ارتباط شکرگزاری با تحولات زندگی بشر

همان طور که می دانیم در قرآن کریم و روایات اسلامی از شکر گزاران بسیار سخن آمده است

همان طور که می‌دانیم در قرآن کریم و روایات اسلامی از شکر گزاران بسیار سخن آمده است. شکر نه تنها یک واژه اخلاقی دینی ‌می‌باشد بلکه امروزه روانشناسان و جامعه‌شناسان از منظر علمی بسیاری از مجهولات علمی را به دست آورده‌اند. پس نکته فراموش نشدنی این است که درون واژه شکر بسیاری از رازها و سرهایی پنهان شده است که فلاسفه غربی نیز امروزه پی به آن برده‌اند.

در مطلب‌های قبلی گفتیم که بخش کثیری از وجود انسان‌ را تفکر تشکیل می‌دهد که غیر ملموس واز نظر عرفا مجرد است و هیچ حد و مرزی ندارد و همین قدرت تفکر است که به هر قسمت آن تمرکز کنیم همان مسئله برای انسان رخ خواهد داد. لذا می‌توانیم بگوییم چون انسان از نظر تفکر بی‌کران است و حد و مرزی ندارد پس تمام نعمات دنیوی نیز برای موجودات بی‌کران خواهد بود. منظور از موجودات همان انسان است به دلیل اینکه انسان دارای قوه فکر کردن و اختیار و اراده است: موجودات دیگر اعم از گیاهان و حیوانات با وجودفقدان قوه فکر دائم در ذکر خداوند هستند که ما انسان‌ها از شنیدن طاهری آن به دور هستیم.

پس اگر تفکر خود را بر تنگ نظری قرار دهیم و زندگی خود را بر پایه کمبودها مستحکم کنیم قطعا انرژی و زمان خود را هدر خواهیم داد. و همین موجب خواهد شد کهآرزوهای انسان به دلیل تفکر برچیزهایی که با دنیای بی‌کران انسان متناقض است دچار تخریب شود. اگر با چشمی واقع‌بین به قضیه نگاه کنیم خواهیم دید برای هر کس به میزان کافی مایحتاج زندگی در جهان بی‌پایان در نظر گرفته شده که ما می‌توانیم با تلاش خود آن را بیشتر نماییم. زیرا ما جزئی از این جهان لایتناهی هستیم. و به مجرد آنکه به این ادراک دست یافتیم شاهد تاثیر آن در زندگی خویش خواهیم بود. مثلا بعضی‌ها می‌گویند وقتی انسان نتواند چیزهایی که در این دنیا است را تهیه کند پس نعمت‌های بی‌کران معنا ندارد. برای جواب به این گونه افراد باید گفت: برای اینکه انسان از این افکار مزاحم دور شود و این تنگ نظری را از خود دور کند باید در همه حال شکر کند. شکرگزاری در همه حال به سه دسته تقسیم می‌شود که حضرت علی (ع) در (خطبه ۱۹۳ نهج‌البلاغه) کاملا درباره شکر کردن سخن به میان آورده‌اند و از علمای معاصر ملااحمدنراقی در کتاب (معراج السعاده) شکر کردن را به سه دسته تقسیم می‌کنند. شکر زبانی که درجه آن پایین‌ترین درجه است و شکر قلبی که انسان علاوه بر آنکه در زبان شکر می‌کند قلبا نیز از چیزهایی که دارد راضی است و در مقابل آن فروتنی می‌کند و این نوع شکر نیز یک درجه بالاتر است از شکر زبانی.

سومین شکرگزاری که بسیار مهم است و فلاسفه غربی نیز روی آن تاکید بسیار زیادی دارند. شکر عملی است، در این نوع شکرگزاری انسان علاوه بر شکر زبانی و قلبی درعمل نیز شکرگزار است و انرژی‌های مثبت بسیاری را به صورت امواج وارد مغز خود خواهد کرد و از طریق همین تفکر و تمرکز روی آن، به هرچه فکر می‌کند و آرزوی داشتن را می‌کند به دست خواهدیافت- در اینجا متوجه خواهیم شد که چه در کتاب دینی اسلامی و چه نظرات فلاسفه غربی که امروزه کم‌کم پی برده‌اند شکر عملی بالاترین درجه شکرگزاری است. لذا مسائل اخلاقی که در زمان‌های قدیم علمای علم فقه به آن می‌پرداختند، دانشمندان غربی تازه الان به آن می‌رسند. در اینجاست که به قطعیت قرآن کریم پی خواهیم برد و کسانی که به آن با زبانشان و عملشان و نوشته‌هایشان خدشه‌ وارد می‌کنند کاملا بیهوده و بی‌معنا خواهد بود.

