پیش به سوء هاضمه

پنج مشکل گوارشی سالمندان

افزایش سن با افزایش احتمال ابتلا به سوءهاضمه همراه است و با افزایش سن در واقع به سوی سوءهاضمه پیش می‌رویم...

با توجه به پیشرفت‌های علم پزشکی و بهداشتی، متوسط عمر انسان نیز افزایش یافته و یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که افراد سالمند با آن دست به گریبان‌ هستند، مشکلات گوارشی است. با افزایش سن عملکرد دستگاه گوارش دچار اختلال می‌شود و بی‌توجهی به آن می‌تواند باعث بروز اختلال‌های تغذیه‌ای و مشکلات جدی‌تر شود. این مطلب به مهم‌ترین مشکلات گوارشی در دوران سالمندی می‌پردازد.

● مشکل اول: ریفلاکس

در سنین بالای ۶۰ سال، حدود ۶۰ درصد سالمندان دچار مشکل ریفلاکس (برگشت اسید از معده به مری) می‌شوند. بروز این حالت همراه با احساس سوزش سردل، ترش‌کردن یا حالت تهوع است. یکی از علل موثر در بروز این بیماری، گشاد شدن دریچه مری است که با افزایش سن اتفاق می‌افتد.

راه‌حل: اگر شما هم از مشکل ریفلاکس رنج می‌برید، وعده‌های غذایی را در حجم کم بخورید و از مصرف ترشی و هرگونه ماده ترش مانند مرکبات، لواشک و... پرهیز کنید زیرا مصرف این خوراکی‌ها باعث تشدید علایم بیماری می‌شود. تا ۲ ساعت پس از صرف غذا به‌هیچ‌وجه دراز نکشید. حتما در روز پیاده‌روی کوتاهی داشته باشید.

● مشکل دوم: نفخ

با افزایش سن و شروع دوران سالمندی، حرکت?های معده کندتر و فرد دچار احساس پری، نفخ و سنگینی می‌شود. در مبتلایان به سوءهاضمه اگرچه زخمی در معده وجود ندارد، اما فرد احساس ناراحتی می‌کند.

راه‌حل: از مصرف غذاهای حجیم و چرب اجتناب کنید.

● مشکل سوم: زخم معده و اثنی‌عشر

علامت زخم معده و اثنی‌عشر، دردهای ناحیه فوقانی شکم است. معمولا با افزایش سن شیوع این مشکل بیشتر می‌شود و اغلب سالمندان به این عارضه دچار می‌شوند. در مبتلایان به زخم‌معده، صرف غذا بیماری را شدت می‌دهد درحالی که در بیماران دچار زخم اثنی‌عشر، غذاخوردن از شدت ناراحتی‌ می‌کاهد. داروهای تجویزشده برای این بیماران، میزان ترشح اسید را کم می‌کند تا زخم ترمیم شود و بهبود یابد.

راه‌حل: مصرف خوراکی‌های اسیدی و ترش‌ نه‌تنها بهبود زخم را به تاخیر می‌اندازد، بلکه بر شدت و علایم بیماری می‌افزاید.

● مشکل چهارم: التهاب معده

التهاب معده باعث سوزش و زخم معده می‌شود. با افزایش سن، میزان ترشح اسید معده کاهش می‌یابد. با وجود این، به دلیل نازک شدن پوشش معده، کاهش ترشح مخاط، برگشت اسید صفرا به داخل معده، عفونت باکتریایی هلیکوباکتر، استرس و سیگار کشیدن، همچنان التهاب معده ادامه می‌یابد. به دلیل ضعف سیستم ایمنی در سالمندان، روند بهبود آهسته و تدریجی است.

راه‌حل: خوردن حجم غذای کم و طی دفعات متعدد، اسید معده را کاهش می‌دهد. تهیه فهرست غذاهایی که باعث تشدید التهاب معده می‌شود، بسیار مهم است. مصرف داروهای مسکنی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن باید با احتیاط و تحت‌نظر پزشک باشد. رعایت این نکته‌ها می‌تواند باعث کاهش مشکل التهاب معده شود.

● مشکل پنجم: یبوست

یبوست از شایع‌ترین مشکلات دوران سالمندی است. با افزایش سن و تغییراتی که در دستگاه گوارش سالمندان ایجاد می‌شود، میزان کارایی عملکرد دستگاه گوارش کاهش می‌یابد. معمولا در افراد سالمند با کاهش حرکت روده، غذا زمان بیشتری داخل دستگاه گوارش می‌ماند و دیرتر از بدن خارج می‌شود. از سوی دیگر مصرف کم و ناکافی مایعات و نوشیدنی‌ها یبوست را تشدید می‌کند. برخی سالمندان با افزایش سن احساس تشنگی خود را از دست می‌دهند. چنانچه یبوست مدت‌ها ادامه یابد مزمن می‌شود.

راه‌حل: معمولا بیشتر سالمندان به دلیل مشکلات گوارشی و دندانی و اینکه نمی‌توانند به خوبی میوه و سبزی‌ را بجوند از خیر خوردن آن می‌گذرند. از سوی دیگر اغلب آنها به دلیل مشکلات استخوانی و مفاصل تحرک کمی دارند درحالی که برای پیشگیری و درمان یبوست توصیه می‌شود به اندازه کافی مایعات، سبزی‌‌ها و میوه‌ها، موادخوراکی ملین مانند آلو، انجیر و نان‌های سبوس‌دار مصرف کنند و پیاده‌روی داشته باشند. حتی توصیه می‌شود میوه‌هایی که می‌توان با پوست خورد را با پوست مصرف کنند.

دکتر علی‌اکبر حاج‌آقامحمدی

فوق تخصص گوارش و بیماری‌های کبد، استاد دانشگاه علوم پزشکی قزوین