عبور از هفت وادی عبودیت

درنگی در زیباییهای رمضان در گفتگو با دکتر محسن غرویان

رمضان، ماه مهمانی خداوند است و روزه، جمع همه نیکی هاست. خدای مهربان در این ماه مبارک توجه ویژه ای به بندگانش دارد؛ تا آنجا که رسول خدا(ص) در احادیث می فرمایند: «ای مردم، ماه خدا با برکت و رحمت آمرزش به شما رو کرده است، ماهی است که در پیش خدا، بهترین ماه و روزهایش بهترین روزها و شبهایش بهترین شبها و ساعاتش بهترین ساعات است.»

اما برای روزه گرفتن هم مثل سایر عبادات نکاتی ذکر شده که از آن جمله شناخت پروردگار و توجه به او با عشق و علاقه است؛ علاقه ای که پشتوانه آن ایمان و اعتقاد قلبی است و در فطرت تمامی انسانها این علاقه به تدریج ایجاد می شود. رمضان، نامی از اسمای الهی است و انسان روزه دار تمامی نفسهایش به منزله تسبیح و تقدیس خداوند است.

حجة الاسلام والمسلمین دکتر محسن غرویان درباره رازهای ناگشوده رمضان به سؤالهای ما پاسخ گفته است؛ با ما همراه باشید.

▪ آقای دکتر!اگر بخواهید برای ماه رمضان تعریفی داشته باشید، چه مصادیقی در این تعریف می گنجد؟

ـ رمضان، ماه خلوص و عبادت پروردگار است؛ برای این که روزه عبادتی است که اگر کسی موفق به انجام آن شود، قطعاً خودش را برای خدا خالص کرده است.

چون پرهیز از خوردن و آشامیدن در پنهان و در جمع جز برای رضای خدا امکان پذیر نیست و کسی که از ترس خدا از خوردن پرهیز می کند، نشان از این دارد که قلب و روحش را برای خداوند خالص کرده است. از این جهت، رمضان ماه اخلاص و بندگی حقیقی است.

▪ در حدیثی از امام باقر(ع) نقل است که می فرمایند: «نگویید رمضان آمد یا رفت. چون رمضان نامی از اسمای الهی است؛ از بین نمی رود و نمی آید چون نابود شدنی نیست» شما چه شرحی بر این حدیث دارید؟

ـ اسماء و صفات الهی مثل ذات خداوند متعال فراتر از زمان و مکان است چون ذات خدا هم مقید به زمان و مکان نیست؛ رمضان هم درست مثل این روایت، جزء اسمای الهی است و در قید زمان، مکان، حال، گذشته و آینده نیست.

از این نکته می شود این برداشت را به دست آورد که در همه زمانها و مکانها ما در محضر خدا هستیم و عبادتی که انجام می دهیم، منحصر به ماه رمضان نیست؛ بلکه باید در تمام طول سال و در هر شرایطی اخلاص و رابطه بندگی با خدا را درست مثل رمضان حفظ کنیم.

به فرمایش امام خمینی(ره) «عالم محضر خداست، در محضر خدا معصیت نکنیم» بنابراین، در همه سال و همه زمانها ما در محضر خداییم و آثار و برکات ماه رمضان هم در زندگی همه ما جاری است و ما هستیم که باید از این دریای بیکران بهره ببریم.

▪ چه زیبایی هایی را به لحاظ معنوی می توان در ماه رمضان دریافت کرد؟

ـ مهمترین زیبایی که در این ماه است، همان رابطه مخلصانه قلبها با خداوند است. بهترین لذتها و بهترین زیباییهای ماه رمضان عبادت مستمر و پایدار پروردگار است.

ارتباط قلبی بندگان با خدا چون لذتهای مادی و ظاهری زود گذرند مثل زیبایی جوانی که در پیری از بین می رود؛ اما لذت معنویت جوانی و پیری نمی شناسد و اگر کسی پاکی قلب داشته باشد، این لذتهای معنوی را احساس می کند و در تمام عمرش از آنها بهره مند می شود. مهمترین و بهترین زیبایی این ماه، پیوند معنوی انسان با خداوند متعال است که در نهایت، رستگاری و نزدیکی انسان به خدا را در پی دارد.

