مهتاب کربلا

پنجم جمادی الاولی سال پنجم و یا ششم هجری سالروز ولادت با سعادت بانوی قهرمان کربلا ، حضرت زینب کبری ـ سلام الله علیها ـ است.

دختری که در خانه ای آسمانی دیده گشود و نام زیبایش را خداوند بر زبان رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ جاری ساخت؛ زینب ...

از همان لحظة ولادت توسط پیامبر مهرابانی ها ستوده شد تا جایگاه رفیع این بانو شناخته شود، زیراکه دختر فاطمه ـ سلام الله علیهما ـ در زمانی نه چندان دور پرچمدار نهضتی عظیم و مدافع دین و ولایت خواهد شد.

تاریخ فضائل و کمالات او را بارها و بارها از زبان معصومان، بزرگان، عالمان و فرهیختگان شنیده و در سینة خود ثبت نموده است. به راستی که بیان و بنان هر گوینده و نویسنده ای ذکر فضائل بانوی کربلا الکن است، و تنها می تواند برگی از صفحات کمالات و فضائلش را بخواند. در این مجال برخی از توصیفات عقیلة بنی هاشم از دیدگاه بزرگان و دانشمندان مرور می شود. البته ذکر پیشوایان و معصومان ما سخنان نورانی بسیاری در توصیف شخصیت صدیقة صغری دارند که ذکر آنها خود کلامی جدا می طلبد، و ما فقط به ذکر گوشه ای از توصیفات مورخین و دانشمندان بسنده می کنیم:

۱) یحیی مازنی می‏گوید: «من در مدینه مدت زیادی در همسایگی حضرت علی‏ ـ علیه السلام ـ به سر می‏بردم، اما در این مدت به خدا قسم هرگز زینب را ندیدم و حتی صدای او را هم نشنیدم». (۱)

۲) از شیخ صدوق روایت‏شده است که زینب به جهت علم و دانش زیادی که داشت، از سوی امام حسین‏ ـ علیه السلام ـ نیابت ‏خاص داشت و مردم در مسائل شرعی (حلال و حرام) به ایشان رجوع می‏کردند. در یک مورد نقل شده است روزی امام حسن و امام حسین ـ ‏علیهما السلام ـ درباره بعضی از سخنان پیامبر اکرم‏ ـ صلی الله علیه وآله ـ با هم گفت‏وگو می‏کردند، حضرت زینب ‏ ـ علیها السلام ـ وارد شدند و در بحث ایشان شرکت کردند و مساله را با تمام صوری که داشت‏ با تفصیل تمام تبیین فرمودند. حضرت امام حسن‏ ـ علیه السلام ـ وقتی این توانایی فوق‏العاده خواهر را دیدند، خطاب به او فرمودند: «انک حقا من شجرة النبوة و من معدن الرسالة...» به راستی که تو از درخت نبوت و معدن رسالت هستی. (۲)

۳) جاهز که خود ادیبی در عرب است و در این رشته کم نظیر می باشد از خزیمه روایت می کند که پس از شهادت امام حسین وارد کوفه شدند که با ورود اسیران اهل بیت در کوفه و زمان ایراد خطبه توسط زینب بود من هیچ زن اسیری را گویا تر از او ندیدم، چنان سخن می گفت که گویی سخنان از زبان علی علیه السلام خارج می شدند. (۳)

۴) نیشابوری در شرح حال ، و بیان عظمت و مقام زینب می گوید: «زینب در فصاحت و بلاغت ، و در پارسایی و عبادت مانند پدرش علی ـ علیه السلام ـ و مادرش زهرا ـ علیها السلام ـ بود». (۴)

۵) ابن حجر عسقلانی می نویسد:« او ( حضرت زینب) مجسمه شجاعت و شهامت بود . روحی قوی و همتی بلند داشت، او دارای روحی عظیم، منطقی پایدار، قوت بیانی فوق العاده بود، آنچنان که حیرت مورخان را برانگیخته است». (۵)

۶) فریشلر نویسنده غربی می گوید: «ایراد آن نطق در کوفه ثابت می کند که آن همه مصائب و سختی ها نتوانسته بودند روحیه آن زن را متزلزل کنند. در صورتی که این خطر وجود داشت که در همان حالِ سخنرانی او را به قتل برسانند». (۶)

