نقش باشگاه ها در صنعت فوتبال

چرا صنعت فوتبال ایران هیچ گاه رونق نمی گیرد

هر باشگاه فوتبال به عنوان بنگاه اقتصادی در پی درآمد بیشتر و هزینه کمتر است. زیر ساخت اصلی صنعت فوتبال شامل باشگاه هایی است که به مثابه کارخانه های تولیدی و بنگاه های اقتصادی این صنعت عمل کرده و عمده‌ترین نقش را در توسعه اقتصادی این صنعت دارند. این باشگاه‌ها با بهره گیری از تجهیزات و امکانات ، نیروی انسانی ماهر و متخصص و مدیریت اثر بخش فوتبال را به صنعتی پولساز مبدل ساخته‌اند. هر چه وضعیت باشگاه ها بهتر باشد فوتبال آن کشور از توسعه بیشتری برخوردار خواهد شد و این در حالی است که به علت مشکلات عدیده ای که باشگاه های فوتبال ایران با آنها دست و پنجه نرم می کنند صنعت فوتبال کشور نیز به تبع آن از رونق خوبی برخوردار نیست.

در یادداشت قبلی پس از معرفی صنعت فوتبال نگاه اجمالی به وضعیت این صنعت در جهان و کشورمان داشتیم. در این شماره پس از معرفی ارکان این صنعت به نقش و اهمیت باشگاه ها در آن خواهیم پرداخت.

در ادامه مباحث پیرامون خصوصی‌سازی در ورزش، محسن قره‌خانی دانشجوی دکتری رشته مدیریت ورزشی طی یادادشتی به بیان مطالبی پیرامون ارکان اصلی صنعت فوتبال و نقش باشگاه‌های فوتبال پرداخته است.

● صنعت فوتبال:

هر صنعتی دارای بخش های مختلفی است. از ارکان اصلی صنعت فوتبال ، می توان به بازیکنان حرفه ای ، مربیان حرفه ای ، سازمان لیگ حرفه ای و باشگاه های حرفه ای اشاره کرد که هر یک دارای ارزش و اهمیت خود می باشند. قابل ذکر است نقش باشگاه ها در این صنعت از اهمیت بیشتری برخوردار است به طوری که باشگاه های فوتبال به عنوان هسته اصلی آن به شمار می روند، ریشه و هسته اصلی توسعه فوتبال در درون باشگاه ها شکل می گیرد.

مهمترین عامل در هر صنعت بنگاه های آن می باشد که در در صنعت فوتبال باشگاه ها به مثابه بنگاه اقتصادی عمل می کنند باشگاه های حرفه ای فوتبال یک بنگاه با کسب و کار ورزش فوتبال و ملازمات پشتیبان آن به حساب می آیند و هر باشگاه فوتبال به عنوان بنگاه اقتصادی در پی درآمد بیشتر و هزینه کمتر است.

به بیان دیگر زیر ساخت اصلی صنعت فوتبال شامل باشگاه هایی است که به مثابه کارخانه های تولیدی و بنگاه های اقتصادی این صنعت عمل کرده و عمده ترین نقش را در توسعه اقتصادی این صنعت دارند. این باشگاه ها هستند که با بهره گیری از تجهیزات و امکانات ، نیروی انسانی ماهر و متخصص و مدیریت اثر بخش فوتبال را به صنعتی پولساز مبدل ساخته اند. بنابراین روشن است که هر چه وضعیت باشگاه ها بهتر باشد فوتبال آن کشور از توسعه بیشتری برخوردار خواهد شد و این در حالی است که به علت مشکلات عدیده ای که باشگاه های فوتبال کشور با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند صنعت فوتبال کشور نیز به تبع آن از رونق خوبی برخوردار نیست.

● تعریف باشگاه:

باشگاه فوتبال به مجموعه ای ورزشی گفته می شود که بر اساس مقررات و معیار های سازمان تربیت بدنی اداره شده و در اداره ثبت شرکت ها نیز به ثبت رسیده و عضویت فدراسیون و سازمان لیگ حرفه ای فوتبال را نیز پذیرفته باشد.