▪ چرا از ماه مبارک رمضان به عنوان یکی از اسرار الهی یاد کرده اند؟

ـ در قلب هر انسانی اسرار و رازهای زیادی نهفته است. «کانت» یکی از فیلسوفان آلمانی، می گوید «من از دو چیز در شگفتم، یکی آسمان پر ستاره ای است که بالای سر ماست و دیگری روح و قلب درون ما». روح انسان بی نهایت است و قابلیت تکامل دارد.عرفا تعبیری دارند به این مضمون «کل شیء فیه کل شیء»؛ هر چیزی در آن همه چیز است و انسان چون اشرف مخلوقات است بیشترین ظرفیت تکامل روحانی و معنوی در وجود اوست. از طرف دیگر بیشترین تبلور اسرار الهی در ماه رمضان اتفاق می افتد. چون انسانها با کامل ترین موجود هستی(خدا) ارتباط معنوی بیشتری برقرار می کنند و هر چه این ارتباط بیشتر می شود، اسرار و انرژیهای درونی بشر بیشتر نمودار می شود. انسانهای کامل کسانی هستند که با خدا ارتباط معنوی بیشتری پیدا می کنند تا به کمال حقیقی برسند. این کمال در ماه رمضان به اوج می رسد، آن هم به این دلیل که انسان در این ماه، در نیمه های شب بیدار می شود و بدون داشتن اشتغالهای روزانه دنیوی، فقط به خلوتی با خدا می رسد، و به حال معنوی دست پیدا می کند. دعا می خواند و با خوردن سحری، خودش را برای عبادت خدا آماده می کند.

▪ آقای دکتر!اوج بخشش خداوند در ماه رمضان اتفاق می افتد، آیا این قضیه هم یکی از اسرار این ماه پربرکت است؟!

ـ ببینید، بخشش الهی به خود ما بستگی دارد و اینکه تا چه حد آماده بهره مندی از رحمت الهی باشیم. رحمت و غفران الهی مثل دریای همیشه جاری است و در هر زمان و مکانی مصداق دارد.

همیشه و در هر زمانی نفحات و وزش نسیم رحمت الهی وجود دارد و این ما هستیم که باید خودمان را در معرض این نسیم رحمانی قرار دهیم. رحمت الهی بی انتهاست و باید حجاب گناهان را کنار بگذاریم و از هفت خوان عبودیت بگذریم تا در معرض رحمت الهی قرار بگیریم که همان مغفرت، آمرزش و بخشش است که البته در ماه رمضان به همان دلایلی که اشاره کردم، تجلی بیشتری دارد.

▪ استاد!در همین فضا چه توصیه هایی برای درک فضایل معنوی ماه رمضان دارید؟

ـ من در این فضا به ۳ نکته اشاره می کنم؛ نکته اول معرفت و شناخت نسبت به خود، خدا و عالم هستی؛ یعنی در ماه رمضان بخصوص نسل جوان مطالعه بیشتری داشته باشند و در تفسیر آیات و روایات و شرح حال بزرگان دین تدبر کنند چون ماه رمضان، ماه معرفت نفس و معرفت ا... است. نکته دوم، توبه واقعی است؛ درست مثل توبه نصوح. چون ما که عصمت از گناه نداریم و حتماً دچار خطا شده ایم، لذا در این ماه سعی کنیم جبران و با اراده قوی توبه کنیم. و نکته سوم این که در ماه رمضان بخصوص شبهای قدر که سرنوشت آینده ما محقق می شود، تصمیم بگیریم برای یک سال دیگر برنامه ریزی کنیم و به کمالات معنوی فکر کنیم تا سرنوشت خوبی برای ما ترسیم شود.