مدیریت استرس یکی از مولفه های بهداشت روان

بهداشت روانی واژه ای است که هر بار با شنیدن آن بیش از هر چیز یاد سلامت روحی و روانی می افتیم

بهداشت روانی واژه ای است که هر بار با شنیدن آن بیش از هر چیز یاد سلامت روحی و روانی می افتیم. شاید انسان دوره معاصر بیش از هر چیز دیگر به واسطه پیشرفت فناوری و پدیدار شدن جلوه های متنوع زندگی مدرن به سلامت روانی نیاز داشته باشد. بدیهی است نوع نگرش و باورهای آدمی درباره زندگی و محیط پیرامون، برقراری ارتباط مناسب با جامعه، حل تضادها و دستیابی به خواسته های شخصی به شیوه ای منطقی، مناسب و عادلانه تنها چند مولفه از مولفه های بهداشت روانی است و به سلامت جسمی فرد نیز کمک می کند.

بررسی بهداشت روان وقتی بیشتر اهمیت پیدا می کند که در خبرها می خوانیم: «محققان می گویند استرس خطر مرگ را تا ۵ برابر افزایش می دهد.» و در این مقوله بسیار مهم که تمامی ابعاد آن بر زندگی انسان سایه انداخته است، موضوعات و مصادیق بی شماری را می توان ذکر کرد. هدف ما نه پرداختن به تمامی این وجوه، بلکه معرفی ابتدایی ترین پایه های آن است تا خانواده های ایرانی هر چه بیشتر نسبت به این مسئله حساس شده و آن را مورد توجه قرار دهند.

دکتر شهربانو قهاری روان شناس و عضو انستیتو روان پزشکی تهران در تعریف بهداشت روانی به خراسان چنین می گوید: تعاریف متعددی از بهداشت روانی ارائه شده، اما آن چه در تمام آن ها مشترک است این است که بهره مندی از سلامت ذهن و اندیشه و فکر، سازگاری با محیط، کنار آمدن با استرس ها و فشارهای محیطی، ارتباط سالم با دیگران از مهم ترین مولفه های بهداشت روانی است.هم چنین گفته می شود که بهداشت روانی باعث می شود فرد تصویر درست از خود داشته باشد، احساس عزت نفس و خود ارزشمندی کند. فرد باید نقاط ضعف و قوت خود را بشناسد و از آن ها برای حل مشکلات خود استفاده کند و از طرفی با دیگران رفتار ثابت و در خوری داشته باشد و بتواند از مکانیزم های دفاعی پخته تری استفاده کند و توان غلبه بر استرس، اضطراب، نگرانی و افسردگی را با استفاده از مکانیزم های سالم داشته باشد.

مدیریت استرس، مدیریت خشم، فرو نشاندن هیجانات، پیش بینی و دوراندیشی می تواند به فرد کمک کند سلامت روانی بهتری داشته باشد در حالی که همه چیز را سیاه یا سفید دیدن، آدم ها را به خوب و بد تقسیم کردن، واکنش شدید به هیجانات، اقدام به اعمال ناموجه در توجیه رفتار دیگران سلامت روان را تهدید می کند.به عنوان مثال در حوزه خشم، سلامت روانی افراد قابل ارزیابی است. بعضی افراد به هنگام خشم به پرخاشگری رو می آورند، عده دیگری پرخاشگری منفعل دارند یعنی به قهر و اخم و این قبیل کارها رو می آورند، عده ای هم خشم را فرو می خورند و به خودشان صدمه می زنند در صورتی که یک فرد سالم می تواند خشم خود را در قالب کلمات به شیوه ای سالم بیان کند و دیگران را از آن چه باعث خشمش شده، آگاه کند.واقعیت این است که امروز بیش از هر زمان دیگری نقش سلامت روان در تمامی امور زندگی و نداشتن آن در به وجود آمدن ناهنجاری ها، معضلات و چالش ها آشکار شده است.

یافته های به دست آمده از یک پژوهش نشان داد که بین سلامت روانی، پرخاشگری، تیپ شخصیتی و عادات رانندگی رابطه معناداری وجود دارد. به نوشته ایسنا محققان ایرانی دریافته اند که متغیرهای پرخاشگری و سلامت روان می تواند پیش بینی خوبی برای رفتار خطرناک بعضی رانندگان باشد؛ بنابراین می توان هنگام اخذ گواهینامه رانندگی، تمدید آن و حتی در فواصل زمانی منظم ارزیابی های روان شناختی از رانندگان انجام داد و رانندگان پرخطر را که نیازمند آموزش یا مشاوره هستند تحت پوشش قرار داد. توجه به این امر می تواند در کاهش تصادفات و رانندگی های پرخطر که هم اکنون نگرانی بسیاری در جامعه برانگیخته بسیار موثر باشد.

هم چنین والدین می توانند با یک سری تمهیدات سلامت روانی فرزندان شان را تضمین کنند؛ چنان که محققان انگلیسی تاکید کرده اند که برای حفظ سلامت کودکان آن ها را از تماشای تلویزیون منع کنید زیرا تماشای تلویزیون نه فقط با طیف وسیعی از بیماری های جسمی شامل چاقی و بیماری های قلبی در ارتباط است بلکه سلامت روانی آن ها را به مخاطره می اندازد. به نوشته ایسنا محققان انگلیسی می گویند برخی کودکان در طول روز ۵/۷ ساعت در مقابل تلویزیون می نشینند در صورتی که به دلیل رشد و نمو سریع مغز خردسالان نباید تلویزیون ببینند و از سن ۳ تا ۱۲ سالگی نیز کودکان باید به طور محدود و فقط یک ساعت در روز تلویزیون تماشا کنند. آن ها هشدار می دهند که تماشای بیش از ۵/۱ ساعت تلویزیون به مغز کودکان آسیب های جبران ناپذیری می زند.

دکتر قهاری درباره میزان اطلاعات مردم نسبت به مسائل بهداشت روان می گوید: خوشبختانه اطلاعات عمومی نسبت به این مسائل نسبت به چند دهه قبل افزایش چشمگیری پیدا کرده است اما هنوز تا رسیدن به نقطه ایده آل فاصله زیادی داریم.رفاه نسبی و وضعیت اقتصادی با ثبات نقش مهمی در جامعه ای دارد که تلاش می کند سلامت روان را در اولویت قرار دهد. به هر حال خانواده ها باید آگاهی خود را نسبت به مسائل و بیماری های روانی افزایش دهند و فشار روانی که باعث افت عملکرد فردی و اجتماعی می شود را جدی بگیرند و در مراجعه به روان پزشک کمک بطلبند. افسردگی، اضطراب، خشم و ناتوانی در کنترل هیجانات، اگر طولانی مدت باشد و تاثیر منفی روی زندگی فردی و اجتماعی بگذارد، در بعضی افراد با ویژگی های شخصیتی خاص می تواند مشکل ساز شود و درمان نکردن آن می تواند وضعیت را وخیم تر کند.

نویسنده: عظیمی مروی