فـراز و نشیـب هـای رابـطـه زنـاشـویـی

گفتگو با دکتر غلامحسین قائدی درباره نوسان های میل جنسی در طول زندگی مشترک

برای دسته‌ای از افراد تنها چند سال اول زندگی مشترک زیبا و پر احساس است و به مرور زمان با از بین رفتن یا کم‌شدن عشق میان زوجین میزان روابط هم کم می‌شود. به نظر خیلی‌‌ها این موضوع کاملا طبیعی است و از آنجا که زن و شوهر به هم عادت می‌کنند معتقدند رابطه آنها نمی‌تواند مثل سال یا حتی ماه‌‌های اول زندگی مشترک‌شان باشد....

پای صحبت‌‌های دکتر غلامحسین قائدی، استادیار روان‌پزشکی دانشگاه شاهد و عضو گروه پژوهشی خانواده و سلامت جنسی نشستیم تا از صحت این اعتقاد بپرسیم و جویا شویم برای داشتن یک رابطه ایده‌ال دوام‌دار چه باید بکنیم.

▪ لطفا بفرمایید در یک زندگی مشترک با گذر زمان شکل رابطه جنسی چه تغییری می‌کند و چه عواملی در کاهش میل جنسی دخیل است؟

- رابطه جنسی در طول زندگی زناشویی به شدت تحت‌تاثیر مولفه‌‌هایی از قبیل رابطه عاطفی بین زن و شوهر، محرک‌‌های انگیزشی مانند دلبستگی عاطفی، دوست‌داشتن و عشق، تعهد به ارضای نیازهای یکدیگر و مولفه‌‌های مرتبط با رفتار جنسی است؛ مولفه‌‌هایی مانند توانمندی جنسی، برانگیختگی و عملکرد نعوظ در مردان و میل جنسی، لزج‌شدن واژن، برانگیختگی و... در زنان و البته رضایتمندی جنسی در هر دوجنس. بدیهی است که وجود تعارضات در روابط عاطفی، اختلال در عملکرد جنسی و فقدان پاسخ‌‌های جنسی در یکی از زوجین یا هر دو، می‌تواند باعث شود طرفین نسبت به رابطه جنسی بی‌میل شوند یا حتی به طور کلی این رابطه قطع شود. در کنار این مسائل افزایش سن و وجود پیامدهایی مانند یائسگی (در زنان) و تغییرات هورمونی در دو جنس تاثیرات زیادی روی زندگی جنسی زوجین خواهد گذاشت. تاثیراتی که می‌تواند منجر به تغییر فرآیندهای مرتبط با روابط جنسی زوجین شود.

▪ پس فاصله گرفتن زن و مرد و کم‌شدن روابط با افزایش سن امری طبیعی است!

- شاید بتوان گفت که تغییراتی که اتفاق می‌افتد طبیعی هستند اما اینکه در اثر این تغییرات زن و شوهر از هم جدا شده و فاصله می‌گیرند یک امر طبیعی نخواهد بود و این مساله بستگی زیادی به مهارت‌‌های ارتباطی و عاطفی زوجین دارد که می‌تواند در کنار مشاوره‌‌های جنسی و استفاده از درمان‌‌هایی مانند دارودرمانی و هورمون‌درمانی و وسایل خاص (مانند استفاده از ژل‌‌های آمیزشی برای کاهش خشکی و درد حاصل از یائسگی در زنان و...) این مسائل را به شکل مناسبی مدیریت کنند.

▪ برای اینکه زوجین بتوانند روابط جنسی رضایت بخشی داشته باشند چه توصیه‌ای دارید؟

- طبیعتا برای داشتن رابطه جنسی موفقیت‌آمیز از ابتدای زندگی زناشویی لازم است که زوجین در این مورد با یکدیگر گفت‌وگو کنند و انتظارات و توقعات جنسی خود و نوع رفتار جنسی دلخواه‌شان را به طور کامل و روشن بیان کنند و البته در این مسیر بهتر است که هر کدام از طرفین حتما به نیازها و خواسته‌‌های جنسی طرف مقابل نیز توجه کند و نسبت به ارضای نیازهای یکدیگر تعهدی توام با عمل داشته باشند.