۷) جلال الدین سیوطی در رساله «زینبیه» می نویسد : «زینب در زمان جدش رسول خدا پا به عرصه جهانی گشود و در دامن وی پرورش یافت . او هوشمندی توانا و دوراندیش ، و دارای قلبی پر قوت و پر صلابت بود . او ۵ سال از عمر خویش را در کنار پیامبر خدا گذرانده و تربیت یافته است». «حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ زنی خردمند ، تیز بین و فصیح بود، البته خردمندی که قدرت قلبی نیز داشت». ¬ (۷)

۸) ابن اثیر جزربی می نویسد: «زینب دخترعلی ابن ابیطالب، مادرش فاطمه دختر رسول خدا بود . زینب تنها خانم متفکر و دانشمندی بود که از قوت فکر بالایی برخوردار بود . او در واقعه کربلا همراه برادرش حسین بن علی بعد از شهادتش به همراه غافله روانه شام گشت. و در بربر یزید بن معاویه ، خطبه ای شیوا و پر معنا ایراد نمود. ایراد آن خطبه درایت ، عقل ، اندیشه و قدرت بالای قلبی وی را می رساند ». (۸)

۹) محمد غالب شافعی مصری می نویسد :«یکی از بزرگترین زنان اهل بیت از نظر حسب و نسب و از مهمترین بانوان طاهره که دارای روحی بزرگ و مقام تقوا و آینه سرتا پا نمای رسالت و ولایت بوده، حضرت سیده زینب دختر علی ابن ابیطالب می باشد. که به نحو کامل او را تربیت کرده بودند و از سینه علم و دانش خاندان نبوت سیراب گشته بود. به حدی که در فصاحت و بلاغت یکی از آیات بزرگ الهی گردید و در حلم و کرم و بصیرت و تدبیر در امور، در میان خاندان بنی هاشم و بلکه عرب مشهور شد و میان جمال و جلال و سیرت و صورت و اخلاق و فضیلت را جمع کرده بود . شب ها در حال و عبادت و روزها را روزه داشت و به تقوا و پرهیزگاری معروف بود». (۹)

۱۰) مرحوم علامه مامقانی می‏نویسد: «زینب در حجاب و عفاف یگانه است احدی از مردان در زمان پدرش و برادرانش تا روز عاشورا او را ندیده بودند». (۱۰)

۱۱) سید عبدالحسین شرف الدین از مفاخر اسلام درباره ایشان می گوید: «بزرگوارتر از نظر اخلاق ، مثل حضرت زینب دیده نشده است. خشم و غضب بر او چیره نشد واز مقامش کم نکرد . و هیچ عالمی بر حلم و صبرش غالب نگشت . درتیزهوشی و صفای باطن و قوت دل و اطمینان قلب ، آیتی از آیات خدا بود .» (۱۱)

۱۲) صاحب انساب الطالبین ذکر می کند : « زینب ـ سلام الله علیها ـ به صفات نیک بسیار و اوصاف گرانقدر و باشکوه و با خصلت های پسندیده نسبت به دیگران ممتاز شد ؛ خلق و خوی سعادت آفرین او و صفات اخلاقی بارز و افتخار آفرین ایشان و فضیلت های پاک و طاهر او نسبت به دیگران ممتاز بود». (۱۲)

۱۳) استاد محمد فرید وجدی نویسنده اهل سنت: «زینب، دختر علی بن ابی‏طالب، از جمله زنان بافضیلت و بزرگواری است که دوراندیشی و فکر با عظمتی داشت. او همراه برادرش حسین بن علی در واقعه کربلا حضور داشت به امر یزید بن معاویه آن خانم را به همراه دیگر اسراء به شام و شهرهای مختلف بردند که در شام زینب کبری در برابر یزید خطبه‏ای غراء خواند.» (۱۳)

هادی الیاسی

۱. زینب کبری، ص ۲۲.

۲. السیدة زینب، محمود شرقادی، ص ۹۸.

۳. زندگانی حضرت زینب (س)، ص ۱۳۷.

۴. همان، ص ۱۳۸، نقل از سنن نیشابوری.

۵. سیمای حضرت زینب (س)، محمد مهدی تاج لنگرودی، ص ۱۱۹.

۶. همان، ص ۱۲۰.

۷. زندگانی حضرت زینب ، ص ۱۲۱، نقل از رساله زینبیه.

۸. زینب الکبری ، علامه جعفر نقدی، صص ۱۸-۱۹.

۹. دائرة المعارف القرن العشرین، ج ۴، صص ۷۹۵-۷۹۶.

۱۰. تنقیح المقال، ج ۳، ص ۷۹.

۱۱. فاطمة الزهرا، ص ۶۳۷، نقل از عقیلة الوحی ، ص ۲۴.