● نقش باشگاه های فوتبال در توسعه آن

در بیشتر کشورهای جهان یکی از اساسی ترین سازمانهای ورزشی ، باشگاه های ورزشی بویژه باشگاه های فوتبال هستند . باشگاه فوتبال مهمترین نهاد در توسعه این ورزش است. این نهاد در بعد همگانی، قهرمانی و حرفه‌ای تاثیرگذار است. باشگاه‌ها نقش بسیار مهم و مؤثر در عمومی کردن فوتبال از یکسو و ارتقای فوتبال قهرمانی و حرفه‌ای از سوی دیگر دارند. باشگاه‌ها با ایجاد انگیزه و جذب جوانان به فوتبال، تربیت ورزشکار و همچنین با برگزاری رقابت‌های مختلف که تعداد آنها در سطوح مختلف به بیش از سه هزار مسابقه در کشور می رسد باعث شور و نشاط در جامعه می‌شوند.

این نهاد ورزشی تأمین‌کننده ورزشکاران نخبه برای کشور و عامل رسیدن به افتخارات بین‌المللی ورزشی می‌شود که نتایج آن آثار سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مناسب را در پی دارد.

باشگاه‌های فوتبال علاوه بر استعدادیابی و آموزش مهارت‌های ورزشی و توسعه ورزش قهرمانی و عمومی، سهم عمده‌ای نیز در علمی کردن ورزش داشته و می‌توانند باعث توسعه امر آموزشی و پژوهشی در دانشگاه‌ها و مراجع تحقیقاتی شوند.

باشگاه‌های فوتبال به عنوان یک نهاد اجتماعی نقش بسزایی در جامعه داشته و در چهارچوب باشگاه هاست که تجلی استعداد های جوانان نمایان شده و شکل صحیح به خود می گیرد. از آنجائیکه نقش باشگاه ها در پرورش قابلیتها و تربیت قهرمانان ورزشی به مراتب بیشتر از سایر نهاد های ورزشی می باشد ، شکل گیری و ایجاد باشگاه هایی که افراد با استعداد را در رشته های مختلف ورزشی جهت نیل به عالیترین مدارج پیشرفت و قهرمانی یاری نماید ضروری می‌کنند.

اگر باشگاهی مطرح باشد، هواداران خود را خواهد داشت و از محل فروش بلیت برای ورود به ورزشگاه، اجازه فیلمبرداری و عکاسی، تبلیغات تجاری در زمین ورزشی یا روی لباس ورزشکاران و دریافت بابت انتقال بازیکنان به باشگاه های دیگر و نظایر آن درآمد کسب می کند.

بر این اساس مدیران باشگاه ها باید شرایط خود را طوری تنظیم کنند که هزینه های تهیه امکانات ورزشی از جمله ورزشگاه، حقوق و مزایای بازیکنان و مربیان و سایر هزینه های باشگاه را بپردازند، سود به دست آورند، مالیات بپردازند و باقیمانده را به صاحبان سهام باشگاه بپردازند. در چنین شرایطی باشگاه معمولا سودآور است و بنابراین با توجه به توانایی کسب سود سرقفلی ارزشمندی نیز خواهد داشت.

● اهداف باشگاه های فوتبال:

باشگاه های فوتبال دارای دو ماهیت ورزشی و اقتصادی هستند که این دو ماهیت به هم آمیخته اند و بر روی یکدیگر تاثیر گذارند. در برخی موارد اهداف ورزشی و اقتصادی همخوان می باشند برای نمونه ، پیروزی در میدان بازی هم به لحاظ ورزشی و هم به لحاظ پیامد های اقتصادی مطلوب است و گاهی اوقات نیز این دو هدف با یکدیگر در تعارض هستند به عناون نمونه فدا کردن سود برای کسب پیروزی در میدان بازی.

۱) باشگاه فوتبال به عنوان مجموعه ورزشی:

اهداف ورزشی باشگاه های فوتبال همان کسب پیروزی در میدان مسابقه است. در گذشته ماهیت اصلی باشگاه های فوتبال ورزشی بوده و اهداف ورزشی مورد نظر بوده است به طوری که پیروزی در میدان مسابقه به عنوان بالاترین هدف مورد توجه بوده است به طور مثال یک باشگاه هدف خود را کسب مقام قهرمانی در لیگ و یا صعود به دسته بالاتر قرار می داد. در آن زمان بحث درآمد زایی و منافع اقتصادی زیاد مورد توجه قرار نمی گرفته زیرا در آن زمان فوتبال به صورت صنعت پر سود و تجاری مطرح نبود.

بیشتر باشگاه های فوتبال کشور مان نیز دارای ماهیت ورزشی هستند به طوری که در اساسنامه آنها عنوان فرهنگی و ورزشی برای آنها ذکر شده است.