▪ رابطه جنسی در یک زندگی زناشویی موفق چگونه است و در یک زندگی ناموفق اجباری چه شکلی دارد؟

- عموما در زندگی‌‌های موفقیت‌آمیز با توجه به اینکه بین زوجین روابط عاطفی و صمیمیت در سطح مناسبی قرار دارد، هر دو نفر رابطه جنسی را به شکلی که هر دو نفر ارضا‌شده و احساسی از رضایت متقابل داشته باشند شکل خواهند داد. به نیاز یکدیگر توجه می‌کنند و رابطه جنسی را مثابه بخشی از عشق و علاقه خود خواهند داشت و این مساله نه به عنوان وظیفه بلکه به عنوان ابزاری مناسب برای نزدیک‌شدن به یکدیگر خواهد بود.

اما در زندگی‌‌های ناموفق دقیقا عکس این مساله اتفاق می‌افتد یعنی زوجین از روی اکراه و شاید صرفا انجام وظیفه زناشویی به این کار مبادرت می‌ورزند و طبیعتا چون هیچ نوع میل و رغبتی وجود ندارد زوجین نیز از نظر جنسی فعال نیستند و تلاشی برای ارائه پاسخ‌‌های جنسی مناسب نخواهند داشت و بنابراین از یکدیگر بیشتر دور می‌شوند و حتی به دنبال راه‌‌هایی برای فرار از پرداختن به رابطه جنسی هستند و مسائلی مانند بچه‌داری، افزایش سن و... را مانع قرار می‌دهند. هیچ نوع میل و برانگیختگی وجود ندارد و جدای از این مساله چون روابط عاطفی نیز به حداقل می‌رسد یا قطع می‌شود عملا رابطه جنسی قطع شده و زوجین از یکدیگر فاصله می‌گیرند.

▪ برای داشتن یک رابطه رضایت بخش چگونه زن و شوهر می‌توانند به هم بفهمانند که از رابطه جنسی چه می‌خواهند و چه چیزی برای آنها لذت‌بخش است؟

- بیان نیازها و انتظارات جنسی، انجام بازی‌‌های جنسی و گفت‌وگو درباره حرکات و رفتارهای جنسی لذت‌بخش حین رابطه جنسی یا حین انجام بازی‌‌های جنسی می‌تواند موثرترین روش برای درک رفتارهای جنسی مورد انتظار یکدیگر باشد و چون عملا در بطن رابطه جنسی قرار گرفته‌اند، حتی می‌توانند به شکلی موثر به انجام رفتارهای موردنظرشان بپردازند. مطمئنا بهترین راه در مرحله اول صحبت و گفت‌وگوی زوجین با یکدیگر است تا بتوانند با توجه به شناختی که از رفتارها و نگرش‌های یکدیگر دارند به بهتر کردن روابط خود کمک کنند. مهم‌ترین مساله در این مرحله این است که زوجین باید به گونه‌ای رفتار کنند که نیازها و خواسته‌‌های یکدیگر را در بیان خواسته‌‌های خود مد نظر داشته باشند و در واقع از خودخواهی و پرداختن صرف به خود بپرهیزند. این مساله در واقع مهم‌ترین قدم برای درک متقابل زوجین از یکدیگر است و می‌تواند قدم مثبتی برای بهبود رابطه‌شان باشد.

▪ مشکلات جنسی خود را چگونه بیان کنند که سبب دلخوری فرد مقابل نشود؟

- حین این گفت‌وگوها می‌توان درباره مشکلات احتمالی نیز صحبت کرد هر چند که بیان مشکلات می‌تواند به نوعی در قالب انتظارات بیان شده و به این سبب به شکلی غیرمستقیم مشکلات را بیان داشت. البته بهتر است که در مورد مشکلات جدی‌تر حتما با یک نفر مشاور و متخصص در این زمینه مشورت شود.

▪ رابطه جنسی در یک زندگی مشترک تا چه سنی پر اشتیاق است و در چه سنی خاموش می‌شود؟

- تقریبا در هیچ متن علمی به این مساله که تا چه سنی اشتیاق و میل جنسی و رابطه جنسی وجود دارد و بعد از آن این رابطه قطع می‌شود اشاره نشده، اما مطمئنا با افزایش سن مشکلاتی که به آن اشاره شد می‌تواند بر نوع رابطه جنسی تاثیرگذار باشد و این رابطه را دستخوش تغییراتی کند، اما با دریافت مشاوره‌‌های تخصصی مناسب در این زمینه و به ویژه تغییر نگرش‌‌ها در مورد رفتار جنسی می‌توان برای بهبود رابطه جنسی و تداوم آن قدم‌‌های مثبتی برداشت و تجربه داشتن رابطه جنسی لذت‌بخش و موفقیت‌آمیز را افزایش داد.