عکسبرداری از گذر زهره

عکاسی از گذر زهره شبیه عکاسی از لکه های خورشید است در درجه اول به یک صافی خورشیدی مناسب احتیاج دارید

منجمان آماتور این دوران برای ثبت جاوانة گذر زهره ابزارهای پیشرفته و متنوعی دارند، از فیلم‌های حساسیت بالا، با امولسیون عالی گرفته تا دوربین‌های فیلمبرداری، وب‌کم‌ها و CCDهای پیشرفته.

عکاسی از گذر زهره شبیه عکاسی از لکه‌های خورشید است. در درجه اول به‌یک صافی خورشیدی مناسب احتیاج دارید. اطمینان پیدا کنید که صافی با دقت و محکم جلو عدسی تله یا روی دهنة تلسکوپ نصب شده باشد. صافی‌های قطبی‌کننده (پُلاریزه) یا ND مطمئن نیستند. برای آنکه قرص خورشید و زهره به اندازة مناسبی روی فیلم ثبت شود، به عدسی تله یا تلسکوپی با فاصله کانونی ۱۰۰۰ یا ۲۰۰۰ میلیمتر یا بیشتر احتیاج دارید.

می‌توانید فاصله کانونی مؤثر عدسی را با مُبَدَل‌های ۲ یا ۳ برابر (تله کانورتور X۲ یا X۳) و یا یک چشمی و عدسی بارلو در سرِ راه دوربینی که به‌تلسکوپ نصب می‌شود، افزایش دهید. قطر تصویر خورشید بر فیلم عکاسی ۳۵ میلیمتر، برابر فاصله کانونی تلسکوپ تقسیم بر ۱۰۹ است.

حتماً ابزارهایتان را آزمایش کنید و روشی را که برای عکاسی برگزیده‌اید، چندبار تمرین کنید. برای آزمایش ابتدا زمان نوردهی مناسب را با نورسنج دوربین بیابید و بعد تصاویری را با نوردهی‌های بیشتر و کمتر تهیه کنید. مشخصات تصاویر را به دقت ثبت کنید.

● فیلم عکاسی

شما می‌توانید یک حلقه فیلم ۳۶ تایی را در دو بازه ۲۰ دقیقه‌ای که زهره به قرص خورشید وارد یا از آن خارج می‌شود، مصرف کنید. اگرچه نوردهی مناسب را پیش از این به‌دست آورده‌اید، حتماً عکس‌هایی با نوردهی‌های متفاوت هم تهیه کنید. به‌خصوص اگر هوا ابری یا غبارآلود باشد.

● فُکوس

فُکوس یعنی تنظیم وضوح تصویر. هنگام عکاسی، زمان زیادی را صرف تنظیم فکوس دوربین کنید تا مطمئن شوید که تصویر کاملاً فکوس است. منظریاب (ویزور) برخی دوربین‌های عکاسی‌را می‌توان با منظریاب‌های بزرگ‌کننده عوض کرد. وقتی فکوس دقیق را به دست آوردید، پیچ تنظیم فکوس عدسی تله یا فکوسِرِ تلسکوپ را با چسب یا نوار لاستیکی محکم کنید تا ثابت بماند.

برای فکوس تصویر، لبه‌های خورشید را در مرکز میدان دید قرار ندهید. به‌خصوص در مورد تلسکوپ‌های اشمیت‌-‌کاسگرین، مرکز قرص خورشید را در مرکز میدان دید قراردهید و تصویر را با توجه به‌لبه‌ها فکوس کنید.

● نصب

سه‌پایة شما باید بتواند به‌نرمی حرکت کند، زیرا هر ۲ یا ۳ دقیقه مجبورید کمی آن را حرکت دهید تا خورشید از میدان دیدتان خارج نشود. چند وزنه را از میلة وسط سه‌پایه آویزان کنید تا استحکام آن افزایش یابد.

● عکاسی دیجیتال

اگر عدسی دوربین قابل تعویض است، می‌توانید مثل دوربین‌های معمولی آن را بدون عدسی پشت تلسکوپ ببندید، وگرنه به روش مستقیم (Afocal) عکاسی کنید، یعنی دوربین را با عدسی آن پشت چشمی تلسکوپ نگه‌دارید. فراموش نکنید عکس‌های با کیفیت بالا، حافظة زیادی اشغال خواهندکرد و ممکن است در حین گذر، حافظه دوربین شما پُرشود.

● فیلمبرداری

برخی دوربین‌ها تا ۳۲ برابر بزرگنمایی نوری (Optical) و ۶۴ برابر توانایی بزرگنمایی دیجیتال دارند. برای هدف ما بزرگنمایی نوری مناسب است. در ۳۲ برابر به‌خوبی لکة سیاه زهره بر قرص خورشید ثبت می‌شود. اگر دوربین شما بزرگنمایی زیادی ندارد، یک مبدل تلة ۳ برابر یا بیشتر را جلوی عدسی آن نصب کنید، یا از پشت تلسکوپ فیلمبرداری کنید (برای این‌کار دوربین فیلمبرداری خانگی سبکی را باید به روش ابتکاری به‌پشت چشمی متصل کنید).

برای تهیه فیلمی مناسب باید دوربین سوار بر تلسکوپی باشد که استقرار استوایی دارد و قطبی شده است. هر ۲ تا ۴ دقیقه، ۲ یا ۳ ثانیه فیلم بگیرید. به این ترتیب گذر ۶ ساعته زهره را بر فیلمی چند دقیقه‌ای ثبت می‌کنید. برای این منظور حتماً خورشید را تمام مدت در مرکز میدان دید ثابت نگه‌دارید. اگر می‌خواهید زمان تماس‌ها را ثبت کنید، دوربین را طوری تنظیم کنید که زمان را بر فیلم نمایش دهد. ساعت دوربین و ساعت مُچی خود را با زمانی که از رسانه تلویزیونی یا رادیویی اعلام می‌شود (مثلاً شبکة خبر)، تنظیم کنید.

بعد از گذر حتماً نوار را از دوربین خارج کنید، آن را قفل کنید تا قابل ضبط نباشد. مراقب باشید که ممکن است تمام زحمات شما با یک اشتباه از بین برود.

● وب‌کم‌ها

وب‌کم‌ها و دوربین‌های CCD نجومی برای عکسبرداری ایده‌آل‌اند، اما برای کار کردن با آنها به یک رایانه احتیاج دارید. احتمالاً حتی تصویر از صافی گذشتة خورشید هم برای وب‌کم‌ها و CCD‌ها بیش از حد نورانی است. برای کاهش شدت نور خورشید باید از صافی‌های ND یا پُلاریزه یا صافی ماه (نوعی ND) که پشت چشمی پیچ می‌شود، استفاده کنید.

● پردازش تصاویر

کار شما با پایان گذر زهره به اتمام نمی‌رسد. بخش بزرگی از کار را پس از گذر و پشت رایانه انجام خواهید داد. نرم‌افزارهای خوبی را مثل Photoshop یا Paintshop pro برای پردازش تصاویر به‌کارگیرید، می‌توانید از آنها برای روی هم انداختن چند عکس و تنظیم تضاد نوری، رنگ و روشنایی تصویر استفاده کنید.

نویسنده:ادوین آگوری

مترجم:همام حسینی