بنابراین وفور نعمات چیزی نیست که ما آن را کسب کنیم. بلکه در جهان وجود دارد فقط کافی است انسان خود را با آن تنظیم کند و به آن متصل کند زیرا انرژی که از وجود هر یک از انسان‌ها ساطع و منتشر می‌گردد، از افکار و نوع برخورد ما با دنیای اطرافمان نشات می‌گیرد و به نظر دانشمندان و روانشناسان غربی این است راز بزرگ و پنهان ثروتمندان باطنی شدن در طول تاریخ. پس انسان در زندگی به هیچ عنوان نباید احساس پوچی کند زیرا در این صورت که به جای گسترش در خلا درونی، تفکرات پوچ و بی‌معنی در سر خود پرورش می‌دهد و بهتر است انسان این فکر را کند که می‌خواهد به کمال برسد و کمال همان رسیدن به لقا الله است و به خود بگوییم که ما مالک هیچ چیز نیستیم و اگر هم صاحب چیزی می‌شویم در حقیقت صاحب و مالک خداوند قادر است و باید بگوییم همه چیز در حال جنبش و حرکت و تحول است مثل هر چیزی که متعلق به ماست، تمام اسباب زندگی، خانواده (پدر و مادر) همه اینها در حال پویایی وتحول هستند. مدت زمانی به طور موقت و امانت نزد ما هستند تا از آن استفاده کنیم، لذت ببریم.

پس مالک حقیقی و همیشگی آن نیستیم لذا از این نتیجه می‌شود که اراده انسان در طول اراده خداوند است و این دلیل است برای آنکه حرکت و تلاش و به دست آوردن نعمتی فقط برای رسیدن به کمال حقیقی است زیرا صاحب و مالک وجود دیگری است و آن واجب‌الوجود می‌باششدو بس.

حتی جسم انسان نمونه بارزی است از وفور نعمات. و انسان، در ارتباط با توان خویش سرشار از نعمت بیکران است. اما هنگامی که جسم، خود، یعنی «من» را ترک کند دیگر نمی‌تواند صاحب چیزی باشد. رمز یا کلید زندگی ما عدم تمرکز بر کاستی‌ها از طریق شکرگزاری از نعمات خداوندی و آنچه بر ما ارزانی داشته است، می‌باشد. با ایجاد این تحول و جهش در ضمیر خویش، خدمت به دیگران به یک جزء اصلی و لاینفک زندگی سرشار از شور و شوق و نعمت ما بدل خواهد شد.

آلبرت شوایتزر طبیب بزرگ سوئدی که تمام زندگی خویش را وقف دردمندان و بینوایان کرد در این زمینه می‌‌گوید: «من از هدف شما اطلاعی ندارم، اما یک چیز را می‌دانم و آن این است که از میان شما تنها آنهایی واقعا سعادتمند هستند که راه خدمت به دیگران را جستجو کرده و به آن دست یافته‌اند.»

پس حاصل آنکه: در فرهنگی که ما پرورش یافته‌ایم، بیشتر تاکید بر کاستی‌ها و کمبودهاست تا بر وفور نعمات به طوری که داشتن و نداشتن در فرهنگ کشورها به صورت یک واقعیت در آمده است و به ما آموخته شده است که درباره کمی و کاستی‌ها فکر کنیم و الان به عینه می‌بینیم که افراد ندار در جامعه شاید بیشتر از افراد دارا باشند. زیرا هرگز به ما آموخته نشده است که نعمت‌های خداوند بیکران است و این نعمات برای همه انسان‌هاست و نه افراد کم و معدود و این را به خودمان بقبولانیم که به هرچه فکر و تمرکز کنیم در زندگی عکس‌العمل همان تفکرات را خواهیم دید. زیرا این طبیعت دنیای لایتناهی است. بنابراین بیاییم:

۱) فرهنگ جامعه را کمی عوض کنیم و به جای آموخته‌های ناامید کننده به بحث و صحبت‌های امیدوار کننده بپردازیم.

۲) فکر کنیم به آنچه که می‌خواهیم باشیم و تمرکز کنیم روی آنچه باید باشیم.

۳) و باید در همه حال شکرگزار باشیم زیرا این (شکرگزاری) هست راز پنهان موفقیت.

زهرا یوسفی مصری