روح خود را در هالیوود به حراج نگذاشتم

تنها ۳۰ موسیقی فیلم یعنی چیزی حدود ۸ درصد ساخته هایم در زمینه فیلم های وسترن بود, اما نمی دانم چرا همه اصرار دارند مرا سازنده موسیقی وسترن قلمداد كنند »

انیو موریكونه در فیلم های وسترنی مثل «به خاطر یك مشت دلار»، «خوب، بد، زشت»، «برای چند دلار بیشتر» و.... با موسیقی هایش چنان ردپایی از خود به جا گذاشته كه دیگر كمتر كسی است وقتی نام او را می شنود یاد سوت های حزن انگیز فیلم «به خاطر یك مشت دلار» نیفتد و صدای زوزه گرگ را در فیلم «خوب، بد، زشت» فراموش كند. موریكونه در این فیلم ها اصوات غیرموسیقایی مانند سوگ های سوررئال و زوزه گرگ را با گیتار الكترونیك و صداهای فضایی از جمله آواز سوپرانوی روح مانند تركیب كرد. به طوری كه بعدها سبك او شاخص اصلی فیلم های وسترن آن دوره و به ویژه كارهای سرجیو لئونه تبدیل شد. او و لئونه در سن ۸ سالگی در مدرسه با هم آشنا شده بودند، اما همكاری حرفه ای آنها ۲۵ سال بعد شروع شد و چنان موفق بود كه آهنگساز را به چهره ای شاخص در موسیقی فیلم های وسترن بدل كرد، حال هر چقدر موریكونه سعی كند آهنگ هایی را كه برای فیلم های غیروسترن یادآوری كند، نمی تواند: «این یك اشتباه جدی است. من فقط تعداد كمی موسیقی وسترن ساخته ام و به ازای آن تعداد بیشتری موسیقی برای فیلم های خانوادگی، عشقی، تخیلی، حادثه ای و... نوشته ام.» «برنارد هرمن»، «بتهوون»، «استراوینسكی» و... همه عادت داشتند سازنده موسیقی خود باشند و موریكونه هم چه خوب و چه بد می خواهد ساز خود را بزند اما نمی داند چرا چنین اتفاق ناجوری در صنعت موسیقی فیلم هالیوود افتاده است. او در هالیوود زندگی نمی كند، اگر چه همیشه سروكارش با آنجاست. «ویلای بزرگی در هالیوود به من پیشنهاد شد، اما گفتم نه ممنونم. ترجیح می دهم در ایتالیا زندگی كنم. می توانید تصمیم من را نوعی محدودیت تلقی كنید اما من این گونه فكر می كنم. برای من بسیار دشوار است كه در شهر كوچكی زندگی كنم كه در آن سازندگان موسیقی فیلم دائم در حال شخم زدن كارهای دیگران هستند تا از آن استفاده و دیگران را تخریب كنند. این جنبه ای نازیبا از مسئولیت پذیری حرفه ای است.» او می گوید كه هیچ وقت حاضر نشدم روح خود را برای كار در هالیوود به حراج بگذارم چون مادر من ایتالیایی است. اما افراد بسیاری را می شناسم كه در هالیوود یتیم هستند. شاید به همین دلیل است كه او تاكنون ۵ بار برای فیلم های روزهای بهشت (۱۹۷۸)، ماموریت (۱۹۸۶)، تسخیرناپذیران (۱۹۸۷)، باگسی (۱۹۹۱) و مالنا (۲۰۰۰) كاندیدای اسكار شد و با وجود تعجب همگان جایزه ای دریافت نكرد. «خودم هم فكر می كنم حداقل برای موسیقی فیلم ماموریت می توانستم جایزه اسكار را به دست بیاورم اما این طور نشد. خصوصاً كه در آن سال اسكار به موسیقی فیلم «حوالی نیمه شب» رسید كه موسیقی آن یك اثر ابتكاری نبود. با چنین شیوه انتخاب آثار، من باید تاكنون هردو سال یكبار جایزه اسكار می بردم!» پیرمرد ۷۶ ساله هیچ وقت به صراحت پاسخ نداده كه كدام یك از ساخته های خود را بیشتر دوست دارد اما عقیده دارد محبوب ترین ها همان هایی است كه به قلب او نزدیك است مثل «نبرد الجزایر». موریكونه در دو فیلم برای هر شخصیت، موسیقی مربوط به او را در كنار تم اصلی آهنگ فیلم می گنجاند. در واقع هر شخصیت به طور جداگانه تم مخصوص به خود را تا آخر فیلم به همراه دارد و در كنار تم اصلی تماشاگر به راحتی می تواند شخصیت های جدا از هم و گاه همراه با هم را در فیلم به صورت تصاویر متمركز و گاه پراكنده در ذهن تداعی كند. او تم اصلی موسیقی خود را برای بیان كلی، برای فیلم در نظر می گرفت و از ابتدا تا انتها آن را گسترش می داد. با این كار موسیقی از حالت یكنواخت خارج می شد و تماشاگر را وادار می كرد تا در جست وجوی فیلمساز برای شكافتن شخصیت های فیلم همراه او باشد. او در آثار خود به استفاده از صداهای حقیقی روی آورد تا بتواند حس نوستالژی فیلم را بیان كند. آهنگساز از این صداهای حقیقی به شكلی روانشناسانه استفاده می كند. موریكونه می گوید: «من هنوز به موسیقی تجربی و آوانگارد ایمان دارم. اما فكر می كنم شیوه كاربرد آنها در كارهایم به مرور زمان تغییر كرد كه این تغییر هم به فرآیندی كه در سال های پایانی دهه ۱۹۵۰ روی داد، مربوط می شود. البته این تحولات بسیار طبیعی بود چون افرادی كه دارای خوی انقلابی و در حال تغییر دائمی هستند، پس از پشت سر گذاشتن فراز و فرودها دوباره به هنجار ابتدایی خود بازمی گردند.» این آهنگساز ایتالیایی از همان سالها كه موسیقی نبرد الجزایر (۱۹۶۵) را ساخت تا سال های اخیر همواره جزء فعال ترین سازندگان موسیقی متن فیلم بوده و ساخت بیش از ۴۰۰ موسیقی فیلم هم گویای همین است. اما به نظر می رسد كمیت كارهای ارائه شده از سوی او كاهش یافته باشد. موریكونه كه در سال ۱۹۶۵ برای ۱۵ فیلم و در سال ۱۹۷۲ به تنهایی ۲۲ موسیقی فیلم نوشته بود در دو سال گذشته تنها ۷ اثر ارائه كرد. خودش می گوید نیاز به یكسال استراحت دارد اما آن یكسال هنوز نیامده است .

فرزین دهقان