تفاوت زندگی شاد و زندگی پر معنا

پول تاثیر شدیدی بر احساس شادی می گذارد اما معنایی به زندگی نمی دهد

از مهم‌ترین عواملی که مردم خوشبختی خود را با آن می‌سنجند، زندگی شاد‌، با معنا و هدفمند است. با اینکه زندگی شاد و با معنا با هم در ارتباط متقابل هستند اما دانشمندان می‌گویند این دو کاملا با هم تفاوت دارند. سلامتی، دوست داشته شدن، موفقیت در کار، بزرگ کردن فرزندانی سالم و خدمت به کشور یا پایبندی به اعتقادات معمولا از رموز خوشبختی و رضایت از زندگی به شمار می‌روند اما هیچ‌کدام نمی‌توانند باعث شاد زیستن شوند. در این رابطه روانشناسان دانشگاه فلوریدا، مینه‌سوتا و استنفورد تحقیقات بسیار گسترده‌ای انجام داده‌اند که دستاوردهای آن در نشریات مختلف منتشر شده است. دانشمندان شادی را سعادت ذهنی تعریف می‌کنند که بر فرد تاثیری عاطفی مثبت دارد و این تاثیر در تمام جوامع و فرهنگ‌ها یکسان است. شادی می‌تواند از چیزهای کوچک نشات بگیرد مثلا پیدا کردن گردنبند گمشده یا از رویدادهای وسیع‌تر مثل پایان گرفتن جنگ، تولد یک نوزاد و... که با خود شادی، عواطف ، احساسات مثبت و خوشایند می‌آورد و باعث می‌شود فرد ارزیابی مثبتی از زندگی خود داشته باشد. . شادی در لحظه و در زمان حال معنی پیدا می‌کند و«دم را غنیمت است» به نوعی عصاره مفهوم شادی و زندگی در لحظه اکنون است. اما بررسی دانشمندان نشان می‌دهد شاد بودن ربطی به زندگی معنادار ندارد. البته شادی و زندگی در لحظه اکنون می‌تواند عناصری از گذشته را با خود داشته باشد اما باز هم از منظر زمان حال به آن نگاه می‌شود. به همین دلیل است که اگر امروز زندگی دردناکی داشته باشیم، گذشته شاد به ما احساس خوشبختی نمی‌دهد. شادی چون در حال اتفاق می‌افتد گذراست و ثبات به همراه نمی‌آورد. اما زندگی با معنا ریشه‌ای متفاوت دارد. معنا از ارزش‌های فردی و اجتماعی زاییده می‌شود بنابراین منشأ فرهنگی دارد.

معنا از زبان و فرهنگ و نمادها شکل می‌گیرد و گذشته و حال و آینده را با هم در پیوند و ارتباط معنادار قرار می‌دهد. با اینکه معنی زندگی از پیگیری اهداف و ارزش‌ها به وجود می‌آید اما الزاما شادی به همراه نمی‌آورد. . معنا در گستره زمان شکل می‌گیرد. ماهیت زندگی تغییر و تحول است و معنا دادن به آن راهی است برای ثبات بخشیدن به جریان پرتلاطم زندگی. مثلا احساس یک زوج به یکدیگر دایما تغییر می‌کند اما ازدواج به آن معنایی دایمی و ثابت می‌دهد. در عمل هم ازدواج به تثبیت رابطه کمک می‌کند چون قطع رابطه را دشوار می‌کند اما روشن است که ازدواج الزاما زندگی را شادتر نمی‌کند. یکی از مهم‌ترین راه‌های معنا دادن به زندگی پاداش دادن به خود است، از راه برنامه‌ریزی و تعهد به اجرای آن‌که نیاز به انضباط فردی دارد. بنابراین وقتی فرد با فعالیت و درگیری‌های روزمره‌ای که به هم ربط دارند، هدف‌هایش را پیگیری و برآورده کند در عمل به زندگی خود معنا می‌دهد. تحصیل، کسب مهارت، شکل دادن به رابطه‌ای جدی و صمیمانه همگی به زندگی معنی می‌دهند چرا که گذشته و حال و آینده را در راستای هدفی مشخص یکپارچه می‌کنند. به نظر دانشمندان هر چه بیشتر برای تحقق این هدف‌ها«خودتان» باشید، زندگی خود را معنی دار‌تر می‌بینید.

چه عواملی در شادی موثرند و چه معیارهایی به زندگی معنا می‌دهند؟

دانشمندان به یکسری از فاکتورها اشاره کرده‌اند که در زندگی شاد یا زندگی معنا‌دار نقش مهمی دارند از جمله:

● دشوار بودن زندگی

افرادی که زندگی خود را آسان و به دور از دشواری می‌بینند شادترند و آنها که زندگی خود را پرمشقت می‌دانند افراد شادی نیستند. افرادی که با ● سختی

دست و پنجه نرم می‌کنند زندگی خود را با معنی‌تر می‌بینند و شاید دلیل آن این است که برای حصول معنا این افراد باید سختی‌ها و مشقت‌های فراوانی را تحمل کنند. بنابراین وقتی به دشواری یا آسانی زندگی نگاه می‌کنید در واقع میزان شادی زندگی را می‌سنجید نه معنی آن را.

● سلامتی

سلامتی نیازی همگانی و اولیه است و افراد سالم افراد شادتری هستند. اما سلامتی معنای بیشتری به زندگی نمی‌دهد. استیون هاوکینگ دانشمند سرشناس کاملا فلج است اما شاید زندگی بسیار معنی‌دارتری از افراد سالم داشته باشد از این مثال‌ها در تاریخ بسیارند. .

