خودتان را به چای سبز عادت بدهید

چای, از نوشیدنی های محبوب بین ما ایرانی هاست چه قدر با این نوشیدنی آشنا هستید

چای، از نوشیدنی‌های محبوب بین ما ایرانی‌هاست. چه قدر با این نوشیدنی آشنا هستید؟ اصلا چای سیاه با چای سبز چه تفاوتی دارد؟ چه طور باید آنها را دم کرد؟ به طور کلی، برگ‌های چای بعد از اینکه خوب رسیدند، چیده شده و خشک می‌شوند سپس مورد فرآوری قرار می‌گیرند.

بسته به اینکه چه درجه فرآوری صورت گیرد، نوع چای فرق می‌کند. این فرآوری ویژه شامل فرآیندی است به نام تخمیر. در طی تخمیر به لحاظ شیمیایی در طعم و شکل ظاهری چای تغییرات زیادی ایجاد می‌شود. آن چایی که کمتر تخمیر شده باشد چای سفید یا اوولانگ است (که در ایران نداریم و حتی در خارج هم محبوبیت کمی دارد.) بعد از آن چای سبز است که از درجه تخمیر کمتری برخوردار بوده و وقتی که تخمیر زیادی اعمال شود آنچه حاصل خواهد شد همان چای سیاه است که اکثر ما آن را استفاده می‌کنیم...

یک نکته جالب را همین جا عرض کنم که در گیاه چای ترکیباتی خاص داریم که دارای خواص مهم زیستی هستند و به فارسی می‌توان آنها را مواد شیمیایی گیاهی نامید نظیر آنتی‌اکسیدان‌ها. این ترکیبات در چای از دسته موادی هستند به نام فلاونویید که اصطلاحا به کاتکین‌ها معروف‌اند و فواید بسیاری دارند. این مطالب را در ذهن داشته باشید تا برسیم به وقتی که قرار می‌شود این مولکول‌های مفید در فرآیند تخمیر قرار بگیرند.

طی تخمیر شدن، این مولکول‌ها تغییر می‌کنند.

مثلا برخی از آنها اکسید شده، برخی می‌شکنند و یا به مواد جدیدی تبدیل می‌شوند. در نتیجه، در چای سیاه که تخمیر زیادتری رویش صورت گرفته است، موادی به وجود می‌آید که حاصل آن تغییرات هستند یعنی ما در چای سیاه موادی داریم که در چای سبز، با تخمیر کمتر، آنها را نداریم. سردسته این مواد، کافئین است. این کافئین از جمله مولکول‌های آنتی‌اکسیدانی یعنی کاتکین‌ها نیست.

ضمنا همین جا خواهید پرسید پس در چای سیاه آنتی‌اکسیدان نداریم؟ قطعا خیر، مقصود این است که از نظر خواص آنتی‌اکسیدانی، چای سیاه از چای سبز مواد باارزش کمتری دارد. مطالعات ما در انستیتو تغذیه نشان داده است که چه در کشت سلول و چه روی افراد مطالعه شده، خواص آنتی‌اکسیدانی چای سبز بالاتر است لذا اگر بتوانیم به طریقی ذایقه خود را با چای سبز تطبیق دهیم، از خواص بیشتر آن بهره‌مند می‌شویم. به طور کلی چای، خواص زیادی دارد و یک نوشیدنی سالم محسوب می‌شود. خواص ضد سرطانی چای ثابت شده است و باز هم در مطالعات و تحقیقات دیده‌ایم این خاصیت در خصوص چای سبز خیلی بیشتر است یعنی با مصرف روزی سه فنجان چای می‌توان در برابر بیماری‌های قلبی‌عروقی و سرطان‌ها، پیشگیری خوبی انجام داد.

حتی خانم‌های باردار می‌توانند تا چهار فنجان به شرط غلیظ نبودن، چای بنوشند. یادآوری می‌کنم این خواصی که در مورد چای ذکر می‌کنیم به شرط آن است که همراه آن، قند یا شکر بسیار بسیار کم مصرف کنیم. مطلوب‌تر آن است که با مصرف حداقل یک توت‌ خشک یا خرما همراه شود و به مرور عادت کنید قند را به کل کنار بگذارید.

اما برای روشن شدن این موضوع که آیا چای سبز موجب لاغری می‌شود باید بگوییم، مطالعات مختلف نشان داده‌اند، مصرف چهار فنجان چای سبز در روز می‌تواند به نوعی سوخت بافت چربی را تحریک کند. به عقیده من اگر شما اصول زندگی سالم را رعایت کنید یعنی غذاهای پرچرب نخورید، ورزش مناسب سن داشته باشید و ضمنا سیگار هم نکشید، می‌توانید با مصرف این چند فنجان چای سبز، از خواص آن بهره‌مند شوید اما اگر گمان می‌کنید اهل رعایت کردن هیچ یک از موارد زندگی سالم نیستید و منتظر معجزه‌ای در دنیای طب و تغذیه‌اید تا شما را لاغر کند، باید بگویم نه تنها چای سبز بلکه هیچ ماده‌ای را نخواهید یافت.

حتی خواص چربی‌سوز بودن چای سبز (البته برخی افراد می‌گویند واقعی نیست و در حال تحقیق است) اگر هم واقعی باشد قطعا دارای یک برد خاص است یعنی در کنار ورزش و رژیم مناسب غذایی می‌تواند تا حدی کمک کند. این خاصیت را در مورد ضد التهاب بودن آن نیز می‌گویم یعنی برای بیماران مبتلا به امراض التهابی مزمن، در کنار درمان‌های دیگر نوشیدن این چای مفید است.

اما درباره شیوه دم کردن چای‌سبز و لزوم استفاده از طعم‌دهنده‌هایی مانند هل و دارچین باید بگویم، آن طوری که خودم در چین، از نزدیک دیدم چای را بعد از چهار تا پنج دقیقه دم کردن در قوری، به صورت یک رنگ و بدون افزودن آب جوش می‌نوشند. در ضمن، هل و دارچین خودشان خواص آنتی‌اکسیدانی دارند و مطالعات و مقالاتی درباره آنها داشته‌ایم. این مواد می‌توانند طعم چای را دلپذیرتر کنند و بسته به سلیقه افراد مورد استفاده قرار گیرند. خواص ضد باکتریایی و آنتی‌اکسیدانی این مواد، هیچ تداخلی با فلاونوییدهای موجود در چای ندارد. باز هم یادآوری می‌کنم سلامت این نوشیدنی سالم یعنی چای در بدون قند خوردن آن تضمین می‌شود.

دکتر تیرنگ نیستانی

متخصص تغذیه، مدیر گروه تحقیقات انستیتو تغذیه کشور