عاقبت خشونت خانگی

پس از تحمل سال ها آزار و اذیت و خشونت از طرف شوهرم بالاخره ۳ سال پیش از او جدا شدم در طول چند سال زندگی مشترک, کمترین بدرفتاری او نعره کشیدن و شکستن ظروف بوده

پس از تحمل سال‌ها آزار و اذیت و خشونت از طرف شوهرم بالاخره ۳ سال پیش از او جدا شدم. در طول چند سال زندگی مشترک، کمترین بدرفتاری او نعره کشیدن و شکستن ظروف بوده....

او بارها مرا کتک زده بود و البته همیشه بعد از انجام چنین رفتارهایی عذرخواهی می‌کرد و می‌گفت عاشق من و بچه‌هاست! این را هم باید بگویم که شوهرم هیچ‌وقت با فرزندان‌مان بدرفتاری نمی‌کرد ولی فضای خانه همیشه متشنج و پر از خشونت بود. مشکلی که حالا گریبانگیرم شده، ناهنجاری‌های رفتاری و مشکلات روحی‌و رفتاری ۲ فرزند ۱۵ و ۱۷ ساله من است. دختر ۱۵ ساله‌ام بیشتر شب‌ها کابوس می‌بیند و با اضطراب شدیدی از خواب بیدار می‌شود. پسرم هم جوانی بسیار خشن شده و درست مثل پدرش پرخاشگری می‌کند. حتی او نسبت به نامزدش همان رفتارهای ناهنجار شوهرم را بروز می‌دهد.

خشونت خانگی، هر نوع بدرفتاری فیزیکی،‌ جنسی یا حتی سوءاستفاده از احساسات و عواطف را شامل می‌شود. کودکانی که شاهد چنین برخوردهای خشنی از طرف پدر یا مادر خود هستند، اغلب دچار مشکلات رفتاری و احساسی بیشتری نسبت به سایر بچه‌ها خواهند شد. فرزندان این خانواده‌ها همیشه نوعی ترس و وحشت درون خود دارند که مسلما روی همه ابعاد زندگی آنها هم تاثیر می‌گذارد. برخلاف تصور عموم، کودکی که شاهد خشونت پدر و مادرش علیه یکدیگر باشد آسیب روانی بیشتری نسبت به کودکی که خودش مورد بدرفتاری قرار گرفته، متحمل خواهد شد.

● آثار روانی خشونت خانگی در کوتاه‌مدت

تاثیری که از این رفتارهای ناهنجار روی کودکان مختلف به جا می‌ماند با یکدیگر متفاوت است و به علل گوناگونی هم بستگی دارد؛ از جمله: سن، جنس و تیپ شخصیتی کودک و نیز میزان وابستگی او به خانواده. در زیر به چند مورد از شایع‌ترین آثار نامطلوب رشد در چنین محیطی اشاره شده است: مقصر دانستن خود برای بروز این رفتارهای خشونت‌بار، مشکلات مربوط به خواب از جمله کابوس‌های شبانه، بازگشت به رفتارهای مربوط به سنین پایین‌تر از خود مثلا مکیدن انگشت شست یا شب‌ادراری، اضطراب یا ترش همیشگی و مشهود در همه موقعیت‌ها، بروز رفتارهای خشن و وحشیانه، دوری گزیدن از بقیه مردم، اعمال خشونت‌ با حیوانات، ابتلا به بیماری‌های جسمی وابسته به اضطراب مثل سردرد یا دل‌درد، بروز مشکلات تکلمی مثلا لکنت زبان و رو آوردن به الکل و مواد مخدر (این مورد بیشتر در نوجوانان دیده می‌شود).

● آثار روانی خشونت خانگی در بلندمدت

وقتی در خانواده‌ای، افراد از یکدیگر سوءاستفاده می‌کنند و رابطه‌ای خشن و تهدید‌آمیز بین آنها وجود دارد، فرزندان این خانواده هیچ‌گاه راه صحیح مقابله با مشکلات را یاد نخواهند گرفت. هنگامی که این کودکان بزرگ می‌شوند و خودشان خانواده‌های جدیدی تشکیل می‌دهند در اغلب موارد سعی می‌کنند مسایل خود را با توسل به خشونت حل کنند. درواقع، کودکانی که در کودکی خشونت خانگی را تجربه کرده‌اند، در بزرگسالی هم ناخودآگاه رفتار والدین خود را تقلید می‌کنند و دوباره خانواده‌ای ناآرام و خشن خواهند داشت.