احساسات مثبت و منفی

بدیهی است که احساس خوب شادی می‌آورد و برعکس. اما این تحقیق نشان می‌دهد احساس خوب زندگی را معنی‌دارتر نمی‌کند. از بین حس‌هایی که در این تحقیق بررسی شده‌اند، شاید جالب‌ترین مورد احساس بی‌حوصلگی باشد. بی‌حوصلگی بی‌تردید احساسی ناخوشایند است و خوشحالی نمی‌آورد اما از طرف دیگر نشانه نبود معنا هم هست، بنابراین فرد بی‌حوصله نه شاد است نه در طلب معنا.

● پول

می گویند پول خوشبختی نمی‌آورد. این تحقیق نشان می‌دهد که پول تاثیر شدیدی بر احساس شادی می‌گذارد اما معنایی به زندگی نمی‌دهد. خرید ضروریات یا حتی تجملات با شادی رابطه نزدیک دارد و بی‌ثباتی و بحران اقتصادی لذت از زندگی را کاهش می‌دهد. اما دخل و خرج مناسب و هدفمند اثری معکوس دارد. به زندگی معنا می‌دهد ولی شادی نمی‌آورد. وقتی می‌توانید برای آینده فرزندتان پس‌انداز کنید، قسط خانه را کامل بپردازید یا بدهی خود را تسویه کنید زندگی را معنادارتر می‌کند. بنابراین تاثیر پول ارتباط بسیار با ارزش‌های فردی دارد و اینکه فرد چگونه خود را در رابطه با پول تعریف می‌کند.

● روابط

ارتباط‌های اجتماعی یکی از عواملی است که هم زندگی را شادتر می‌کند و هم به آن معنا می‌دهد. تنهایی یکی از مهم‌ترین عوامل شاد نبودن است. بسیاری از افرادی که در این تحقیق شرکت کرده بودند ارتباط با خانواده و دوستان را معنای زندگی خود می‌دانستند. به یاد آوردن ساعت‌ها و روزهایی که در تنهایی گذشته یا احتمال تنها ماندن در آینده تاثیر شدیدی بر شادی دارد اما در کمال‌ شگفتی، اینکه چقدر با دوستان یا کسانی که دوست‌شان داریم وقت می‌گذرانیم تاثیر زیادی بر شادی ندارد اما به زندگی معنا می‌دهد. شاید وقت‌گذراندن با آنها که دوست‌شان داریم می‌تواند کار بسیار سختی باشد بنابراین ممکن است خوشحالی زیادی عاید ما نکند. کسانی که در این تحقیق زندگی معنادارتری داشتند روابط را مهم‌تر از دستاوردهای زندگی‌شان می‌دانستند. بررسی تاثیر روابط بر شادی و معنا، یکی از مهم‌ترین عوامل در این‌باره را روشن می‌کند. شادی از منفعتی که از دیگران می‌بریم زاییده می‌شود و معنا از آنچه به دیگران می‌دهیم.«گیرنده» شاد است و«دهنده» زندگی با معنایی دارد. کمک به دیگران زندگی را با معناتر می‌کند اما مستقیما ما را شاد نمی‌کند. اگر کمک به دیگران لذت دارد برای این است که زندگی ما معنادارتر می‌شود. بر اساس این تحقیق فداکاری و از خودگذشتگی تاثیر چندانی بر شادی می‌گذارد یا اندکی آن را کاهش می‌دهد اما اهمیت بسیاری در معنادار بودن زندگی دارد. نکته جالب دیگری که در این تحقیق روشن شد این بود که جروبحث با دیگران شادی را کم می‌کند اما به زندگی معنایی بیشتر می‌بخشد. افراد شاد کمتر تمایل به جر و بحث دارند.

● فرزند

بزرگ کردن بچه برای بسیاری از پدرها و مادرها دستاوردی مهم تلقی می‌شود چرا که نیازمند گذشتن از خود و وقف دیگری شدن است. به همین دلیل برای بسیاری از پدر و مادرهایی که در این تحقیق شرکت کرده بودند بزرگ‌کردن بچه حتی شادی‌شان را کمتر کرده بود اما به زندگی‌شان معنا داده بود. آنها هرچه وقت بیشتری برای فرزندشان گذاشته بودند زندگی معنی‌دارتری پیدا کرده بودند و این همان چیزی است که به آن«تناقض بچه داشتن» می‌گویند.

● استرس و نگرانی

نیازی به گفتن نیست که استرس و نگرانی شادی را کم می‌کند اما عجیب این است که به زندگی معنا می‌دهد. اینکه چرا چنین است تفسیرهای متفاوتی می‌تواند داشته باشد. شاید پیوند گذشته و حال و آینده، احتمال خطرهای پیش‌رو را بیشتر برای فرد آشکار می‌کند یا استمرار فعالیت‌های دشوار و سنگین برای رسیدن به هدفی در آینده دور (که البته تحقق آن تضمین شده هم نیست) برای فرد استرس و نگرانی می‌آورد، هرچند که به زندگی‌اش معنا می‌دهد. محققان در پایان نتیجه می‌گیرند که شادی بیشتر حاصل برآورده شدن خواسته‌ها و نیازهاست، به‌خصوص از طرف دیگران یا حتی با پول خرج کردن. اما معنا بیشتر فراهم کردن برای دیگران است به شیوه و سبک خود فرد. زندگی با معنا بیشتر حاصل برآورده کردن خواسته‌ها و نیازهای دیگران است و بیشتر با تعریفی که فرد از«خود» دارد ربط دارد.