خـرافـات؛ دلیل‌تراشی با تخیل

علت اکثر خرافاتی که در ذهن ما نقش بسته "حافظه انتخابی" است. یعنی ما کلی اتفاقات را مشاهده می‌کنیم و فقط آن‌هایی را به خاطر می‌سپاریم که به آن‌ها علاقمندیم یا برایمان عجیب است. …

علت اکثر خرافاتی که در ذهن ما نقش بسته "حافظه انتخابی" است. یعنی ما کلی اتفاقات را مشاهده می‌کنیم و فقط آن‌هایی را به خاطر می‌سپاریم که به آن‌ها علاقمندیم یا برایمان عجیب است. تکرار چندین مورد از این دست اتفاقات باعث می‌شود که ذهن یک رابطه علت و معلولی بین این رخدادها برقرار کند.

احتمالا با قوانین مورفی آشنا هستید. قوانینی که حاکی از بدشانسی آدم‌ها هستند که البته به نظر من ناشی از بدبینی آن‌هاست. یک مثال ساده‌اش در سوار شدن به اتوبوس است. احتمالا شما در لحظه‌ای که از اتوبوس جا مانده‌اید احساس "بدشانسی" کرده‌اید. ولی آیا وقتی به موقع به اتوبوس رسیده‌اید به "خوش‌شانس" بودنتان توجه کرده‌اید؟! اگر به طور دقیق اتفاقاتی را که می‌افتد را یادداشت کنیم، فراوانی بدشانسی‌ها و خوش‌شانسی‌ها تقریبا برابر خواهد بود.

یکی دیگر از دلایل به وجود آمدن خرافات، ضعف دانش بشر در شناخت علت پدیده‌هاست و با تخیل خود برای آن‌ها دلیل "می‌تراشد". مثال‌هایی مانند باورهای قدیمیان در مورد علت وقوع زلزله برای همه آشناست.

دلیل دیگری که باعث به وجود آمدن خرافات می‌شود، علت و معلول پنداشتن دو پدیده است که صرفا باهم مقارن هستند که نباید بین آن‌ها رابطه علت و معلول برقرار کرد.