اسهال را خودسرانه درمان نکنید

جوان ۲۳ ساله‌ای را با اسهال شدید و خونی و افت هوشیاری به اورژانس آوردند. اقدامات اولیه برای درمان، با انواع محلول‌های تزریقی (سرم) شروع شد. پس از ۶ ساعت، حال بیمار اندکی بهبود …

جوان ۲۳ ساله‌ای را با اسهال شدید و خونی و افت هوشیاری به اورژانس آوردند. اقدامات اولیه برای درمان، با انواع محلول‌های تزریقی (سرم) شروع شد. پس از ۶ ساعت، حال بیمار اندکی بهبود یافت تا آنجا که ‌توانست صحبت کند، گویا طی سفر به شهرهای جنوبی و مصرف غذا در یکی از اغذیه‌فروشی‌ها دچار اسهال شده بود. جوان گفت که چند ماه قبل هم به اسهال مبتلا شده که با مراجعه به پزشک و مصرف دارو بهبود یافته است. به همین دلیل با بروز مجدد اسهال دلیلی ندیده دوباره به پزشک مراجعه کند و همان داروها را مصرف کرده است، اما پس از ۲ روز، دردهای شکمی و اسهال او تشدید شده است. وی به توصیه یکی از دوستانش از قرص دیفنوکسیلات برای کاهش اسهال استفاده کرد و پس از آن را دیگر به یاد نداشت.

این اتفاق نمونه‌ای از موارد درمان خودسرانه اسهال است. شاید خیلی از ما هم در چنین شرایطی قرار گرفته‌ایم که به پزشک مراجعه کرده یا به درمان‌های خانگی پناه برده‌ایم. هنگام برخورد با بیمار مبتلا به اسهال رعایت چند نکته ضروری است. اولین نکته نوع اسهال است؛ اگر اسهال خونی است بیمار باید به پزشک مراجعه کند. این نوع اسهال یک مسمومیت غذایی ساده نیست و باید داروی ویژه تجویز شود.

نکته دوم، تب است؛ اگر بیمار تب دارد به این معناست که عامل بیماری‌زا علاوه بر دستگاه گوارش به خون هم حمله کرده، تب همراه با اسهال، هشداری است که باید جدی بگیریم.

نکته سوم، بروز اسهال در افراد مسن (سنین بیش از ۶۵ سال) یا افراد با اختلال در سیستم ایمنی (بیماران سرطانی یا مبتلایان به ایدز) است. هر دو گروه نامبرده در واقع توانایی کامل برای مبارزه با عوامل بیماری‌زا را ندارند. این افراد، در صورت ابتلا به تب یا اسهال سریع به پزشک مراجعه کنند.

نکته چهارم، استفاده خودسرانه از داروهای ضداسهال است؛ استفاده از این داروها در مواردی که عامل بیماری‌زا در درون دستگاه گوارش مستقر است، می‌تواند دفع عامل بیماری را به تاخیر بیندازد و به‌شدت بیماری بیفزاید.

نکته پنجم، استفاده خودسرانه از آنتی‌بیوتیک‌هاست، این کار ممکن است به مقاومت علت بیماری و عوارض غیرقابل پیش‌بینی منجر شود.

نکته ششم، تکرار درمان دارویی برای افراد متفاوت است؛ هر بیماری گوارشی با بیماری دیگر متفاوت است. شاید دو بیمار دچار اسهال باشند، اما یکی با توجه به سن و شرایط، نیازمند بستری و درمان در بیمارستان باشد و دیگری به صورت سرپایی و با دستور غذایی و دارویی درمان شود؛ تشخیص این موارد با پزشک است.

اسهالی که برای روزهای متمادی ادامه داشته باشد، نیازمند بررسی آزمایشگاهی و گاهی تصویربرداری است. در این موارد معمولا لازم است بیمار به متخصص گوارش ارجاع داده شود تا سیر بیماری با درمان‌های مقطعی و غیراصولی مختل و مزمن نشود.

دکتر بهروز هاشمی