جایگاه خواب و رؤیا

از منظر آموزه های وحیانی خواب هایی که انسان می بیند از چه اهمیت و جایگاهی برخوردار است و تا چه اندازه می تواند مورد استناد قرار گیرد؟
اصل رؤیا و خواب دیدن انسان از منظر اسلام …

از منظر آموزه های وحیانی خواب هایی که انسان می بیند از چه اهمیت و جایگاهی برخوردار است و تا چه اندازه می تواند مورد استناد قرار گیرد؟

اصل رؤیا و خواب دیدن انسان از منظر اسلام مورد تأیید است. چنان که در سوره یوسف و نیز در داستان ذبح اسماعیل آمده است: «انی اری فی المنام انی اذبحک» همانا من در خواب می بینم که تو را ذبح می کنم. (صافات-۱۰۲)

اینها رویاهای صادقه اند که چون پیامبران درخواب می بینند استثنائا تکلیف آور است. در مورد اقسام رویا روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمود: رویا به سه قسم است: مژده ای از سوی خداوند به مؤمن، ترساندنی از سوی شیطان و خواب های پریشان. (الکافی، ج۸، ص۹۰)

اگر انسان با شکم سیر بخوابد یک سوم از ساعت خوابش تحت تأثیر فعالیت های معده است و دچار خواب پریشان (اضغاث اصلام) می شود. یک سوم دیگر از مدت خواب به رویاهایی می گذرد که ترجمان و بازگوکننده حوادثی است که انسان در روز می بیند. تنها در یک سوم باقی مانده است که روح از تأثیر معده و از تأثیر خاطره های حوادث روز آزاد می شود. البته هرچه انسان مهذب و پاکتر باشد، به همان نسبت به واقعیت نزدیک تر است.

نکته دیگر اینکه گفته اند رویاهایی که انسان بعد از اذان صبح می بیند تحت تأثیر شیطان قرار دارد و صحیح نمی باشد. اما این مطلب هم کلیت ندارد و در همه موارد صادق نیست. همچنین امر دیگری که شهرت یافته گفته اند که خواب زن تعبیری برعکس دارد، اما این مطلب نیز در همه موارد صادق نیست. به عنوان نمونه در تاریخ آمده است که قبل از فتح خبیر، صفیه از قوم یهود خواب دید که ماه وارد حجره او شد. معبر برای او تعبیر کرد که تو همسر حاکم حجاز (حضرت محمد(ص) خواهی شد. بعد از فتح خیبر چنین پدیده ای محقق شد. (بحارالانوار، ج۲۱،ص۵) بنابراین برقراری ارتباط بین آنچه درخواب دیده می شود و عالم واقعیت و تعبیر آن به جنسیت افراد بستگی ندارد. در اینجا چند نکته کلیدی درخواب و تعبیر آن توصیه شده است:

۱) اگر خواب بدی دیدید نه خودتان تعبیرکنید و نه برای دیگران نقل کنید بلکه تفأل به خیر بزنید و صدقه بدهید.

۲) اگر خواب خوشایندی دیدید، تنها برای مؤمنینی تعریف کنید که حسادت نداشته و بهره ای از حکمت داشته باشند.

درمجموع رویاهای صادقانه از دیدگاه اسلام مورد تأیید است و در مورد پیامبران(ص) حجت و تکلیف آور است و در مورد غیرپیامبران حجت شرعی و تکلیف آور نیست. ازطرفی کسی که بر علم او افزوده شود و فهم و بصیرتش بیشتر گردد، خواب های پریشان کمتری می بیند، چنان که افزایش ایمان موجب می شود که بعد از بیداری بسیاری از خواب های پریشان فراموش گردد.