار بگیرد، باید این کار زمانی انجام شود که قندخون کمتر از ۱۵۰ است. مهم‏ترین عفونت‏های دیابتی هم فولیکولیت (عفونت فولیکول مو)، زردزخم (عفونت باکتریال پوستی) و عفونت‏های قارچی است و حتی می‏توان به عفونت قارچی ناخن نیز اشاره کرد. در ضمن احتمال ابتلا به «زگیل پوستی» نیز در افراد مبتلا به دیابت بیشتر است.

▪ شایع‌ترین ناراحتی پوستی بین افراد دیابتی‌ای که انسولین تزریق می‏کنند، چیست؟

یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که با تزریق انسولین همراه است لیپولیز چربی زیر پوست است بنابراین افرادی که انسولین تزریق می‌کنند باید مراقبت بیشتری از پوستشان داشته باشند.

▪ چگونه می‏توان از بروز تظاهرات پوستی پیشگیری کرد؟

تشخیص علایم و نشانه‏های مشکلات پوستی برای انجام درمان مناسب یا مراجعه به یک متخصص پوست اهمیت زیادی دارد. اما کلید اصلی در پیشگیری از بروز ضایعات پوستی و کنترل و درمان دیابت، کنترل قندخون است. افراد مبتلا به دیابت باید مراقبت بیشتری از پوستشان داشته باشند و اگر دچار عفونت پوستی می‌شوند باید با درمان به موقع از تشدید عوارض پیشگیری کنند.

راضیه پاشایی