● چگونه می‌توان جلوی خشونت خانگی را گرفت؟

مشکل خشونت خانگی هیچ‌گاه خود به خود حل نمی‌‌شود. امروزه تقریبا در همه کشورهای دنیا مراکز مشاوره و روان‌شناسی تخصصی برای کمک به کسانی که چنین مشکلاتی دارند، وجود دارد. این مراکز هم به فردی که سوءرفتار دارد و هم به فردی که مورد بدرفتاری قرار می‌گیرد، روش‌های لازم برای تغییر وضعیت را آموزش می‌‌دهند. وقتی والدی که مورد خشونت قرار گرفته برای کمک گرفتن به روان‌شناس مراجعه می‌کند، فرزندان او هم یاد می‌گیرند که این وضعیت طبیعی و قابل قبول نیست. بنابراین این شیوه رفتار با دیگران برای آنها تبدیل به الگوی زندگی آینده نخواهد شد، در ضمن آنها هم مشکلات خود را با روان‌شناس در میان می‌گذارند و ناهنجاری‌های رفتاری کمتری را تجربه خواهند کرد.

● روش‌های کمک به فرزندان

صحبت کردن والدین با فرزندان، بسیاری از ترس‌ها و اضطراب‌های آنها را کم می‌کند یا حداقل به فرزندان این اعتماد به نفس را می‌دهد که احساس‌های عذاب‌آور و دردناک خود را با دیگران در میان بگذارند. ایفای این نقش به عهده والدی است که مورد خشونت قرار می‌گیرد. اگر اوضاع به شکلی بود که خطر جانی برای کودکان وجود داشت باید آنها به مکانی امن فرستاده شوند و حتما جلسات مشاوره برای آنها ترتیب داده شود. اما سطح فهم بچه‌ها چقدر است؟ تا چه حد می‌توان مسایل و مشکلات را برای آنها باز کرد؟ چه نوع حرف‌هایی برای برقراری ارتباط در چنین شرایطی مناسب هستند؟

▪ به بچه‌ها بگویید در صورت بروز هر نوع اتفاقی شما پشتیبان همیشگی آنها هستید و هیچ‌گاه آنها را رها نمی‌کنید.

▪ به فرزندان خود اطمینان بدهید که هیچ یک از زد و خوردها و بحث و جدل‌ها تقصیر آنها نبوده است.

▪ به کودکان بگویید که رفتارهای خشن و سوءاستفاده از دیگران کاملا غلط و غیرطبیعی است و استفاده از این روش‌ها برای حل اختلاف با دیگران، کاملا احمقانه است.

▪ بچه‌ها را تشویق کنید تا آنها هم با شما صحبت کنند و همه احساس‌های خود را برای شما توضیح بدهند.

▪ یکی از افراد قابل اعتماد بین دوستان و آشنایان را به کودک معرفی کنید و به او یاد بدهید که در صورت بروز مشکل با او تماس بگیرد و از او کمک بخواهد.

▪ هر از گاه به فرزندتان بگویید که چقدر دوستش دارید و او را در آغوش بگیرید.

▪ همیشه به یاد داشته باشید که شما در مقابل حال و آینده فرزندی که به دنیا آورده‌اید مسوول هستید. حتی وقتی مورد سوءاستفاده و خشونت قرار گرفته‌اید باز هم با اتخاذ یک تصمیم درست می‌توانید هم خودتان و هم فرزندان‌تان را از این وضعیت نجات دهید. حمایت روحی و عاطفی از کودکان و مراجعه به مراکز تخصصی روان‌شناسی بهترین کاری است که در این شرایط از شما برمی‌آید.

منبع: CDC

ترجمه: دکتر نیما سیفی