۲) باشگاه فوتبال به عنوان بنگاه اقتصادی:

در گذشته وجوه ورزشی بر ماهیت باشگاه ها ی فوتبال چیره بود اما در طی سالهای اخیر به علت بین المللی شدن صنعت فوتبال ماهیت باشگاه ها از صورت فرهنگی و اجتماعی که بیشتر اهداف ورزشی را دنبال می کرد به ماهیت عمدتا اقتصادی سوق داده شده است به همین خاطر علاوه بر جلب مشارکت عامه و پرورش جوانان حرفه ای ، جلب و حفظ اعتماد سرمایه گذاران بسیار مورد توجه قرار گرفته است زیرا عده زیادی برای کسب سود به فوتبال روی آورده اند.

به بیان دیگر اهداف تجاری نیز مورد توجه قرار گرفته و باشگاه های فوتبال فقط در عرصه ورزشی به رقابت نمی پردازند بلکه در عرصه های اقتصادی و درآمدزایی نیز رقابت شدیدی دارند یعنی علاوه بر این که در درون مستطیل سبز برای کسب امتیاز و برد می جنگند در بیرون از این محدوده و در مقیاس بسیار وسیع تر برای کسب درآمد نیز تلاش می کنند.

امروزه باشگاه های ورزشی بالاخص باشگاه های فوتبال در جهان واحدهایی هستند که برای اهداف اقتصادی تشکیل و اداره می شوند. باشگاه ها برای کسب منافع اقتصادی، ورزش یا ورزش های خاصی را انتخاب می کنند و در آنها فعال می شوند، در تاسیس ورزشگاه ها سرمایه گذاری می کنند و سعی می کنند در حوزه های ورزشی انتخابی خود به رده های بالا برسند تا بتوانند بر آن اساس درآمد بیشتری کسب کنند.

نقش و سهم باشگاه‌های فوتبال به عنوان بنگاه‌های اقتصادی در ایجاد مشاغل مختلف، کاهش امور تصدی‌گری دولت، جذب سرمایه‌گذاری‌ها و مشارکت‌های مردمی و در نتیجه درآمدزایی در سطوح ملی، استانی، شهری و حتی محله‌ای در جهان بسیار مهم بوده و در کشورهای پیشرفته سهم بسزایی در درآمد ناخالص ملی دارند.

● باشگاه های فوتبال در ایران:

در کشور ما باشگاه های فوتبال بیشتر ماهیت ورزشی داشته و اهداف تجاری کمتر مورد توجه قرار میگیرد که این امر یکی از معضلات پیش روی فوتبال کشور می باشد زیرا تا زمانی که به فوتبال به عنوان کسب و کار نگریسته نشود باشگاه ها درآمد زا نخواهند شد و فوتبال ما پیشرفتی نخواهد کرد .در حال حاضر لیگ حرفه‌ای فوتبال کشور ۱۸ تیم را شامل می‌شود. که مالکیت و اداره اکثر آنها در اختیار دستگاه‌های نظامی و انتظامی، سازمان تربیت بدنی و بخش صنعتی کشور می باشد. به این ترتیب در بخش حرفه‌ای فوتبال، مالکیت خصوصی نقش زیادی ندارد.

اعتبار اکثر باشگاه‌های فوتبال کشور از محل اعتبارات دولتی تأمین می‌شود و عمدتاً مرتبط با دستگاه‌های اجرایی مانند دستگاه‌های نظامی و انتظامی و شرکت‌های دولتی هستند. سرمایه‌های این باشگاه‌ها نیز از محل اعتبارات دولتی تأمین شده و اماکن ورزشی آن‌ها متعلق به خود این شرکت‌هاست. با توجه به وضعیت کنونی باشگاه‌داری و تأمین اعتبارات دولتی و نه خصوصی، مشکلات عدیده‌ای پیش‌روی نظام باشگاه‌ها قرار داده است و رقابت چندانی بین آنها وجود ندارد.

بنابراین، با در نظر داشتن اهمیت و نقش باشگاه‌های ورزشی، در برنامه پنجساله چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و به خصوص در ماده (۱۱۷) توجه ویژه‌ای به باشگاه‌های ورزشی شده تا در مدت زمان اجرای برنامه‌، امکان رشد و توسعه کمی و کیفی آن‌ها از طریق بخش خصوصی فراهم شود. بدون شک حرکت اصولی و صحیح برای ارتقای وضعیت باشگاه‌ها، نیازمند برنامه‌ای جامع و هماهنگ است.

خبرگزاری دانشجویان ایران - ایسنا

میثم نژادقصاب